شمس مغربی
ملا محمد شیرین مغربی تبریزی معروف به شیرین یا ملامحمد شیرین و مشهور به شمس مغربی (۷۴۹–۸۰۹ هجری) صوفی و شاعر ایرانی نیمه دوم قرن هشتم هجری است. سال و محل وفات وی را یکی از سالهای ۸۰۹ تا ۸۱۰ قمری در سرخاب تبریز نوشته‌اند. وی در حظیره بابافرید به خاک سپرده شده است.
علت ناموری و تخلص وی به مغربی را عده‌ای سفر او به مغرب و خرقه پوشیدن از دست یکی از منسوبین ابن عربی می‌دانند.
مغربی در طریقت پیرو اسماعیل سیسی از یاران نورالدین عبدالرحمان اسفراینی و مصاحب کمال الدین خجندی بود.
علاوه بر اشعار فارسی، اشعاری به زبان عربی و فهلوی آذری از وی به دست رسیده‌است.
دیوان مغربی حاوی سه هزار بیت در قالب غزل، ترجیع بند و رباعی است که مضمون بیشتر آنها موضوعات عرفانی به ویژه وحدت وجود، اهمیت سلوک، تقرب و حسب حال عرفانی سالک است. علاوه بر دیوان فارسی، اشعاری به زبان عربی و فهلوی آذری این آثار از او بر شمرده شده است: اسرار الفاتحه، رسالهٔ جام جهان‌نمادر شرح آراء ابن عربی، منتخبی از شرح قصیده تائیه ابن فارض، درالفرید فی معرفة التوحید به زبان فارسی در توحید و افعال و صفات حق، نزهة الساسانیه، نصیحت نامه، ارائة الدقایق فی شرح مرآت الحقائق.
دیوان فارسی مغربی به همت چندی از همراهان گنجور آماده و در بخش‌های زیر در دسترس قرار گرفته است:
آمار
| ردیف | وزن | تعداد ابیات | درصد از کل |
| ۱ | فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون) | ۳۹۱ | ۱۵٫۵۷ |
| ۲ | مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف) | ۳۶۲ | ۱۴٫۴۲ |
| ۳ | فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف) | ۲۹۸ | ۱۱٫۸۷ |
| ۴ | مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف) | ۲۶۷ | ۱۰٫۶۳ |
| ۵ | فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف) | ۲۰۲ | ۸٫۰۴ |
| ۶ | مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی) | ۱۸۳ | ۷٫۲۹ |
| ۷ | مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف) | ۱۴۶ | ۵٫۸۱ |
| ۸ | مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف) | ۱۳۶ | ۵٫۴۲ |
| ۹ | فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی) | ۹۳ | ۳٫۷۰ |
| ۱۰ | مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم) | ۷۸ | ۳٫۱۱ |
| ۱۱ | وزن‌یابی نشده | ۷۷ | ۳٫۰۷ |
| ۱۲ | مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی) | ۶۹ | ۲٫۷۵ |
| ۱۳ | مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن (مجتث مثمن مخبون) | ۵۰ | ۱٫۹۹ |
| ۱۴ | مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب) | ۳۱ | ۱٫۲۳ |
| ۱۵ | مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب) | ۲۶ | ۱٫۰۴ |
| ۱۶ | مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن (رجز مثمن مطوی مخبون) | ۲۴ | ۰٫۹۶ |
| ۱۷ | مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن (رجز مثمن سالم) | ۱۹ | ۰٫۷۶ |
| ۱۸ | مفعول مفاعلن مفاعیلن (هزج مسدس اخرب مقبوض) | ۱۳ | ۰٫۵۲ |
| ۱۹ | مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن (منسرح مطوی مکشوف) | ۹ | ۰٫۳۶ |
| ۲۰ | فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن (رمل مثمن مشکول) | ۹ | ۰٫۳۶ |
| ۲۱ | فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مسدس مخبون محذوف) | ۹ | ۰٫۳۶ |
| ۲۲ | فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن (رمل مثمن مخبون) | ۸ | ۰٫۳۲ |
| ۲۳ | فعولن فعولن فعولن فعولن (متقارب مثمن سالم) | ۸ | ۰٫۳۲ |
| ۲۴ | مفتعلن مفتعلن فاعلن (سریع مطوی مکشوف) | ۳ | ۰٫۱۲ |
| ردیف | زبان | تعداد ابیات | درصد از کل |
| ۱ | فارسی | ۲٬۵۱۱ | ۹۱٫۸۸ |
| ۲ | عربی | ۲۲۲ | ۸٫۱۲ |
| ردیف | قالب شعری | تعداد ابیات | درصد از کل |
| ۱ | غزل | ۱٬۸۹۳ | ۶۹٫۲۶ |
| ۲ | ترجیع بند | ۵۰۵ | ۱۸٫۴۸ |
| ۳ | مثنوی | ۱۹۲ | ۷٫۰۳ |
| ۴ | رباعی | ۶۹ | ۲٫۵۲ |
| ۵ | غزل/قصیده/قطعه | ۴۶ | ۱٫۶۸ |
| ۶ | ترکیب بند | ۲۸ | ۱٫۰۲ |
منابع کاغذی
