منوچهری

منوچهری

شمارهٔ ۲ - در وصف بهار و مدح ابوحرب بختیار محمد

۱

آمده نوروز هم از بامداد

آمدنش فرخ و فرخنده باد

۲

باز جهان خرم و خوب ایستاد

مرد زمستان و بهاران بزاد

ز ابر سیه‌روی سمن‌بوی راد

گیتی گردید چو دارالقرار

۴

روی گل سرخ بیاراستند

زلفک شمشاد بپیراستند

۵

کبکان بر کوه به تک خاستند

بلبلکان زند و ستا خواستند

فاختگان همبر بنشاستند

نای‌زنان بر سر شاخ چنار

۷

لاله به شمشاد برآمیختند

ژاله به گلنار درآویختند

۸

بر سر آن مشک فرو بیختند

وز بر این در فرو ریختند

نقش و تماثیل برانگیختند

از دل خاک و دو رخ کوهسار

۱۰

قمریکان نای بیاموختند

صلصلکان مشک تبت سوختند

۱۱

زرد گلان شمع برافروختند

سرخ گلان یاقوت اندوختند

سروبنان جامهٔ نو دوختند

زین سو و زان سو به لب جویبار

۱۳

بلبلکان بر گلکان تاختند

آهوکان گوش برافراختند

۱۴

گورخران میمنه‌ها ساختند

زاغان گلزار بپرداختند

بیدلکان جان و روان باختند

با ترکان چگل و قندهار

۱۶

باز جهان خرم و خوش یافتیم

زی سمن و سوسن بشتافتیم

۱۷

زلف پریرویان برتافتیم

دل ز غم هجران بشکافتیم

خوبتر از بوقلمون یافتیم

بوقلمونیها درنوبهار

۱۹

پیکر در پیکر بنگاشتیم

لاله بر لاله فرو کاشتیم

۲۰

گیتی را چون ارم انگاشتیم

دشت به یاقوت‌تر انباشتیم

باز به هر گوشه برافراشتیم

شاخ گل و نسترن آبدار

۲۲

باز جهان گشت چو خرم بهشت

خوید دمید از دو بناگوش مشت

۲۳

ابر به آب مژه در روی کشت

گل به مل و مل به گل اندر سرشت

باد سحرگاهی اردیبهشت

کرد گل و گوهر بر ما نثار

۲۵

صحرا گویی که خورنق شده‌ست

بستان همرنگ ستبرق شده‌ست

۲۶

بلبل همطبع فرزدق شده‌ست

سوسن چون دیبه ازرق شده‌ست

بادهٔ خوشبوی مروق شده‌ست

پاکتر از آب و قویتر ز نار

۲۸

مرغ نبینی که چه خواند همی

میغ نبینی که چه راند همی

۲۹

دشت  نبینی به چه ماند همی

دوست نبینی چه ستاند همی

باغ بتان را بنشاند همی

بر سمن و نسترن و لاله‌زار

۳۱

من بروم نیز بهاری کنم

بر رخش از مدح نگاری کنم

۳۲

بر سرش از درد خماری کنم

بر تنش از شعر شعاری کنم

وینهمه را زود نثاری کنم

پیش امیرالامرا بختیار

۳۴

بار خدایی که به توفیق بخت

بر ملک شرق عزیزست سخت

۳۵

میر همی‌برکشدش لخت لخت

و آخر کارش بدهد تاج و تخت

اندک اندک سر شاخ درخت

عالی گردد به میان مرغزار

۳۷

ایزد تیغش سبب ضرب کرد

قطب همه شرق و همه غرب کرد

۳۸

تا پدرش کُنیتِ بوحرب کرد

بسکه شد و با ملکان حرب کرد

از لطف و آن سخن چرب کرد

خلق جهان طالبش و دوستدار

۴۰

از کرم و نعمت والای او

کس نشنیده‌ست ز لب لای او

۴۱

فر خدایی همه آلای او

هست بر آن قالب و بالای او

صورت او و رخ زیبای او

هست چنان ماه دو پنج و چهار

۴۳

مهتر آزادهٔ مهتر منش

کز خردش جانست از جان تنش

۴۴

کرده ظفرمسکن در مسکنش

بسته وفا دامن در دامنش

خلق ندانم به سخن گفتنش

در همه گیتی ز صغار و کبار

۴۶

همتهای ملکی بینمش

سیرتهای ملکی بینمش

۴۷

دولتهای فلکی بینمش

مدت برج فلکی بینمش

بویا چون مشک زکی بینمش

گاه جوانمردی و گاه وقار

۴۹

همتش از چرخ همی‌بگذرد

رایش در غیب همی‌بنگرد

۵۰

هیبت او چنگل شیران درد

دولت او سعد ابد پرورد

بختش هر روز همی‌آورد

قافلهٔ نعمت را بر قطار

۵۲

تا گل خودروی بود خوبروی

تا شکن زلف بود مشکبوی

۵۳

تا بت کشمیر بود جعد موی

تا زن بدمهر بود جنگجوی

