حافظ

حافظ

غزل شمارهٔ ۴۵۷

۱

هزار جهد بکردم که یار من باشی

مرادبخش دل بی‌قرار من باشی

۲

چراغِ دیدهٔ شب زنده‌دار من گردی

انیسِ خاطر امّیدوار من باشی

۳

چو خسروان ملاحت به بندگان نازند

تو در میانه خداوندگار من باشی

۴

از آن عقیق که خونین‌دلم ز عشوه او

اگر کنم گله‌ای غمگسار من باشی

۵

در آن چمن که بتان دست عاشقان گیرند

گرت ز دست برآید نگار من باشی

۶

شبی به کلبهٔ احزان عاشقان آیی

دمی انیس دل سوگوار من باشی

۷

شود غزالهٔ خورشید صید لاغر من

گر آهویی چو تو یک دم شکار من باشی

۸

سه بوسه کز دو لبت کرده‌ای وظیفه من

اگر ادا نکنی قرض‌دار من باشی

۹

من این مراد ببینم به خود که نیم شبی

به جای اشک روان در کنار من باشی

۱۰

من ار چه حافظ شهرم جوی نمی‌ارزم

مگر تو از کرم خویش یار من باشی

تصاویر و صوت

دیوان حافظ به اهتمام محمد قزوینی و دکتر قاسم غنی، به خط حسن زرین خط، مرداد ۱۳۲۰ شمسی ، زوار، چاپ سینا، تهران » تصویر 449
دیوان حافظ به خط سلطانعلی مشهدی با تصاویر حاشیهٔ افزوده در دورهٔ گورکانی هند » تصویر 197
دیوان حافظ دانشگاه پرینستون نوشته شده به تاریخ جمادی الثانی ۹۲۶ هجری قمری » تصویر 240
دیوان حافظ نسخه‌برداری شده در رمضان ۸۵۵ ه.ق توسط سلیمان الفوشنجی » تصویر 263
کتاب خواجه حافظ شیرازی به خط محمد ساوجی مورخ ۱۲۸۰ هجری قمری » تصویر 332
دیوان حافظ به خط محمدرضا ابن عبدالعزیز مورخ ۱۲۱۶ هجری قمری » تصویر 387
دیوان لسان الغیب سنهٔ ۹۲۰ هجری قمری دارای مقدمهٔ منثور » تصویر 311
دیوان حافظ (براساس نسخه خلخالی «مورخ ۸۲۷ ق» با مقابله نسخه بادلیان «۸۴۳ ق» و پنجاب «۸۹۴ ق») به تصحیح بهاءالدین خرمشاهی - شمس الدین محمد حافظ - تصویر ۵۰۲
دیوان مولانا شمس الدین محمد حافظ شیرازی به اهتمام دکتر یحیی قریب - حافظ شیرازی - تصویر ۴۳۳
دیوان حافظ به توضیح و تصحیح پرویز ناتل خانلری - ج ۱ (غزلیات) - شمس الدین محمد حافظ - تصویر ۹۱۴
دیوان خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی به کوشش سید علی محمد رفیعی - خواجه شمس الدین محمد حافظ - تصویر ۵۹۷
دیوان خواجه حافظ شیرازی (با تصحیح و سه مقدمه و حواشی و تکمله و کشف الابیات) به کوشش سید ابوالقاسم انجوی شیرازی - شمس الدین محمد حافظ - تصویر ۴۳۵
خاطر مجموع (جامع دیوان جامع حافظ بر اساس بیست و یک متن معتبر چاپی) تدوین و توضیح شفیع شجاعی ادیب - شمس الدین محمد حافظ - تصویر ۹۹۸
دیوان خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی (براساس نسخه مورخ ۸۲۴ هجری) به کوشش سید محمدرضا جلالی نائینی و نذیر احمد - شمس الدین محمد حافظ - تصویر ۵۳۰
فریدون فرح‌اندوز :
سهیل قاسمی :
مریم فقیهی کیا :
فاطمه زندی :
محسن لیله‌کوهی :
زهرا شعبانی :
عندلیب :
افسر آریا :
فاطمه نیکو ایجادی :
شاپرک شیرازی :

