عارف قزوینی
ابوالقاسم عارف قزوینی (۱۲۵۹–۱۳۱۲ ه.ش)، شاعر و تصنیف‌ساز اهل ایران بود.
عارف در سال ۱۲۵۹ هجری شمسی در قزوین متولد شد. پدرش «ملاهادی وکیل» بود. عارف صرف و نحو عربی و فارسی را در قزوین فراگرفت. خط شکسته و نستعلیق را بسیار خوب می‌نوشت. موسیقی را نزد میرزاصادق خرازی فراگرفت. مدتی به اصرار پدر در پای منبر میرزا حسن واعظ، یکی از وعاظ قزوین، به نوحه خوانی پرداخت و عمامه می‌بست ولی پس از مرگ پدر عمامه را برداشت و ترک روضه خوانی کرد.
عارف در ۱۷ سالگی به دختری به نام «خانم‌بالا» عشق و علاقه پیدا کرد و با او پنهانی ازدواج کرد. (تصنیف دیدم صنمی را در وصف ایشان سرود) فشارهای خانواده دختر پس از اینکه مطلع گردیدند زیاد شد و عارف به ناچار به رشت رفت و پس از بازگشت با وجود عشق بسیار، آن دختر را طلاق داد و تا آخر عمر ازدواج نکرد.
عارف در سال ۱۳۱۶ ه.ق به تهران آمد و چون صدای خوشی داشت با شاهزادگان قاجار آشنا شد و مظفرالدین شاه خواست او را در ردیف فراش خلوتها درآورد، اما عارف به قزوین بازگشت.
در سال ۱۳۲۳ در زمان آغاز ۲۳ سالگی عارف زمزمه مشروطیت بلند گشته بود، عارف نیز با غزلهای خود به موفقیت مشروطیت کمک کرد.
عارف در سال ۱۳۰۷ جهت معالجه نزد دکتر بدیع به همدان رفت و برای همیشه در آنجا ماند. سرانجام عارف در روز دوشنبه دوم بهمن ۱۳۱۲ خورشیدی در حالی که ۵۴ سال داشت، مرگ زودرس به سراغش آمد و در آرامگاه بوعلی سینا (واقع در همدان، خیابان بوعلی) به‌خاک سپرده شد.
تصنیفهای عارف به همت یکی از علاقمندان ادبیات فارسی به گنجور اضافه شده است.
آمار
| ردیف | وزن | تعداد ابیات | درصد از کل |
| ۱ | مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف) | ۴۷۰ | ۲۳٫۰۷ |
| ۲ | وزن‌یابی نشده | ۴۰۹ | ۲۰٫۰۸ |
| ۳ | فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف) | ۲۸۰ | ۱۳٫۷۵ |
| ۴ | فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه) | ۲۲۴ | ۱۱٫۰۰ |
| ۵ | مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف) | ۱۷۹ | ۸٫۷۹ |
| ۶ | مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور) | ۹۸ | ۴٫۸۱ |
| ۷ | مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی) | ۶۱ | ۲٫۹۹ |
| ۸ | فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون) | ۵۰ | ۲٫۴۵ |
| ۹ | فعولن فعولن فعولن | ۴۳ | ۲٫۱۱ |
| ۱۰ | مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف) | ۴۳ | ۲٫۱۱ |
| ۱۱ | مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن (مجتث مثمن مخبون) | ۳۴ | ۱٫۶۷ |
| ۱۲ | مفتعلن مفتعلن فاعلن (سریع مطوی مکشوف) | ۲۸ | ۱٫۳۷ |
| ۱۳ | فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی) | ۲۰ | ۰٫۹۸ |
| ۱۴ | مستفعلن مستفعلن مستفعلن فع | ۱۸ | ۰٫۸۸ |
| ۱۵ | فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن (رمل مثمن سالم) | ۱۵ | ۰٫۷۴ |
| ۱۶ | فاعلات فع فاعلات فع | ۱۴ | ۰٫۶۹ |
| ۱۷ | فاعلاتن فاعلاتن فع فاعلاتن | ۱۳ | ۰٫۶۴ |
| ۱۸ | مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم) | ۱۱ | ۰٫۵۴ |
| ۱۹ | فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن (رمل مثمن مشکول) | ۱۰ | ۰٫۴۹ |
| ۲۰ | فاعلن مفاعیلن فاعلن مفاعیلن (مقتضب مثمن مطوی مقطوع) | ۸ | ۰٫۳۹ |
| ۲۱ | مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف) | ۶ | ۰٫۲۹ |
| ۲۲ | مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی) | ۲ | ۰٫۱۰ |
| ۲۳ | مفعول مفاعلن مفاعیلن (هزج مسدس اخرب مقبوض) | ۱ | ۰٫۰۵ |
| ردیف | قالب شعری | تعداد ابیات | درصد از کل |
| ۱ | غزل | ۹۱۶ | ۴۴٫۹۷ |
| ۲ | چند بندی | ۵۵۳ | ۲۷٫۱۵ |
| ۳ | مثنوی | ۳۰۶ | ۱۵٫۰۲ |
| ۴ | غزل/قصیده/قطعه | ۱۵۷ | ۷٫۷۱ |
| ۵ | قصیده | ۹۶ | ۴٫۷۱ |
| ۶ | تک بیت | ۷ | ۰٫۳۴ |
| ۷ | رباعی | ۲ | ۰٫۱۰ |
منابع کاغذی
