خیام

تا چند اسیر عقل هرروزه شویم....این عقل هرروزه که در این رباعی به آن اشاره شده با آن عقل کلی که انسان را از آسیب حفظ میکند ویا اورا براه درست میبرد تفاوتی دارد که تو جه به آن سوءتفاهم بین اهل معرفت و دیگران را برطرف میکند مولوی درین باره گفنه:عقل دو عقل است اول مکسبیکه درآموزی به مکتب چون صبیعقل دیگر بخشش یزدان بودچشمه آن درمیان جان بودعقل مکسبی یا عقل روزمره یاعقل معاش گاه حیله گرانه است وراه ارضای تمایلات خود خواهانه وسوء استفاده را نشان میدهد ودر بعضی دراثر آموختگی وتجربه قویست این عقل است که اهل معرفت به آن بها نمیدهند وگرنه عقل عالی که به قول مولوی بخشش یزدانست و راه وچاه را نشان میدهد اسارت بار یا مذموم شناخته نمیشود

به گفته خیام در این رباعی (که البته مستقل از گفته های مولوی است) یا بایستی اسیر عقل هر روزه شد، یا انکه کاسه می را چسبید پیش از آنکه کوزه شد! همین.

منظور از "عقل هر روزه" گرفتاری روزمره است. عقل در اینجا به معنی نیروی درک و فهم نیست. عقل = بستن دست و پا، بندی که با آن زانوی شتر میبندند.