خیام

حَیّی که به قدرت سر و رو می سازد، همواره هم او کار ِ عدو می سازد. یعنی آن خدایی که با قدرتش قادر به ساختن سر و رو هست، خودش هم می تواند کار عدو را بسازد. (یعنی عدو را شکست بدهد)بیت دوم هم تعبیر جالب و پیچیده ای دارد:قرابه در دو معنی به کار رفته که اولی شیشه ی شراب است. کدو هم نوعی تنگ ِ شراب است. حافظ هم دارد: این نقش ها نگر که چه خوش در کدو ببست.و رسمی بوده که ترسایان و مغان چون مسلمان نبودند، در مصرف شراب بهشان زیاد گیر نمی داده اند. یعنی گناهی بر ایشان نبود.از طرف دیگر قرابه به معنی قوم و اقربا هم هست. یعنی ایهامی دارد کهمبادا قرابه (خویشان) برگردند به تو بگویند که چرا به کسی که مسلمان نیست ایراد می گیری که چرا کدو (تنگ شراب) می سازد؟در کل مفهوم دو بیت را این چنین برداشت کردم کهتو نیازی نیست که به خلق خدا خرده بگیری که چه کنند و چه نکنند! چون وقتی خدا قادر به خلق انسان است، لاجرم می تواند در مقابل دشمنانش نیز بایستد

قرابه گر به معنی قرابه سازمی گویند کسی که قرابه درست می کند مسلمان نیست چون قرابه جهت نگهداری می استفاده می شود. اما کسی که کدو می سازد را باید چه نامید؟ کدو در اینجا می تواند معنی طاهر ظرف شراب بدهد همچنین میشود معنی کله سر هم برداشت کرد. در معنی اول که کدوساز باشد خب معنی مصراع و بیت کاملا درست بوده و بدون اشکال است. اما اگر کدو را کله سر در نظر بگیریم، کدو ساز خداوند می شود یا همان حی در ابتدای رباعی آمده.

کدو: کاسه سر

خوانش بیت دوم هم ایراد دارد. قرابه گر را دو کلمه جدا فرض کرده و معنای بیت را کلا بهم ریخته.

خوانش و نوشتار بیت دوم کاملاً اشتباه است. مصحح‌های زیادی از جمله مرحوم فروغی قرابه‌گر نوشته اند و نه قرابه‌گر

احسنت

قرابه ظرف شرابی بوده که از نوعی کدو درست میشده .پس کدو و قرابه در شعر ایهام است و یک معنی داره . و توچه گویی . همان به تو چه است . و قرابه گر . باید باهم خوانده شود . نه جدا حالا بهتر میشه معنی کرد و فهمید .

نظر من اینه که قرابه گر یک کلمه است و یه کار صنعتیه، کار دست بشره، پس کسی که شیشه ی می میسازد مسلمان نمیشود... اگر اینطور است به آن کسی که کدو( بمعنی کوزه شراب) را میسازد چه خواهی گفت!؟ یعنی به خدا هم میگی نامسلمان!؟در اینجا کار دست بشر رو مقابل کار خود خدا قرار داده تا مقایسه کنیم.بقول صادق هدایت، گناه این دنیا شرابه و پاداش اون دنیا هم شرابه!

در کل مضمون شعر در رابطه با قضاوت کردن دیگران هست  و معنی بیت دوم اینه که کسی که قرابه گر هست تو چه میدانی که آن کدو را به نیت ظرف آب میسازه نه برای شراب

سلام بر عزیزان همراه  آن قادر مطلقی که انسان سازد  سهل است بر او که کار عدوان سازد  ما را چه که این که بود و آن دیگر که؟ او کار ستمگرو پلیدان سازد  سپاس از یاران