حافظ

صبح است و ژاله می‌چکد از ابر بهمنیبرگ صبوح ساز و بده جام یک منیژاله: قطره‌ای که روی برگ گل یا گیاه قرار می‌گیرد، شبنم برگ: سازونوا،اسباب، آهنگصبوح: هرچیزی بامدادان بخورند یابیاشامند. شراب صبحگاهیساز: بساز، مهیّا کنمعنی بیت: صبح دمیده وقطرات باران ازابرزمستانی بهمن ماه درحال چکیدن است سازوبرگ شراب صبحگاهان رامهیّا کن وجام شراب بزرگ یک منی رابه دستم ده.صبح است ساقیا قدحی پرشراب کندورفلک درنگ نداردشتاب کندر بَحر مایی و منی افتاده‌ام بیارمی تاخلاص بخشدم ازمایی ومنیبحرمایی ومنی: دریای منیّت، خودبینی وغرورمعنی بیت: دردریای منیّت، غرور وخودخواهی گرفتارشده ام شراب بیاورتابه واسطه ی مستی وازخود بیخودشدن ،ازگرداب مایی ومنی رهاگردم.مستم کن آنچنان که ندانم زبیخودیدرعرصه ی خیال که آمد کدام رفتخون پیاله خورکه حلال است خون اودرکاریارباش که کاریست کردنیخون پیاله: شراب سرخرنگ به خون تشبیه شده وپیاله به واسطه ی آن جان گرفته است، استعاره از شراب است.در کار یار باش: باتمام وجود درخواب وبیداری تنهابه عشق یاربپردازمعنی بیت: خون پیاله (شراب سرخرنگ) را بنوش که خون پیاله(درمسلک رندی) حلال است وازمیان همه ی کارها تنها به کارعشق یار بپرداز که لذّت بخش ترین وارزشمندترین کار برای انجام دادن است.درمصراع دوّم، ایهامی در معنای "کاریست کردنی" وجود دارد ودردل آن ایهام شیطنت حافظانه ای به چشم می خورد وطنزی رندانه ولطیف (چنانکه افتد ودانی) نهفته است!ازاین دست شیطنت های حافظانه دردیوان حافظ کم نیست مانند:وه که دُردانه ای چنین نازکدرشب تارسُفتنم هوس است! لیکن آنچه که مهّم وقابل تامّل است اینکه حافظ هرگز درخَلق طنز وشیطنت،مناعت ومتانت کلام رازیرپا نگذاشته وهمانند بعضی ازشاعران از جمله مولانا وایرج میرزادراین کارعفّت کلام نادیده نگرفته وپرده دری نکرده است بلکه بارعایت ادب ونزاکت والبته بسیاررندانه، طنز وشیطنت رادرلایه های زیرین معنا بگونه ای جاسازی کرده تا دردسترس همگانی نباشد وتنها کسانی که به تجربه درشرایط مشابه قرارگرفته اند به نکته ی طنزوشیطنت برسندوازآن محظوظ گردند.بگشا بندقباتابگشاید دل من که گشادی که مرا بودزپهلوی توبود!ساقی به دست باش که غم در کمین ماستمطرب نگاه دار همین ره که می‌زنیبه دست باش: آماده باشمعنی بیت: ای ساقی پیاله به دست آماده باش، زیرا که همواره غم واندوه در کمین نشسته تابردلهای مابتازند ای مطرب تونیزهمین آهنگی را که‌ می‌نوازی سبب نشاط وشادیست همین آهنگ راادامه بده.ساقی به نورباده برافروزجام مامطرب بگوکه کارجهان شد به کام مامی ده که سر به گوش من آورد چنگ و گفتخوش بگذران و بشنو از این پیر منحنیچنگ: سازی است قدیمی ومشهور که سر آن خمیده است و تارها دارد. حافظ ِ خوش ذوق خمیدگی آن باقدیمی بودن آن درهم آمیخته ولقب پیرمنحنی رابدان داده است.معنی بیت: ساقی برای من شراب بیاور که چنگ سر به گوش من آورد ونکته ای به من یادآورشد گفت: پند این پیر خمیده قامت را بشنووبپذیرو زندگی را به خوشی بگذران.چنگ خمیده قامت می خولندت به عشرتبشنو که پندپیران هیچت زیان نداردساقی به بی‌نیازی رندان که می بدهتا بشنوی ز صوت مُغنّی هُوَالغَنیبی نیازی رندان: رندان درنظرگاه حافظ، ازتعلّقات دُنیی ودینی رها شده وبه نوعی بی نیازی رسیده ونیازشان فقط عشق به معشوق بود وبس.مُغنّی: مطرب وآوازه خوانهو الغنی: او(خداوند)بی‌نیاز و مستغنی است معنی بیت: ای ساقی،به حرمت بی‌نیازی رندان،باده بیاور تا از آوازه خوان مجلس نوای حقیقی ِ خداوندبی نیازاست را بشنوی. رندان باده نوش که به بی نیازی نایل شده اند بهتراززاهدان ریاکاربه بی نیازی خداوند پی برده وبه آن ایمان دارند.رازدرون پرده زرندان مست پرسکاین حال نیست زاهد عالی مقام را

برام جالب بود، تا حالا شعری از حافظ نخونده بودم که اسمش رو توییت آخر هم نیاره، کسی میدونه چرا

درود علی عزیزشاید در تاکید بر مضمون بیت دوم، این قید را رها نموده است..

پیر منحنی و مایی ومنی تنها در این اثر استفاده گردیده است

هوالغنی تنها در این اثر استفاده گردیده است

لطفا اپلیکیشن گنجور را فعال کنید

کاشکی یک نسخه ی دیوان. حافظ از حافظ داشتیم

این غزل را "در سکوت" بشنوید: پیوند به وبگاه بیرونی