نظام قاری

نظام قاری

نظام‌الدین محمود بن امیر احمد قاری یزدی معروف به «نظام قاری» شاعر سدهٔ نهم هجری است که دیوانی به نام «دیوان البسه» به تقلید از دیوان اطعمهٔ بسحق اطعمهٔ شیرازی ساخته است و در آن به پوشاک مردم زمانهٔ خویش پرداخته است. از وی ذکری در تذکره‌ها نیامده و از زندگانی وی اطلاعات زیادی در دست نیست. مطابق تحقیقی که ادوارد براون کرده است و با توجه به دورهٔ حیات شاعرانی که اشعارشان مورد استقبال و تقلید نظام قاری واقع شده است می‌توان استنباط کرد که وی در حوالی سال ۸۶۶ قمری زنده بوده است. تاریخ وفات وی در فرهنگ معین ۹۹۳ قمری ذکر شده که به نظر محمد مشیری غلط چاپی است و احتمال داده که در اصل ۸۹۳ قمری بوده باشد. دیوان البسهٔ وی اول بار در سال ۱۳۰۴ هجری قمری به همت میرزا حبیب اصفهانی -که پیشتر دیوان بسحق اطعمه را چاپ کرده بود- در استانبول چاپ شد و بعد از آن در سال ۱۳۵۹ شمسی به همت محمد مشیری با افست از آن چاپ و رتوش و غلط‌گیری به چاپ مجدد رسید.
آمار
ردیفوزنتعداد ابیاتدرصد از کل
۱فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)۴۵۷۱۹٫۴۰
۲فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)۳۸۰۱۶٫۱۳
۳مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)۳۵۹۱۵٫۲۴
۴مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)۲۱۴۹٫۰۸
۵فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)۱۹۳۸٫۱۹
۶فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)۱۷۴۷٫۳۹
۷مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)۸۳۳٫۵۲
۸مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)۷۹۳٫۳۵
۹فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)۷۴۳٫۱۴
۱۰فعولن فعولن فعولن فعولن (متقارب مثمن سالم)۵۰۲٫۱۲
۱۱مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی)۴۹۲٫۰۸
۱۲مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب)۴۳۱٫۸۳
۱۳مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)۳۹۱٫۶۶
۱۴مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف)۳۰۱٫۲۷
۱۵وزن‌یابی نشده۲۷۱٫۱۵
۱۶مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب)۲۵۱٫۰۶
۱۷فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن (رمل مثمن مشکول)۱۶۰٫۶۸
۱۸مستفعلن فع مستفعلن فع (متقارب مثمن اثلم)۱۵۰٫۶۴
۱۹مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور)۱۱۰٫۴۷
۲۰مستفعلتن مستفعلتن۸۰٫۳۴
۲۱مفتعلن مفتعلن فاعلن (سریع مطوی مکشوف)۸۰٫۳۴
۲۲فاعلن مفاعیلن فاعلن مفاعیلن (مقتضب مثمن مطوی مقطوع)۸۰٫۳۴
۲۳مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن (رجز مثمن مطوی مخبون)۷۰٫۳۰
۲۴مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن (منسرح مطوی مکشوف)۲۰٫۰۸
۲۵فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن (رمل مثمن مخبون)۲۰٫۰۸
۲۶مفتعلن مفتعلن مفتعلن فع۱۰٫۰۴
۲۷مفعول مفاعلن مفاعیلن (هزج مسدس اخرب مقبوض)۱۰٫۰۴
۲۸فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مسدس مخبون محذوف)۱۰٫۰۴
ردیفزبانتعداد ابیاتدرصد از کل
۱فارسی۲٬۳۵۶۹۹٫۸۳
۲عربی۴۰٫۱۷
ردیفقالب شعریتعداد ابیاتدرصد از کل
۱غزل۱٬۱۴۰۴۸٫۳۱
۲مثنوی۴۴۰۱۸٫۶۴
۳قصیده۳۶۵۱۵٫۴۷
۴چند بندی۱۵۰۶٫۳۶
۵غزل/قصیده/قطعه۱۴۵۶٫۱۴
۶قطعه۷۴۳٫۱۴
۷رباعی۴۲۱٫۷۸
۸تک بیت۴۰٫۱۷
منابع کاغذی
نظام قاری