حسین خوارزمی

حسین خوارزمی

حسین بن حسن خوارزمی از عارفان، نویسندگان و شاعران سده‌های هشتم و نهم هجری است. وی اصالتاً از ماوراءالنهر بوده و به دلیل اقامت طولانی در خوارزم به خوارزمی شهرت یافت. وی از شاگردان ابوالوفا خوارزمی معروف به پیرفرشته بود و به راهنمایی او با مثنوی مولوی آشنا شد و به معانی آن پی برد. بدین واسطه در اطراف و اکناف پرآوازه شد. در حوادث زندگانی خوارزمی آورده‌اند که در زمان شاهرخ میرزا بعضی از فقهای حنفیه به سبب بیتی از اشعارش وی را تکفیر کردند و او را به هرات خواندند. وی توانست اعتراض مدعیان را پاسخ دهد و از آن بلیه رهایی یابد اما ازبکان او را رها نکردند تا سرانجام در سال ۸۴۰ هجری قمری در خوارزم وی را به زخم تیغ از پای درآوردند. از آنجا که تخلص حسین خوارزمی در اشعارش «حسین» بوده است اشعار وی به اشتباه به نام دیوان حسین بن منصور حلاج منتشر و معروف شده است. حال آن که حلاج دیوان شعر فارسی ندارد و اساساً پیش از یا همزمان با آغاز عصر ادبیات نوین فارسی بعد از اسلام می‌زیسته است. ضمناً مفاد اشعار حسین خوارزمی و زبان آنها تناسبی با دورهٔ زندگی حلاج ندارد.
آمار
ردیفوزنتعداد ابیاتدرصد از کل
۱مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)۵۰۴۱۶٫۱۰
۲مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)۴۴۳۱۴٫۱۵
۳فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)۴۰۷۱۳٫۰۰
۴فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)۳۹۸۱۲٫۷۱
۵فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)۳۱۵۱۰٫۰۶
۶مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)۲۹۸۹٫۵۲
۷مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)۱۴۰۴٫۴۷
۸مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)۱۴۰۴٫۴۷
۹مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف)۱۱۶۳٫۷۰
۱۰مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن (رجز مثمن سالم)۸۰۲٫۵۶
۱۱مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب)۵۸۱٫۸۵
۱۲فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)۴۷۱٫۵۰
۱۳مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب)۴۲۱٫۳۴
۱۴مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن (رجز مثمن مطوی مخبون)۳۸۱٫۲۱
۱۵فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن (رمل مثمن مشکول)۳۴۱٫۰۹
۱۶مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن (منسرح مطوی مکشوف)۲۷۰٫۸۶
۱۷فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن (رمل مثمن مخبون)۲۴۰٫۷۷
۱۸فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)۱۱۰٫۳۵
۱۹مستفعلن فع مستفعلن فع (متقارب مثمن اثلم)۹۰٫۲۹
ردیفقالب شعریتعداد ابیاتدرصد از کل
۱غزل۲٬۴۸۱۷۹٫۲۴
۲ترجیع بند۵۸۸۱۸٫۷۸
۳مثنوی۶۲۱٫۹۸
منابع کاغذی