شما اینجا هستید :
ایرج میرزا

ایرج میرزا

ایرج میرزا (زاده شده در پاییز سال ۱۲۵۲ یا ۱۲۵۳ شمسی در تبریز، درگذشته در ۲۲ اسفند ۱۳۰۴ شمسی در تهران) ملقب به «جلال‌الممالک» و «فخرالشعرا»، از جمله شاعران برجستهٔ ایرانی در عصر مشروطیت (اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی) و از پیشگامان تجدد در ادبیات فارسی بود. او فرزند صدرالشعرا غلامحسین‌میرزا، نوهٔ ایرج پسر فتحعلی‌شاه و نتیجهٔ فتحعلی شاه قاجار بود. تحصیلاتش در مدرسه دارالفنون تبریز صورت گرفت و در همان مدرسه مقدمات عربی و فرانسه را آموخت. وقتی امیرنظام گروسی مدرسه مظفری را در تبریز تاسیس کرد، ایرج میرزا سمت معاونت آن مدرسه را یافت و در این سمت مدیریت ماهنامهٔ ورقه (نخستین نشریه دانشجویی تبریز) را برعهده گرفت. در نوزده سالگی لقب «ایرج بن صدرالشعرا» یافت. لیکن بزودی از شاعری دربار کناره گرفت و به مشاغل دولتی مختلفی از جمله کار در وزارت فرهنگ (معارف آن زمان) پرداخت. سپس به استخدام اداره گمرک درآمد و پس از مشروطیت هم در مشاغل مختلف دولتی از جمله وزارت کشور در سمت فرماندار آباده و معاونت استانداری اصفهان خدمت کرد. ایرج میرزا در پی یک سکته قلبی در منزلی در تهران درگذشت. آرامگاه ظهیرالدوله خانه ابدی ایرج میرزا شد. وی به زبان‌های ترکی، فارسی، عربی و فرانسه تسلط داشت و روسی نیز می‌دانست و خط نستعلیق را خوب می‌نوشت. ایرج میرزا در قالب‌های گوناگون شعر سروده و ارزشمندترین اشعارش مضامین انتقادی، اجتماعی، احساسی و تربیتی دارند. شعر ایرج ساده و روان و گاهی دربرگیرندهٔ واژه‌ها و گفتارهای عامیانه است و اشعار او از جمله اشعار اثرگذار بر شعر دوره مشروطیت بود.
قصیده‌ها
غزل‌ها
مثنوی‌ها
قطعه‌ها
رباعی‌ها
مربّع ترکیب
قالب‌های نو
ابیات پراکنده
اشعار دیگر
آمار
ردیفوزنتعداد ابیاتدرصد از کل
۱مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)۷۶۲۱۸٫۵۰
۲مفتعلن مفتعلن فاعلن (سریع مطوی مکشوف)۶۸۷۱۶٫۶۷
۳فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)۵۶۲۱۳٫۶۴
۴فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)۳۵۷۸٫۶۷
۵فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مسدس مخبون محذوف)۳۳۱۸٫۰۳
۶مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)۳۱۳۷٫۶۰
۷مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)۲۴۵۵٫۹۵
۸مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف)۲۱۵۵٫۲۲
۹مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)۱۶۹۴٫۱۰
۱۰فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)۱۰۹۲٫۶۵
۱۱فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)۱۰۹۲٫۶۵
۱۲مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور)۱۰۷۲٫۶۰
۱۳فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)۵۷۱٫۳۸
۱۴مفعول فاعلات مفاعیلن۳۵۰٫۸۵
۱۵مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی)۲۹۰٫۷۰
۱۶مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب)۱۷۰٫۴۱
۱۷مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)۸۰٫۱۹
۱۸فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن (رمل مثمن سالم)۳۰٫۰۷
۱۹مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن (رجز مثمن سالم)۳۰٫۰۷
۲۰مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب)۲۰٫۰۵
ردیفقالب شعریتعداد ابیاتدرصد از کل
۱مثنوی۱٬۸۹۶۴۶٫۰۲
۲قصیده۱٬۱۱۲۲۶٫۹۹
۳قطعه۷۶۶۱۸٫۵۹
۴غزل۱۵۲۳٫۶۹
۵نامشخص۱۰۰۲٫۴۳
۶غزل/قصیده/قطعه۳۵۰٫۸۵
۷چند بندی۲۳۰٫۵۶
۸رباعی۲۲۰٫۵۳
۹مستزاد۱۴۰٫۳۴
منابع کاغذی