حافظ

چو سرو اگر بخرامی دَمی به گلزاریخورد ز غیرت روی تو هر گلی خاریخرامیدن: باناز واِفاده راه رفتنمعنی بیت: اگرهمانند سرو باناز واِفاده به گلزاری قدم نهی وخرامان خرامان جلوه فروشی کنی هرگلی بادیدن رخسارتو نیش خار رشک وحسرت خواهد خورد.بر رهگذرت بسته‌ام از دیده دو صد جویتا بو که تو چون سرو خرامان به درآییز کُفرزلف توهرحلقه‌ایّ و آشوبیز سِحرچشم توهرگوشه‌ایّ وبیماریکفر: ناسپاسی وانکار کردن نعمت،کفر زلف: زلف ازآن رو که نعمت رخسار معشوق راازدید عاشقان پوشانده به کفروَرزی تشبیه شده است.هر حلقه ا یی و آشوبی : هر انجمنی وگروهی را نابسامانی وشور وغوغا فراگرفته است.معنی بیت: ازاینکه زلف سیاه توازشدّت پریشانی وآشفتگی، روی ماه توراپوشانده وعاشقان راازلذّت دیداررویت محروم نموده، هرانجمن وگروهی رادر شوروغوغا ونابسامانی فروبرده است درهرگوشه ای ازنادیدن رویت بیماری به ناله وزاری مشغول است. خم زلف تو دام کفر و دین استز کارستان او یک شمّه این است مرو چو بخت من ای چشم مست یاربه خوابکه در پی است ز هر سویت آه بیداریمعنی بیت: ای چشم مست وشهلای یار همچون بخت خواب آلودمن به خواب مروکه ازهر طرف آهِ عاشقِ شب بیداری به دنبال تو روان است. (اندکی حال عاشقانت را دریاب وباآنها مداراکن)خواب بیداران ببستی وانگه ازنقش خیالتهمتی برشبروان خیل خواب انداختینثار خاک رهت نقد جان من هر چندکه نیست نقد روان را بر تو مقدارینقد: 1- ارزش وبها،سکّه ی پول 2- خلاف نسیه،چیزی که حاضر وموجود باشدنقدجان: 1-جانی که نقداست نه نسیه 2- سکّه ی جان(جان به سکّه تشبیه شده است) نقد روان:1- سکّه ای که رایج ومعمول است، 2- روان به معنی روح وجان، سکّه ی جان بر ِ تو: برای تو، درنزدتومقداری: ارزشیمعنی بیت: نقدجان نثارخاک راه توباد هرچند که نقدجان برای نثارکردن درراه توارزشی ندارد جان نقد محقّراست حافظازبهرنثار خوش نباشددلا همیشه مزن لافِ زلف ِدلبندانچو تیره رای شوی کی گشایدت کاریدلبندان ایهام دارد:1- دلبران کسانی که آنهاراازته دل دوست داشته باشند. 2- دلهای عاشقان را باکمندزلف خویش می بندندتیره رای: اعتقادوباوری که تحت تاثیراحساسات شکل بگیرد، اندیشه وفکرتاریکمعنی بیت: ای دل درتوصیف وتعریف ازجاذبه های زلف دلبندان زیاده روی مکن اگرچنین کنی تحت تاثیراحسات وعواطف قرارمی گیری واعتقادی با اندیشه ی تاریک پیدامی کنی درآن صورت گرهی درکارت می افتد که به آسانی گشوده نمی شود وبافکرتاریکی که پیدامی کنی نمی توانی ازهیچ کاری گرهگشایی کنی. حافظ درحال پند دادن به دلِ عاشق پیشه ی خودهست تا اورا ازنزدیک شدن ودلبسته شدن به زلف یاربرحذردارد. زلف سیاه دلبربرای دل بسیارجذّاب ودلکش است وحافظ نیک می داند که اگردلش جذب این سیاهی گردد سیاهی تمام اندیشه ووجودش رافرا خواهد گرفت وگره در کارش خواهدافتاد ودرهیچ کاری گشایش نخواهدداشت.گفتم گره نگشوده ام زان طرّه تامن بوده امگفتامنش فرموده ام تاباتوطرّاری کندسرم برفت و زمانی به سر نرفت این کاردلم گرفت و نبودت غم گرفتاریمعنی بیت: سرم را برسر عشقبازی به باد دادم امّا هیچگاه به سرانجام نیک(وصال) نرسید دلم بارها دراین کار اندوهناک شد لیکن هرگز توغمخواری نکردی توازغم عاشقی فارغی چه می دانی که حال عاشقی چه مشکل حالیست. به لب رسید مراجان وبرنیامدکامبه سررسید امید وطلب به سرنرسیدچو نقطه گفتمش اندر میان دایره آیبه خنده گفت که ای حافظ این چه پرگاریپرگار: 1- وسیله ای برای کشیدن دایره واندازه گیری 2- مکر و حیله و نیرنگمعنی بیت: به محبوب گفتم بیا داخل ومیانِ دایره، همچون نقطه مرکزیت این دایره ی عشق باش! (محبوب رندی مرافهمید...) گفت ای حافظ چه حیله ای درسرداری وچه نقشه ای کشیده ای!گرمساعد شودم دایره ی چرخ کبودهم بدست آوَرمَش بازبه پرگار دگر

ممنونم جناب رضا ساقی

این غزل را "در سکوت" بشنوید

  حدیث عشق