نظرات

user_image
فریدون فرخزاد
۱۳۹۳/۰۸/۱۷ - ۰۴:۵۰:۱۴
دوستان؛ وزن و اعتباری را که حافظ به «رندی» داد، به هیچ آیین و مسلک دیگری نداده است! به علاوه این که حافظ، برخلاف شاعران دیگر، رندی را آن گونه که بوده و بی‌هیچ اصلاح و دست کاری دیگری ، برگرفته است؛ اما آن را با فرهیختگی و فرهنگ ممتاز خویش در آمیخته و وزن و وقاری شکوهمند بخشیده است. شیوۀ بیان او در سخن گفتن از «رندی»، به انداز‌ه‌ای آمیخته با شور و شیفتگی است که کمتر پایبند یا پیروی، با چنان تعصب و حرارتی، خود را به آیین خویش منسوب می‌دارد! در حالی که آیین‌های دیگر در سخن او بارها آماج پرخاش و خشم رندانۀ او قرار می‌گیرد و در این کار حتی مردان راستین تصوف نیز، از گزند این پرخاش دور نمی‌مانند!«حافظ» عنوان «رند» را به هنگام سرخوردگی و نفرت از تمام اسم و رسم‌های مرسوم عصر خود، به عنوان یک نام و نماد اید‌ه‌آل انتخاب نموده است. با سپاس
user_image
حسن نیازی
۱۳۹۴/۰۷/۱۱ - ۰۸:۵۴:۲۷
با سلام....شک نکنید حضرت حافظ دقیقا میدانستند که قرنها بعد او نامش جاودان و جاوید خواهد ماند...از این در بیتی از خود میفرمایید:گویند ذکر خیرش در خیل عشقبازان هر جا که نام حافظ در انجمن براید
user_image
امیر
۱۳۹۵/۰۹/۰۱ - ۰۵:۴۶:۰۱
درود دوستان این بیت حافظ "سه بوسه کز دو لبت...." اصلا اشاره به سه وعده نمازندارد چرا که اگر اینطور بود حافظ وامدار میشد اگر به جا نمی آورد که البته اینجا اگر بجا نیاورد یار وامدار میشود.و دقت کنید مصرع دوم تمام و کمال در پی مصرع اول و در توضیح آن آمده است تفسیر اینکه منطور حافظ از ادای دین توجه معشوق است تفسیری غلط است.
user_image
اکبر
۱۳۹۵/۰۹/۲۸ - ۰۵:۲۹:۰۸
با سلام دلم نیومد از یکی از بهترین دوستان زندگیم به نام اقای جواد بازگشتی برای این شعر حاشیه ننویسم. ایشان در زلزله بم در سال 1382 جان به جان افرین تسلیم کردند. ایشان عاشق دختری به نام انیس بودند و اولین فالی که به حضرت حافظ زده بودند این غزل امده بود و درضمن تمامی دیوان حافظ رو از حفظ بودند. هر وقت به این غزل می رسم به یاد ایشان می افتم و بی اختیار ترنمی در چشمانم جاری می شود خداوند ایشان و تمامی از دست رفتگان را بیامرزد.
user_image
۷
۱۳۹۶/۰۳/۰۵ - ۰۸:۴۸:۴۱
این غزل حافظ از روی این غزل سعدی سروده شده:سعدی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل ۱۹۲گر آن مراد شبی در کنار ما باشدزهی سعادت و دولت که یار ما باشداگر هزار غم است از جهانیان بر دلهمین بس است که او غمگسار ما باشد
user_image
omid
۱۳۹۷/۰۵/۱۵ - ۰۳:۴۵:۳۰
گنجور عزیز در قسمت معرفی آهنگ ایرج بسطامی اشتباهی رخ داده...زنده یاد بسطامی شعر سعدی رو خونده:هزار جهد بکردم که سر عشق بپوشم..اگر گوش بدین خودتون متوجه میشوید..این شعر رو بسطامی نخونده
user_image
omid
۱۳۹۷/۰۵/۱۵ - ۰۳:۴۸:۴۲
گنجور عزیز..این شعر رو ایرج بسطامی نخونده..شعر سعدی رو خونده که هزار جهد بکردم که سر عشق بپوشم..در قسمت آهنگها لطفا تصحیح کنید ونام بسطامی عزیز رو حذف کنید در اینجا
user_image
رضا ساقی
۱۳۹۷/۰۹/۲۵ - ۱۲:۲۸:۱۹
