بیدل دهلوی

بیدل دهلوی

غزل شمارهٔ ۱۴۲۳

۱

طبع دانا الم دهر مکدر نکند

گرد بر روی ‌گهر آن همه لنگر نکند

۲

به خیالی نتوان غرهٔ تحقیق شدن

گر همه حسن دمد آینه باور نکند

۳

می‌دهد عاقبت‌ کار حسد سینه به زخم

بدرگی تا به‌کجا تکیه به نشتر نکند

۴

در خرابات‌، شیاطین نسبان بسیارند

دختر رز جلبی نیست ‌که شوهر نکند

۵

بی‌زری ممتحن جوهر انسانی نیست

آدم آنست‌ که مال و حشمش خر نکند

۶

شیشهٔ حرص به صهبای قناعت پرکن

کز تنگ‌حوصلگی ناله به ساغر نکند

۷

مجلس‌آرای هوس با تو حسابی دارد

تا نسوزد دلت آرایش مجمر نکند

۸

به نگاهی چو شرر قانع پیدایی باش

تا ترا در نظر خلق مکرر نکند

۹

شبنم‌ گلشن ایجاد خجالت دارد

صبح تصویر بر آ تا نفست تر نکند

۱۰

شوق دل حسرت‌ گلزار حضوری دارد

همچو طاووس چرا آینه دفتر نکند

۱۱

خاک درگاه مذلت ز چه اکسیرکم است

کیمیا گو مس بیقدر مرا زر نکند

۱۲

عشوهٔ الفت دنیا نخرد بیدل ما

نقد دل باخته سودای محقر نکند

تصاویر و صوت

نظرات

user_image
حمید زارعیِ مرودشت
۱۳۹۶/۰۳/۲۶ - ۱۶:۰۸:۲۰
..درباره‌ی بیت سوم:..می‌دهد عاقبتِ‌ کار، حسد سینه به زخمبَد رَگی تا به‌ کجا تکیه به نشتر نکند؟..(بیدلِ دهلوی)....تمامِ بارِ زیباییِ این بیت، بر دوشِ کلمه‌ی (بد رَگی) است...بد رَگ = دو معنی دارد:..یکی یعنی کسی که بد اخلاق و بد طینت است..یکی هم به افرادی که در موقعِ حجامت، رگشان راحت پیدا نشود می‌گویند بد رگ است...این اصطلاح دوم هنوز اطراف ما جریان دارد و توی بیمارستان، موقعِ آزمایش خون، به کسی که راحت نشود رگش را پیدا کرد، می‌گویند بد رگ...نشتر = نیشتر، وسیله‌ای مانندِ سوزن، برای حجامت...معنای مصرعِ اول = حسد، سینه را در آخرِ کار به زخم خواهد داد...معنای مصرعِ دوم = بدرگی، چه قدر می‌تواند نیشتر را از خود براند؟ چون بالاخره نیشتر، رگ را پیدا می‌کند و زخم می‌زند.....اما ارتباطاتِ کلامیِ این بیت، بسیار زیبا و شاهکارند...زخم شدنِ سینه، با نیشتر ارتباط دارد..بدرگی از طرفی با حسد ارتباط دارد به معنای بد طینتی و از طرفی با نشتر به معنای بد قلق بودن...بیتی‌ست که یک پله از آرایه‌ی اسلوبِ معادله‌ی معمول در سبک هندی فراتر رفته و اسلوب معادله را با یک موسیقی و ارتباطِ درونی، پخته تر و تکامل‌یافته تر کرده است...کشفِ این فرمول‌های بیدل است که عظمتش را اثبات می‌کند...@berkeye_kohan کانالِ برکه‌ی کُهَن....