هلالی جغتایی

هلالی جغتایی

بدرالدین هلالی استرآبادی از بزرگترین شاعران اواخر قرن نهم و اوایل قرن دهم بوده است که اصالتاً از ترکان جغتایی است. او در هرات متولد شده است و از ملازمان امیر علیشیر نوایی بوده است. شهرت او در غزل است و مثنویهای شاه و درویش (شاه و گدا)، صفات‌العاشقین و لیلی و مجنون او نیز معروف است. امیر عبیدالله خان ازبک او را به جهت کینهٔ شخصی به تشیع متهم کرد و به قتل رسانید (این که او به راستی شیعه بوده یا نه را از روی اشعارش نمی‌توان استخراج کرد چرا که وی در آثارش گاه از خلفای راشدین و گاه از ائمهٔ شیعه نام برده و چنان می‌نماید که به مقتضای زمان به این سو و آن سو متمایل می‌شده است). مشهور است که سیف‌الله نامی در قتل او ساعی بود و از این جهت سال مرگ وی را به ابجد با عبارت «سیف‌الله کشت» (معادل ۹۳۶ هجری قمری) ضبط کرده‌اند. آثار هلالی جغتایی در گنجور به همت دوست گرامی آقای علی پی‌سپار و با استفاده از نسخهٔ تصحیح شده توسط شادروان سعید نفیسی در دسترس قرار گرفته است.
آمار
ردیفوزنتعداد ابیاتدرصد از کل
۱فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)۱٬۳۶۹۲۴٫۷۰
۲مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)۱٬۲۵۳۲۲٫۶۱
۳فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)۶۷۵۱۲٫۱۸
۴فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)۶۰۰۱۰٫۸۲
۵مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)۳۷۵۶٫۷۷
۶مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)۳۳۲۵٫۹۹
۷مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)۳۱۲۵٫۶۳
۸مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)۲۱۸۳٫۹۳
۹مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی)۷۷۱٫۳۹
۱۰مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب)۷۳۱٫۳۲
۱۱مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن (مجتث مثمن مخبون)۵۴۰٫۹۷
۱۲مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن (منسرح مطوی مکشوف)۵۲۰٫۹۴
۱۳مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن (رجز مثمن مطوی مخبون)۳۹۰٫۷۰
۱۴مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن (رجز مثمن سالم)۳۶۰٫۶۵
۱۵فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن (رمل مثمن مشکول)۱۷۰٫۳۱
۱۶مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب)۱۵۰٫۲۷
۱۷فعولن فعولن فعولن فعولن (متقارب مثمن سالم)۱۳۰٫۲۳
۱۸فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مسدس مخبون محذوف)۱۰۰٫۱۸
۱۹فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)۹۰٫۱۶
۲۰مفتعلن مفتعلن فاعلن (سریع مطوی مکشوف)۶۰٫۱۱
۲۱مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف)۵۰٫۰۹
۲۲فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)۳۰٫۰۵
ردیفقالب شعریتعداد ابیاتدرصد از کل
۱غزل۲٬۷۶۳۴۹٫۸۵
۲مثنوی۲٬۵۸۱۴۶٫۵۶
۳قصیده۷۸۱٫۴۱
۴رباعی۷۰۱٫۲۶
۵قطعه۳۶۰٫۶۵
۶مسمط مخمس۱۵۰٫۲۷
منابع کاغذی
هلالی جغتایی
هلالی جغتایی