هزار جهد بکردم که یار من باشیمرادبخش دل بی‌قرار من باشیمعنی بیت: ای حبیب،برای آنکه تویارمن باشی ومقصودِ دل بی قرارمرا برآورده سازی سعی و کوشش فراوان کردم.یارمن باش که زیب فلک وزینت دهرازمهِ روی تو واشک چوپروین من استچراغ دیده ی شب زنده دار من گردیاَنیس خاطر امیدوار من باشیاَنیس: همدم وغمخوار، مونسمعنی بیت: (درادامه ی بیت قبلی،تلاش فراوان کردم تا....) به چشمان بی خواب وشب زنده دارمن نور وفروغ ببخشی(همیشه مقابل چشمانم باشی وچشمانم ازپرتو رخسار توروشن گردد) تلاش بسیار کردم تا غمخوار وهمدم قلب وضمیرامیدوارمن باشی.به خاک پای توسوگند ونوردیده ی حافظکه بی رخ تو فروغ ازچراغ دیده ندیدم چو خسروانِ ملاحت به بندگان نازندتو درمیانه خداوندگار من باشیملاحت: حُسن وزیبایی ودلرباییخداوندگار: سرور،آقا،پادشهمعنی بیت: هزارجهدبکردم تا.... هنگامی که پادشاهانِ حُسن وزیبایی وخوبرویان به غلامان وعاشقان خویش می نازند وفخرفروشی می کنند تودرآن بساط، معشوق من باشی (وبه داشتن بنده ای چون من بنازی ومن به داشتن خداوندگاری مثل تو ببالم)کس درجهان نداریک بنده همچوحافظزیراکه چون توشاهی کس درجهان ندارداز آن عقیق که خونین دلم ز عشوه اواگر کنم گله‌ای غمگسار من باشی"عقیق" کنایه ازلب سرخرنگ یاراست.عشوه: حرکات دلسِتانانه، نازمعنی بیت: هزارجهدبکردم تا.... زمانی که ازعشوه ونازلبهای سرخ وآبدارتوکه بسیارخونین دل هستم گله وشِکوه می کنم توبامهربانی ازمن دلجویی کنی وغم واندوه مرابادلسوزی ازمن دورکنیاگربه رنگ عقیقی شد اشک من چه عجبکه مُهرخاتم لَعل توهست همچوعقیقدرآن چمن که بُتان دست عاشقان گیرندگرت زدست برآید نگار من باشیمعنی بیت: هزارجهدبکردم تا....درآن باغ وگلشنی که دلبران دست عاشقان خویش می گیرند اگربرایت میسّرباشد تونیزبه لطف ومهربانی دست مرابگیری ونگارمن باشی.زنقشبندِ قضاهست امیدآن حافظکه همچوسرونگارم به دست بازآیدشبی به کلبه ی احزان عاشقان آییدَمی اَنیس دل سوکوار من باشیاحزان: اندوهناک، حُزن انگیزمعنی بیت: هزارجهدبکردم تا.....شبی ازروی لطف و محبّت به خانه ی اندوهبار عاشقان قدم رنجه کنی و لحظاتی مونس وغمخواردلِ به سوگ نشسته ی من باشی.حافظ مکن اندیشه که آن یوسف مه روبازآید و از کلبه احزان به درآییشودغزاله ی خورشیدصید لاغر منگر آهویی چو تو یک دَم شکار من باشیغزاله: نوعی آهوبرّه مادهمعنی بیت: اگرتوفیق این راپیدا می کردم که آهویی مثل تورا شکارکنم به منتهای آرزوی خویش می رسیدم(درآنصورت من درآسمانها سیر می کردم...) وآهو برّه ی خورشید برای من بسانِ یک شکار لاغر و ناچیز می بود.آن شاه تندحمله که خورشید شیرگیرپیشش به روزمعرکه کمتر غزاله بودسه بوسه کزدولبت کرده‌ای وظیفه ی مناگراَدا نکنی قرض دار من باشیوظیفه: کاری که مقرّرشود وکسی مکلّف به انجام دادن آن باشد. حقوق، سهممعنی بیت:ای محبوب، آن سه بوسه ای راکه ازدولب خویش برای من مقرّرکردی ووعده دادی که روزی به من بدهی اگرخُلف وعده کنی وندهی تو بدهکارمن باقی خواهی ماند ومن همچنان طلبکارتوباقی خواهم ماند.بگفتمش به لبم بوسه‌ای حوالت کنبه خنده گفت کی ات با من این معامله بودمن این مُراد ببینم به خود که نیم شبیبه جای اشک روان در کنار من باشیمعنی بیت: آیا روزی آرزوی من تحقّق پیداخواهد کرد که نیم شبی ببینم به جای این اشک روان، تودرکنارمن هستی؟بر رهگذرت بسته‌ام از دیده دو صد جویتا بو که تو چون سرو خرامان به درآییمن اَر چه حافظ ِ شهرم جوی نمی‌ارزممگر تو از کرم خویش یار من باشیمعنی بیت: من گرچه درشهر شهرتی دارم وشاعر معروفی هستم امّا بدون لطفِ توبه اندازه ی یک جو ارزش ندارم بها وارزش من بسته به لطف وکرم توست اگرتویارمن باشی من ارزشمند خواهم بود.کارخودگربه کرم بازگذاری حافظای بساعیش که بابخت خدا داده کنی
