قاسم انوار
سید معین‌الدین علی پسر نصیر پسر هارون پسر ابوالقاسم حسینی قاسمی انواری تبریزی معروف به شاه قاسم انوار (زادهٔ ۷۵۷ هجری قمری در سراب، درگذشتهٔ ۸۳۷ هجری قمری در روستای لنگر تربت جام)، از شاعران ایرانی است.
او از پیروان خاندان صفی‌الدین اردبیلی بود. معین‌الدین در شعر قاسمی یا قاسم تخلص میِکرد و یکی از پسران شیخ صفی‌الدین به اسم صدرالدین موسی به او لقب قاسم‌الأنوار را بخشید.
قاسم بعدها شاگردی سید محمد میرمخدوم را که از مدینه به نیشابور آمده بود، نمود. سید قاسم بعد از آن‌که مدتی در آذربایجان بود، به اشارت صدرالدین به گیلان رفت و بعد از چندی اقامت در گیلان و قزوین عازم خراسان شد و در نیشابور با اعتراض علما و اهل ظاهر روبرو شد و به هرات رفت و در آن شهر اقامت گزید.
در این شهر عده زیادی به حلقه تربیت وی در آمدند و در خراسان شهرتی فراگیر یافت. در میان شاگردان و پیروان وی شماری از امیرزادگان دربار هرات نیز وجود داشتند. شهرت قاسم انوار در هرات و افزایش روزافزون پیروان او موجب هراس صاحب منصبان این دیار خاصه بایسنقر میرزا شد. تا آن که در سال ۸۳۰ در حجرهٔ احمد لر دیوان قاسم انوار یافت شد و به سبب تهمت ارتباط با احمد لر، قاتل شاهرخ تیموری، مجبور به ترک هرات شد.
در این زمان سید قاسم در سمرقند سکونت گزید و سپس به خرگرد جام رفت. در جام، سید قاسم خانقاهی ترتیب داد و در همانجا در سن هشتاد سالگی درگذشت و در باغ خانقاهش در روستای لنگر تربت جام به خاک سپرده شد. امیرعلیشیر نوایی دستور داد بر قبر او بقعه‌ای بسازند. وی همچنین به مردم و به صوفیان اجازه داد که از قبر قاسم انوار دیدن کنند.
آمار
| ردیف | وزن | تعداد ابیات | درصد از کل |
| ۱ | فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف) | ۱٬۰۳۳ | ۱۵٫۸۷ |
| ۲ | فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی) | ۷۴۵ | ۱۱٫۴۵ |
| ۳ | مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف) | ۷۳۹ | ۱۱٫۳۶ |
| ۴ | مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف) | ۷۳۷ | ۱۱٫۳۲ |
| ۵ | مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی) | ۶۰۵ | ۹٫۳۰ |
| ۶ | مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف) | ۵۹۷ | ۹٫۱۷ |
| ۷ | فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون) | ۳۸۶ | ۵٫۹۳ |
| ۸ | فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف) | ۳۵۵ | ۵٫۴۵ |
| ۹ | مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم) | ۲۲۲ | ۳٫۴۱ |
| ۱۰ | مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب) | ۱۲۳ | ۱٫۸۹ |
| ۱۱ | مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی) | ۱۲۰ | ۱٫۸۴ |
| ۱۲ | مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب) | ۱۰۶ | ۱٫۶۳ |
| ۱۳ | مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور) | ۸۹ | ۱٫۳۷ |
| ۱۴ | فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مسدس مخبون محذوف) | ۸۶ | ۱٫۳۲ |
| ۱۵ | مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف) | ۸۲ | ۱٫۲۶ |
| ۱۶ | مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن (رجز مثمن سالم) | ۷۲ | ۱٫۱۱ |
| ۱۷ | مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن (منسرح مطوی مکشوف) | ۷۰ | ۱٫۰۸ |
| ۱۸ | مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن (مجتث مثمن مخبون) | ۶۰ | ۰٫۹۲ |
| ۱۹ | مفتعلن مفتعلن فاعلن (سریع مطوی مکشوف) | ۵۸ | ۰٫۸۹ |
| ۲۰ | فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن (رمل مثمن مخبون) | ۵۱ | ۰٫۷۸ |
| ۲۱ | فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن (رمل مثمن مشکول) | ۴۴ | ۰٫۶۸ |
| ۲۲ | فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه) | ۴۲ | ۰٫۶۵ |
| ۲۳ | مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن (رجز مثمن مطوی مخبون) | ۳۳ | ۰٫۵۱ |
| ۲۴ | مستفعلن فع مستفعلن فع (متقارب مثمن اثلم) | ۱۹ | ۰٫۲۹ |
| ۲۵ | مفعول مفاعلن مفاعیلن (هزج مسدس اخرب مقبوض) | ۱۶ | ۰٫۲۵ |
| ۲۶ | مفاعیل فعولن مفاعیل فعولن | ۱۱ | ۰٫۱۷ |
| ۲۷ | مستفعلتن مستفعلتن | ۷ | ۰٫۱۱ |
| ردیف | زبان | تعداد ابیات | درصد از کل |
| ۱ | فارسی | ۶٬۵۰۸ | ۹۹٫۶۸ |
| ۲ | ترکی | ۱۱ | ۰٫۱۷ |
| ۳ | گیلکی | ۱۰ | ۰٫۱۵ |
| ردیف | قالب شعری | تعداد ابیات | درصد از کل |
| ۱ | غزل | ۵٬۳۷۵ | ۸۲٫۳۳ |
| ۲ | مثنوی | ۷۳۳ | ۱۱٫۲۳ |
| ۳ | ترجیع بند | ۱۲۸ | ۱٫۹۶ |
| ۴ | قطعه | ۱۰۹ | ۱٫۶۷ |
| ۵ | رباعی | ۹۲ | ۱٫۴۱ |
| ۶ | غزل/قصیده/قطعه | ۹۲ | ۱٫۴۱ |
منابع کاغذی
