نصرالله منشی

چنین گوید ابوالحسن عبدالله ابن المُقَفَع، رحمه الله، پس از حمد باری عز اسمه، و درود بر سید المرسلین، علیه الصلاة و السلام، که ایزد تبارک و تعالی بکمالِ قدرت و حکمت، عالَم را بیافرید، و آدمیان را به فضل و منت خویش به مزیتِ عقل و رُجحانِ خِرد از دیگر جانوران ممیز گردانید، زیرا که عقل ، بر اطلاق ، کلیدِ خیرات و پای بندِ سعادات است، و مصالحِ معاش و معاد و دوستکامیِ دنیا و رستگاری آخرت بدو بازبسته است. و آن دو نوع است: غریزی، که ایزد جل جلاله ارزانی دارد و مُکتسِب، که از روی تجارب حاصل آید. و غریزی در مردم به منزلتِ آتش است در چوب، و چنانکه ظهورِ آن بی اَدواتِ آتش زدن ممکن نباشد؛ اثر این بی تجربت و ممارست هم ظاهر نشد، و حکما گفته‌اند که: «التجارب لقاح العقول». و هرکه از فیضِ آسمانی و عقلِ غریزی بهره‌مند شد و بر کسبِ هنر مواظبت نمود و در تجاربِ متقدمان تأملِ عاقلانه واجب دید آرزوهای دنیا بیابد و در آخرت نیک بخت خیزد . والله الهادیٌ الی ما هو الاوضح سبیلاً و الارشد دلیلاً.