بیدل دهلوی

بیدل دهلوی

غزل شمارهٔ ۴۹

۱

سری‌ نبود به وحشت‌ ز بزم‌ جستن‌ ما را

فشار تنگی دلها شکست دامن ما را

۲

چو اشک بی سر و پایی جنون شوق‌ که‌ دارد

ز کف نداد دویدن عنان دیدن ما را

۳

رسیده‌ایم ز هر دم زدن به عالم دیگر

سراغ از نفس ما کنید مسکن ما را

۴

سیاه‌روزی شمع آشکار شد ز تأمل

به‌پیش‌ پا چه بلایی‌است طبع روشن ما را

۵

کجا رویم‌ که بیداد دل رسد به شنیدن

به سرمه داد نگاهش غبار شیون ما را

۶

نگه‌ چو جوهر آیینه سوخت ریشه‌ به‌ مژگان

ز شرم حسن‌ که دادند آب‌ گلشن ما را

۷

فلک چو سبحه در این خشکسال قحط مروت

به پای ریشه دوانید تخم خرمن ما را

۸

نفس به قید دل افسرده همچو موج به‌ گوهر

همین یک آبله استادگی‌است رفتن ما را

۹

عروج ناز گلی بود از بهار ضعیفی

به پا فتاد سر ما ز پا فتادن ما را

۱۰

جز انفعال ندارد هلاک مور تلافی

دیت همین عرق جبهه‌ایست‌ کشتن ما را

۱۱

ز شرم وسوسه دادیم عرض شهرت بیدل

که فکر ما نکند تیره‌ طبع روشن ما را

تصاویر و صوت

عندلیب :

نظرات

user_image
ناشناس
۱۳۹۱/۰۱/۱۰ - ۰۳:۵۴:۴۹
وزن این غزل مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن است که به اشتباه مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن ذکر شده به همین ترتیب بحر آن مجتث مثمن مخبون میباشد.
user_image
رضا کرمی
۱۳۹۱/۰۴/۱۰ - ۱۳:۳۳:۰۹
و رهیافتی دیگر بر یکی از ابیات حضرت بیدل:فـلـک چوسبحه درین خشکسال قحط مروتبــه پــای ریـشـه دوانـیـد تـخـم خـرمـن مـا راقبل از اینکه به کشف زیبایی که در این بیت است بپردازم به چند اشاره حضرت بیدل در ارتباط با سبحه و دویدن دانه های آن اشاره می کنم .حضرت بیدل حرکت مداوم دانه ها ی تسیبح را به دویدنهای آنها برای رسیدن به مقصود تشبیه می کند به این بیت در این رابطه توجه کنید:چـون سـبـحـه ایـنقدر به چه امید می‌دود دل در رکــاب اشــک چــکــیــدن خـرام مـاو در بیتی دیگرعلاوه بر اینکه اشاره به دویدن دا نه های تسبیح دارند با قرین کردن دانه و ریشه پرده از راز نهفته در بیت مورد نظرما بر می دارند بر دوش آه محمل دل بسته است شوق چون سبحه می‌دود به سر ریشه دانه‌امحضرت بیدل دربیت مورد نظر ما می فرمایند:فـلـک چوسبحه درین خشکسال قحط مروت بــه پــای ریـشـه دوانـیـد تـخـم خـرمـن مـا راهمانطور که می دانیم اولین عضوی که از دانه پس از رویش بیرون می آید ریشه است حضرت بیدل ریشه های بیرون آمده از دانه را تشبیه به پاهای دانه می کند .......به این عکس توجه کنید که چقدر ریشه های برون آمده از بذر شبیه پا می باشند:پیوند به وبگاه بیرونیریشه دواندن بذر اصطلاحی است که حتی امروزه در علم کشاورزی به حرکت ریشه و نفوذ آن در خاک برای جذب آب و مواد غذایی اطلاق می شودحضرت بیدل می فرمایند در خشکسالی ای که وجود دارد دانه های(تخم های) خرمن ما در پی آب با پای ریشه و به امید رسیدن به مقصود در حال دویدن و تکاپو می باشند همچون دانه های تسبیح که دائم در حاال حرکتندذکر این نکته ضروریست که نخی که ار بین دانه های تسبیح رد می شود معمولا به صورت ریشه ریشه است از این نظر شباهتی ست بین دا نه ی گیاه که با پای ریشه گام به سوی مقصود بر می دارد و دانه ی تسبیح که بر محمل نخی (ریشه ریشه) مدام در حال حرکت است.معنی روان بیت:روزگار در این خشکسالیی که وجود دارد تخم و دانه ی خرمن ما را با پاهای ریشه وادار به دویدن( به دنبال آب )کرد همچون دانه های تسبیح که مدام در حال دوبدن می باشندرضا کرمی فروردین 1390
user_image
عبدالرزاق اختری
۱۳۹۵/۰۹/۲۳ - ۱۵:۴۱:۳۴
به نظر من ، نظر محترم " ناشناس " درست است ، وزن این غزل " مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن " است . با درود !
user_image
عبدالرزاق اختری
۱۳۹۵/۰۹/۲۳ - ۱۵:۴۸:۰۳
به نظر من ، نظر محترم ناشناس درست است ، وزن این غزل " مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن " است . با درود !