مهستی گنجوی

سلامجناب آقای حسین:طبیعتا با توجه به تقدم و تاخر مهستی و سعدی،این رباعی مد نظر سعدی بوده.مهستی سالها پیش از سعدی به این مورد اشاره کرده

سلام.این رباعی از مهستی نیست.شوی ِزن نوجوان اگر میر بُوَدچون پیر بود همیشه دلگیر بودآری مثل است اینکه زنان می‌گوینددر پهلوی زن تیر به از پیر بودمهری هرویدر مورد رباعی مهری هروی، این نکته قابل ذکر است که اولین منبع آن تذکرۀ جواهر العجایب فخری هروی (تألیف در اواسط قرن دهم ق) است. فخری هروی هم اوست که مجالس النفایس امیر علیشیر نوایی را ترجمه کرده و آن را به لطایف نامه موسوم گردانیده و اخیراً چاپ منقحی از آن منتشر شده است. تقی اوحدی بلیانی که این تذکره، یعنی جواهر العجایب، جزو منابعش بوده، آن را در عرفات العاشقین نقل کرده است (ج 6، ص 3560). اغلب تذکره‌های بعدی، ریزه خور خوان بلیانی هستند و آنچه در آتشکدۀ‌ آذر و مجمع الفصحاء هدایت نقل شده، تا حدود زیادی متکی به عرفات العاشقین است. از آنجا که واله داغستانی نیز در تذکرۀ ریاض الشعراء وامدار بلیانی است، این رباعی مهری هروی آنجا هم رؤیت می‌شود (ج 4، 2050).نکتۀ بعدی در مورد قافیۀ رباعی است که در اغلب منابع، کلمۀ پیر در مصراع اول و چهارم آمده و باعث عیب تکرار قافیه شده است. قطعاً شاعری در حد و اندازۀ مهری هروی، آن قدر بر مبانی سخن تسلط داشته که یک کلمه را دو بار در موضع قافیه ننشاند. تنها جایی که دیدم قافیۀ مصراع اول را درست ضبط کرده باشد، عرفات العاشقین است و مصراع اول به روایت او چنین است:شوی زن نوجوان اگر میر بود...تبدیل میر به پیر امری ممکن و محتمل در نسخه‌برداری است و از این دست لغزش‌ها در متون خطی رایج است. رباعی اتفاقاً با کلمۀ میر معنای وسیع‌تری پیدا می‌کند و دست شاعر برای مخاطب رو نمی‌شود. نظر شاعر این است که زن نوجوان حتی اگر شوهری با مال و منصب داشته باشد، اما پیر باشد، از هم‌صحبتی او حظی نمی‌برد!(از سیدعلی میرافضلی)

در پهلوی زن تیر به از پیر بودن نه از سعدی و نه از مهستی و نه از مهری است این یکی از رهنمونهای کهن پارسی است و همگی انرا دستان و رهنمون زده اند نمی نگرید بندک سومینش را