خیام

بابک گرامی، سپاس از نقد شماتعجب می کنم که با استاد خالقی مطلق آشنایی ندارید!! به هر حال فکر می کنم هر کسی درباره اسطوره های ایرانی پژوهش می کند باید با یکی از معتبر ترین و اصولی ترین تصحیح های شاهنامه آشنا باشد.همانطور که شما هم فرمودید شاهنامه از منظر تاریخی دقیق نیست چرا که ارزش اسطوره ای دارد. شخصیت هایی هم که شما نام بردید در واقع شخصیت های اسطوره ای هستند و نه تاریخی. از این رو کار بیهوده ای است که بخواهیم برای شخصیت های اسطوره ای مانند کَوی‌هَئوسروه و ثْرَئیتَونَه زمان دقیق تاریخی پیدا کنیم و بگوییم پیش از هخامنشیان و یا پس از هخامنشیان بودند چرا که اساسا اسطوره ای و داستانی بودند!!! از این منظر باید با اسطوره شناسی آشنا باشیم. اگر از موضوع زمان زرتشت و زمان نگارش اوستا صرف نظر کنیم که اختلافات زیادی در میان پژوهشگران وجود دارد، تردیدی نیست که اوستا در زمان اشکانیان دوباره جمع آوری شده است. فقط اشاره میکنم که برخی از پژوهشگران زمان ظهور زرتشت را همزمان با هخامنشیان می دانند. ولی این موضوع بحث اصلی ما نیست بلکه بحث تحولات و آمیختگی های شخصیت های اسطوره ای با اشخاص تاریخی مد نظر است.همواره داستان ها به مرور تعییر می کنند و آمیختگی هایی با تاریخ پیدا می کنند. در اوستا که شما می گویید مگر چقدر از کَوی‌هَئوسروه یاد شده است؟! بسیاری از داستان هایی که درباره کیخسرو در شاهنامه وجود دارد اصلا درباره کوی‌هئوسروه در اوستا نیامده است! این نشان می دهد که شخصیت های اسطوره ای رفته رفته با شخصیت های تاریخی آمیخته شدند و شخصیت های داستانی به نسبت نوینی همانند کیخسرو شکل گرفتند. نمی توان کیخسرو در شاهنامه را عینا همان کوی‌هئوسروه در اوستا دانست چرا که کیخسرو پس از تحولات فراوان و آمیختگی های فراوان در شاهنامه ترسیم می شود. بلکه صرفا کوی‌هئوسروه در شکل گیری داستان های کیخسرو نقش داشته است. کوروش بزرگ هم در شکل گیری داستان های کیسخرو نقش مهمی داشته است و چه بسی نقش کوروش تاریخی بیشتر بوده است.البته نابودی های بیگانگان نظیر اسکندر مقدونی و سلوکیان در این شرایط نقش داشته است چرا که منابع اصیل به دست ایرانیان نرسید و بیشتر حافظه جمعی یاد و خاطره گذشته را نگه داشت.از این رو تردیدی نیست که حافظه جمعی ایرانیان یاد گذشتگان را در قالب شخصیت های اسطوره ای نگه داشت و در نهایت شخصیتی به نام کیخسرو شکل گرفت که بیشترین آمیختگی را با کوروش دارد. این همان مواردی است که در متن هایی که ارزش اسطوره ای دارند باید مد نظر قرار گیرد.

بله فریدون مشتاق گرامی - مطالعه روشمند اسطوره ها ما را به خیلی چیزها می رساند. برایم خیلی جالب بود که کیخسرو بیشترین آمیختگی را با کوروش بزرگ دارد. به نظر می رسد قسمت های مهم تاریخ، هر قدر هم دور باشند، از بین نمی روند و از حالتی به حالتی دیگر تبدیل میشوند و خیلی مثال میتوان برای این زد اما مجالش اینجا نیست.

مصرع آخر بدین صورت می باشد: خشت سر خم ز تاج کیخسرو به    

سلام بر همراهان عزیز  مویی ز تو بر تمام هستی ارزد  صد مهر و مه از ورای پلکت سر زد  ای تکیه زده به قامت تو هستی  تا قد نکنی ،که ملک هستی لرزد  سپاس از همراهان    

سلام بر دوستان  این رباعی بنظر نا هماهنگ است.مصرع سوم به جمله معترضه میماند.