خیام

از آنجا که رباعی یاد شده در حاشیه قبلی ام را در گنجور نیافتم، اصل آن را متذکر می شوم:یاران! به مرافقت چو دیدار کنیدشاید که زدوست یاد بسیار کنیدچون باده خوشگوار نوشید به همنوبت چو به ما رسد نگون سار کنید.این رباعی وصیتی است که خیام به دوستانش می کند. از آنجا که پس از مرگ خاک خواهد شد به یارانش وصیت می کند که نوبت شراب او را سرنگون کنند تا بر خاک بریزد. و در واقع نصیب وی گردد.

جایی این شعر را، اینگونه شنیدمیاران چو به اتفاق میعاد کنیدخود را ز جمال یکدگر شاد کنیدساقی چو می مغانه بر کف گیردنوبت چو به ما رسد، نگونسار کنید

در پایان بخش آوازی اجرای محمدرضا شجریان و حسین علیزاده در کردبیات به مناسبت درگذشت مرحوم رضوی سروستانی در تالار رودکی،این رباعی به آواز خوانده شده است.

این رباعی برای انسان تداعی کنده پایان مجلس شراب و گفتگوی سقراط و دوستانش در رساله «ضیافت» افلاطون است. سقراط و دوستانش پس از یک شب پر گفتگو و شراب، با طلوع افتاب همه در خواب کنار هم آرمیده در خواب اند و سقراط زودتر از بقیه برمی خیزد و مجلس را ترک می کند و دوستان را پشت سر بجا می گذارد.یک نمای عمیق و تراژیک که این رباعی نیز با همان قدرت حسی تراژیک را در آدم بر می انگیزد. و شاید ملهم از رساله افلاطون!

از دوستان خواهش میکنم، معنی این رباعی، بخصوص مصراع آخر رو زیر قلم کیبورد بیارید که بنده متوجه شم

من بیت دوم رابه اینصورت خوانده ام خیلی دوست دارم بدانم از کیست بودیم به یک شراب در محفل عمر. یکدور ز ما پیشترک مست شدند

بیت دوم این رباعی رامن بدینگونه دیده و شنیده امبودیم به یک شراب در محفل عمریک دور ز ما پیشترک مست شدندلطفا اگر از دوستان کسی این بیت را بدینصورتدیده راهنمایی فرمایند

یاران موافق همه از دست شدنددر پای اجل یکان یکان پست شدندخوردیم ز یک شراب در مجلس عمردوری دو سه پیشتر ز ما مست شدند

در دایره سپهر ناپیدا غورجامی‌ست که جمله را چشانند بدورنوبت چو به دور تو رسد آه مکنمی نوش به خوشدلی که دور است نه جور

این رباعی را فیتزجرالد به انگلیسی ترجمه کرده است. Have drunk their Cup a Round or two before ,And one by one Crept silently to rest جام خود را یکی دو دور پیش از این نوشیدند و یکان یکان خاموش به بستر آرامش خزیدند

دوستان همه کنار یکدیگر در مجلس نشسته انداما چنان که پای مرگ(بازخاست شدن) به میان آمد همه شان شروع کردند به گردن یکدیگر انداختن ما بعد از عمری شرابی خوردیم و پای عهد ایستادیم اما دوستان گربه صفت شراب نخورده پست شدند و خود واقعی شان را نشان دادند

" مجلسِ عُمر " یارانِ موافق همه از دست شدنددر پایِ اَجَل یکان یکان پَست شدند خوردیم زِ یک شراب در مجلسِ عُمردُوری دو سه پیشتر زِ ما مست شدند - یاران: افراد شبیه به هم- موافق : سازگار، هماهنگ، دلخواه- یارانِ موافق : کسانی که مثل ما زندگی می کردند با آرزوها و امیال شبیه به ما- از دست شدند/ پست شدند : مُردند- در پایِ اَجل : در برابر مرگ- یکان یکان : به تنهائی و جداگانه- خوردیم ز یک شراب: همگی سختی و آسانی زندگی را می چشیم- مجلسِ عمر : دنیا - مست شدند : زندگی کردند و سپس از این دنیا رفتند- دُوری دو سه پیشتر: اشاره به مجلس میگساری دارد که میگسار(ساقی) با صُراحی (ظرفی شبیه کوزه) پیاله تک تک میهمانان را که دور مجلس نشسته اند را پُر می کند. آنهایی که زودتر به بزمِ زندگیِ دنیا آمده اند، از دستِ ساقیِ روزگار زودتر شرابِ زندگی نوشیده که همراه با مستی همزمان مجبور به ترکِ این میهمانی خواهند بود که این برای همه اتفاق خواهد افتاد و استثنایی هم ندارد! برداشت آزاد : پیش از من و تو، افراد زیادی بودند که همانند ما زندگی می کردند، اما عُمر زمینی آنها در این کالبد به پایان رسید. آنها مثل خود ما بودند و زندگی کردن را دوست داشتند، تنها با این تفاوت که زودتر از ما به دنیا آمده بودند و پختگی را زودتر از ما تجربه کردند. بنابراین ارزشِ زندگیی که به تو داده شده را خوب بدان و با غم و اندوه بیهوده آن را به هَدر نده! بشنو این نکته که خود را زِ غم آزاده کنیخون خوری گر طلبِ روزیِ ننهاده کنی آخِرُالامر گِلِ کوزه گران خواهی شدحالیا فکرِ سبو کن که پُر از باده کنی گر از آن آدمیانی که بهشتت هوس استعیش با آدمی ای چند پری زاده کنی دیوان حافظ » غزل 481   - ز غم آزاده کنی : خود را از دامِ غم و اندوه رها کنی- خون خوری : خود را به رنج و زحمت میاندازی- روزی ننهاده : آن چیزی که سهم تو نیست و برای تو مقدّر نشده است- آخِرُالامر: سرانجام- سبو : دل و جان- باده: عشق و معرفت- بهشتت هوس است: آرزوی رفتن به بهشت را داری- عیش با آدمی ای چند پری زاده کنی: همزمان با چند نفر زیبارو به شادمانی بپرداز که این است تصور تو از بهشت! بهشت واقعی همنشینی با خداوند وشادیِ دل است که می تواند در همین دنیا هم صورت پذیرد.

با سلاممیبخشید متوجه شدم که معنی بیت اخر درست ابلاغ نشده بر این شدم تا نظر خود رو بیان کنم با اجازه از اساتید بزرگوار .دوستان از اداب خوردن می این است ان به صورت دور میخورند یعنی که یکبار برای همه ساقی پر میکند و همگی می نوشد و دور بعد و همین طور الی اخر . حکیم در این بیت عمر را به شراب توصیف میکنند لذا کسانی که قبل از او از دنیا رفته اپند را یارانی میداند که در دور های قبلی مست شده اند و توایی ادامه دادن ندارند . باز هم تشکر

سلام، در ویدیو مربوط به مراسم استاد فرهنگ فر، بیت یاران موافق همه از دست شدند خوانده نمیشود

خوانش و دکلمه رباعیات خیام با صدای بسیار زیبای کیکاووس یاکیده در ویدئوی یوتیوب زیر: پیوند به وبگاه بیرونی

سلام بر یاران نیک نفس  دستان اجل سرو قد دوست برید بر چهره ی او پرده ای از خاک کشید بودیم به یک مجلس وبا هم محظوظ سالی دو سه تا بیشتر از ما بدید سپاس از دوستان