ملک‌الشعرا بهار

لطفا در پی تصحیح اقدام نمایید و در این راه از نظر کاربر حمید استفاده نمایید

دفع غم یا رفع غم؟

سلام علیکم  واقعا شعری زیبایی است . بیت اول آن بصورت ضرب المثل ، رائج و مشهور است . ( تا توانی دفع غم از خاطر غمناک کن / در جهان گریاندن آسانست اشکی پاک کن)   شرح اجمالی بیت آخر :   ( تا شوی فارغ بهار از بازپرس ابلهان / صوم رحمن گیر و چندی در سخن امساک کن )   درباره بیت آخر و خصوصا عبارت ( صوم رحمن ) توضیحا معروض می دارم که :   این عبارت صوم رحمن ، تلمیحی است به آیه 26 سوره مبارکه مریم :   فَکُلِی وَاشْرَبِی وَقَرِّی عَیْنًا ۖ فَإِمَّا تَرَیِنَّ مِنَ الْبَشَرِ أَحَدًا فَقُولِی إِنِّی نَذَرْتُ لِلرَّحْمَٰنِ صَوْمًا فَلَنْ أُکَلِّمَ الْیَوْمَ إِنْسِیًّا   ترجمه : پس (از این رطب) تناول کن و (از این چشمه آب) بیاشام و چشم خود (به عیسی) روشن دار، و هر کس از جنس بشر را که ببینی (به اشاره) با او بگو: برای خدای رحمن نذر روزه (سکوت) کرده‌ام و امروز با هیچ انسانی سخن نخواهم گفت.   اما بیان ذلک اینکه :   روزه در ادیان الهی گذشته نیز وجود داشت که انواعی داشته ، روزه از طعام ، روزه وصال ،  روزه سکوت و ... روزه از طعام همین است که میان ما مسلمانان مشروعیت دارد و نیاز به توضیح نیست . روزه وصال یعنی آنکه ، شخص روزه دار فقط سحری می خورد و این روزه را متصل می کند به سحری روز بعد ( روزه دار افطاری نمی خورد )  این روزه وصال در اسلام حرام و بدعت است ، «صَوْمُ‏ الْوِصَالِ‏ حَرَامٌ‏» ( کافی ج 4 ص85)  اجماع فقها نیز بر حرام بودن روزه وصال است (  غنائم الأیام فی مسائل الحلال و الحرام، ج 6، ص 113)   🛑اما صوم رحمن که کنایه از روزه سکوت است ، در ادیان گذشته و من جمله در زمان حضرت مریم علیها السلام مشروعیت داشته که به روزۀ سکوت (صوم الصمت) نیز گفته می شود ، در این روزه ، شخص نیت می کند که روزه بگیرد و حرف زدن را مانند یکی از مفطرات روزه بشمرد و نیت کند در تمام طول روزه یا قسمتی از آن ، مطلقا از حرف زدن پرهیز کند . این روزه در اسلام حرام و باطل است.   ( اگر چه سخن نگفتن اگر به قصد روزه نباشد اشکالی ندارد . ضمن اینکه در اسلام به صمت و سکوت توصیه شده لیکن از سکوت بعنوان روزه و تحت عنوان روزه سکوت ، نهی شده )   در سوره مبارکه مریم ( و در آیه 26) خداوند رحمن به حضرت مریم (علیها السلام )  دستور روزه سکوت می دهد . لذا شاعر از این روزه سکوت به ( صوم رحمن ) تعبیر نموده تا تلمیحی به این فراز از آیه شریفه مذکور باشد  إِنِّی نَذَرْتُ لِلرَّحْمَٰنِ صَوْمًا    همچنین شاعر ( بهار ) در مصرع اول از بیت آخر به فلسفه این روزه سکوت اینگونه اشاره نموده ( تا شوی فارغ بهار از بازپرس ابلهان )   که این مصرع نیز تلمیحی به آیه مذکور می باشد زیرا برای اینکه حضرت مریم از بازجوئی و طعن مردم در امان باشد خداوند به ایشان دستور می دهد وقتی با مردم مواجه شدی ، بخاطر اینکه از طعن و زخم زبان آنان در امان باشی ، بگو من برای خداوند ( رحمن ) نذر کردم که روزه سکوت نمایم .   خلاصه آنکه بیت آخر در مجموع تلمیحی به آیه 26 سوره مبارکه مریم دارد .   رازی نهفته در پس حرفی نگفته استمگذار درد دل کنم و دردسر شود ای زخمِ دلخراش لب از خون دل ببنددیگر قرار نیست کسی باخبر شود موسیقی سکوت  ، صدایی شنیدنی استبگذار گفتگو به زبان هنر شود   والسلام