user_image
فرشید
۱۳۹۸/۰۱/۲۳ - ۱۳:۱۷:۲۷
حافظ دیوونه کردی منو با این شعرتفقط یه عاشق واقعی معنی کامل این شعر متوجه میشه
user_image
جسین
۱۳۹۸/۱۲/۲۵ - ۰۵:۵۲:۰۷
با سلامبنظرم همش تصادفی نیست گره خوردن نام بسطامی و اون شکوائیه سعدی تو غزلش و اونچه دوستی از یار سفرکرده شون نوشتن در زلزله بم... با این غزل حافظ... حالا فارغ از تشابه و تداعی الفاظ در دو غزل حافظ و سعدی...خود من هم در حالیکه همون ترانه سراسر زیبایی مرحوم بسطامی رو گوش میکردم...بخش اول غزل سعدی رو جستجو کردم وارد این صفحه شدم... و اینکه فرشید عزیز چه زیبا گفت...فقط ی عاشق واقعی معنی کامل این شعر و متوجه میشه.. منتها بنظرم اگر بشه ... در اوج و کمال درک معنای کامل هم فکر رو یارای پرواز به بلندای افق اندیشه این غزل نیست ور در خصوص نظر دوستی ک زحمت شرح غزل رو کشیدن بنظرم اومد از زاویه دید من در اینه این شعر در بیت "من این مراد ببینم ..." استفهامی نیست که تماما بیان یک باور قلبی است میگه دارم میبینم که ثمره این اشک ها حضور تو در کنار من هست... و من این مراد م رو به عین الیقین میبینم... و اینکه اون اشارات به غزل‌های دیگه حافظ هم بسیار دلنشین هست... این گنجور هم ک عمرش دراز باد برای خودش محفل ادبی و کلاس ادبیاتی هست...کاش بستر مناسب تری هم برای تبادل ارا در نظر بگیرن..ممنون از گنجور و همه دوستان جان اهل ادبیات
user_image
افسانه
۱۳۹۹/۰۲/۰۳ - ۰۹:۱۴:۰۲
بسیارلذت بردم خیلی برای خودم متاسفم که دیراقدام کردم برای اینکه حافظ خوانی کنم من به خاطربرنامه دورهمی اقای مدیری تشویق شدم که سری به دیوان حافظ بزنم بعدکه دیدم کمی برایم معانی سنگین است سایت گنجورروشناختم ودرایام قرنطینه با مطالعه این سایت کلی مفهوم ومعنی های فشنگ اموختم حافظ والامقام روحت شاد
user_image
فریده
۱۳۹۹/۱۰/۰۵ - ۰۳:۵۴:۳۴
آقای رضا ساقی حاشیه‌هایی که بر اشعار حافظ می‌گذارید ستودنی‌است از زحمات شما برای درک بهتر اشعار حافظ عزیزم متشکرم.
user_image
آشنا
۱۴۰۰/۰۱/۰۴ - ۰۴:۳۲:۵۱
با سلاممن همیشه از سایت گنجور و حاشیه هاش لذت بردم و میبرم خاصه از نظرات آقارضایبزرگوار،اما در رابطه با 3بوسه که یکی از دوستان نوشتن قرتره بعدا ادا بکنی بنظرم اتفاقا اداشده سه بوسه دریافت کرده و حالا دنبال بقول معروف جبرانشه که با دادنش ادا بکنه به معشوقه،پس سه تا دریافتی داشتهکوچیک همه عزیزات
user_image
رضا عباسی
۱۴۰۰/۰۷/۲۹ - ۰۹:۴۴:۳۴
غزل خوانی شماره 457 حافظ را از اینجا گوش دهید  
user_image
عاشقی که امشب زیر باران ماند...
۱۴۰۰/۱۱/۰۷ - ۱۱:۴۹:۳۷
امشب زیر بارون، وقتی واسه آخرین بار دیدمش، فقط یاد این غزل حافظ افتادم...   هزار جهد بکردم که یار من باشی... ولی حیف که نشد   این نیز بگذرد
user_image
در سکوت
۱۴۰۱/۰۹/۲۷ - ۲۱:۱۲:۴۲
این غزل را "در سکوت" بشنوید
user_image
رومینا
۱۴۰۱/۱۱/۲۴ - ۱۴:۰۷:۳۳
جناب رضا ساقی در چند سالی که با اشعار حافظ و خوانش حافظ سرگرم هستم با معانی و تفسیرات شما بزرگوار تونستم کمی به مفاهیم تسلط پیدا کنم  این رو مدیون شما بزرگوار هستم 🙏
user_image
سفید
۱۴۰۱/۱۲/۰۹ - ۰۸:۰۶:۱۸
  چراغ دیده‌ی شب زنده‌دار من گردی...  
user_image
حسین مطهری
۱۴۰۳/۰۱/۰۵ - ۱۱:۳۰:۰۶
حافظ همیشه در حال جهد کردن برای رسیدن به معشوقش بوده!