خیام

شاید مصرع اول بیت دوم اینطور باشد:تا چند به تنگنای زندان وجود

خیام در بیت اول از زرد و خشکیده بودن شاخه امیدش و از پریشانی و سردرگمی حاصل از این ناامیدی پرده برداشته است. اما راز این ناامیدی را میتوانیم در بیت دوم کشف کنیم. از نظر خیام وجود نه یک حقیقت بلند و باشکوه، بلکه یک زندان تنگ و باریک است که پیوسته ما را در اسارت خود نگاه داشته و هیچ دری برای گریختن از وجود و پیوستن به عدم پیش روی ما گشوده نیست. همیشه باید باشیم و هیچ راهی برای نبودن وجود ندارد. همان گونه که عزیزالدین نسفی به این مطلب اعتقاد داشت که آنچه هست، قبل از این بوده و بعد از این نیز خواهد بود.

می گوید هیچ امیدی نیست، این سر رشته را که از کجا به این جهان آمده ایم را دریابیم، پس تا کی در این آرزو که شاید دری به این نادانسته ها باز شود، وجودمان را زندانی این جهان کنیم؟یعنی از این افکار دوری کن و آزادانه زندگی کن.

ولی با توجهی به مفهوم عدم که من از مولانا به خاطرم هست این چهارپاره با معنای عرفانی سازگار است و البته که از خیام نمیتواند باشد. مولوی بزرگ میفرماید:ای خدا جان را تو بنما آن مقامکاندرو بی‌حرف می‌روید کلامتا که سازد جان پاک از سر قدمسوی عرصهٔ دور و پنهای عدمعرصه‌ای بس با گشاد و با فضاوین خیال و هست یابد زو نوا

ببخشید در حاشیه قبل: سوی عرصه دور پهنای عدم

برای مشخص شدن بیشتر منظورم بقیه ابیات مولانا هم میگذارم:عرصه‌ای بس با گشاد و با فضاوین خیال و هست یابد زو نواتنگ‌تر آمد خیالات از عدمزان سبب باشد خیال اسباب غمباز هستی تنگ‌تر بود از خیالزان شود در وی قمر همچون هلالباز هستی جهان حس و رنگتنگ‌تر آمد که زندانیست تنگ(دقت کنید که در این چهارپاره حرف از «تنگنای» وجود زاده که مطابق با اندیشه دینی و عرفانی است.

جناب سینا، آیا ممکن است مولوی همین رباعی خیام را در ذهن داشت که این ابیات را سرود؟در ضمن تمنا می کنم برداشت خود را از این رباعی بیان کنید تا شاید با هم گفتگویی کنیم.

در اینجا خیام باز هم از سرگردانی و متافیزیک بهره میبره میگه ؛ کاش در جهان امید یافت میکردم آن وقت به خودم میرسیدم (خودشناسی) اما الان در این زندان وجود حداقل خواهان رفتن به سوی پوچی (مرگ) هستم