تا زبر سرو کند گفتگوی

بلبل خوشگوی به آواز زار

۵۵

عمر خداوندم پاینده باد

بختش هر روز فزاینده باد

۵۶

دستش هرگاه گشاینده باد

رایش هر زنگ زداینده باد

درد رونده طرب آینده باد

ملکت او را به حق کردگار

تصاویر و صوت

برگزیده اشعار استاد منوچهری دامغانی به کوشش دکتر محمد دبیرسیاقی - سید محمد دبیرسیاقی - تصویر ۴۰
تصویرها و شادیها (گزیده اشعار منوچهری دامغانی) به انتخاب و توضیح دکتر محمد دبیرسیاقی - سید محمد دبیرسیاقی - تصویر ۱۸۴

نظرات

user_image
Mostafa-Shafafi
۱۳۸۹/۱۲/۱۷ - ۱۷:۳۴:۲۱
دربیت : لاله به شمشاد بر آمیختند ژاله به گلنار در آمیختند اگر در افعال که در ضمن قافیه بیت را نیز تشکیل داده اند . فعل ها انگار بر عکس باید باشند . حال شاید در نسخه های معتبر تری به همین ساختی باشد که بنده می پندارم. ببینید فعل برآمیختن به معنای ترکیب شدن برای لاله وگل که هردو از یک جنس اند مقدور نیست پس نمی توان پذیرفت که گل ( که همان گل سرخ یا رز است .با گل لاله آمیخته شوند. اما از ژاله که قطره است بر می اید که با گلنار که او هم رنگی است آمیخته شود. پس لاله ها را می توان تصور کرد که از گل " آویخته " شده باشد. و(نه آمیخته که مقئور نیست. ونیز می توان ترکیب شدن ودر گل فرورفتن وبا گل یکی شدن از ژاله " که شبنم است بر می آید در نتیجه اگر به نسخه ای برخوردید که در آن بیت منظور به این شکل ضبط بود حتمن نسخه ی اصح همانست با مهر واحترامم-شفافی
user_image
Mostafa-Shafafi
۱۳۸۹/۱۲/۱۷ - ۱۷:۳۶:۳۹
در پایان فراموشم شد آن ضبط به معنا نزدیکتر را بنویسم با پوزش بیت صحیح به نظرم این گونه باید نوشته شود لاله وشمشاد بر آویختند ژاله به گلنار در آمیختند با اجازه ی بزرگان
user_image
ادبی
۱۳۸۹/۱۲/۲۹ - ۱۷:۰۱:۳۹
سلام. در بند اول «بوی راد» است که «ب» جا افتاده.
user_image
ادبی
۱۳۸۹/۱۲/۲۹ - ۱۷:۰۵:۱۴
در ضمن « لاله به شمشاد برآویختند » داریم که احتمالاٌ «برآمیختند» اشتباه تایپی باشد.
user_image
محمدرضا
۱۳۹۱/۰۹/۰۱ - ۰۶:۳۶:۱۳
سروبنان جامعهٔ نو دوختند "جامعه" اشتباه هست و "جامه" صحیح
user_image
سعید عبادی
۱۳۹۳/۱۰/۱۲ - ۰۴:۵۹:۲۶
سلام خواستم کمکی به رفقا کرده باشم:دیبه ازرق: مخفف دیبای ازرق به معنی پارچه ابریشمی کبود استراد: به معنی بخشندهزردگلان شمع برافروختند: گل های زرد مانند شمع برافروخته اند
user_image
ناشناس
۱۳۹۴/۱۲/۰۴ - ۰۰:۰۶:۳۱
در بیت دشت نبینی به چه ماند همی / دوست نبینی چه ستاند همیکلمه نبینی از مصراع اول به اشتباه حذف شده است
user_image
آزادبخت
۱۳۹۹/۱۰/۰۳ - ۲۳:۵۶:۰۸
وای خدایا توصیف و لطافت شعر و زیبایی واژگان را ببینید چرا با امدن سلجوقیان دیگر خبری از این شعرها و جشنها نیست سلجوقیان ادبیات پارسی و بنیان دانشگرایی را نابود کردند جشنهای مهرگان و سده و تیرگان با امدن اسلام از بین نرفت بلکه با امدن سلجوقیان غز از بین رفت
user_image
محمد مهدی احدیان
۱۴۰۲/۱۱/۰۳ - ۱۶:۲۹:۲۶
بند 1  احتمالا اینگونه صحیح است: بلبلکان زند و ستا خواستند  زند و ستا یعنی زند و اوستا. منظور مجموعه ی سرودهای کهن ، از هر نوعی است. فردوسی گوید: به زند و ستا اندرون زردهشت/ که بنمود هرگونه نرم و درشت  و دقیقی گوید: چو گلبن از گل، آتش نهاد و عکس افکند/ به شاخ او بر، دراج گشت و ستا خوان خسروانی (بنگرید به: مزدیسنا و ادب پارسی، دکتر محمد معین ص 117)