مولانا

مولانا

بخش ۹۳ - مخفی بودن آن درختان از چشم خلق

۱

این عجب‌تر که بریشان می‌گذشت

صد هزاران خلق از صحرا و دشت

۲

ز آرزوی سایه جان می‌باختند

از گلیمی سایه‌بان می‌ساختند

۳

سایهٔ آن را نمی‌دیدند هیچ

صد تفو بر دیده‌های پیچ پیچ

۴

ختم کرده قهر حق بر دیده‌ها

که نبیند ماه را بیند سها

۵

ذره‌ای را بیند و خورشید نه

لیک از لطف و کرم نومید نه

۶

کاروانها بی نوا وین میوه‌ها

پخته می‌ریزد چه سحرست ای خدا

۷

سیب پوسیده همی‌چیدند خلق

درهم افتاده به‌یغما خشک‌حلق

۸

گفته هر برگ و شکوفه آن غصون

دم بدم یا لیت قوم یعلمون

۹

بانگ می‌آمد ز سوی هر درخت

سوی ما آیید خلق شوربخت

۱۰

بانگ می‌آمد ز غیرت بر شجر

چشمشان بستیم کلا لا وزر

۱۱

گر کسی می‌گفتشان کین سو روید

تا ازین اشجار مستسعد شوید

۱۲

جمله می‌گفتند کین مسکین مست

از قضاء الله دیوانه شدست

۱۳

مغز این مسکین ز سودای دراز

وز ریاضت گشت فاسد چون پیاز

۱۴

او عجب می‌ماند یا رب حال چیست

خلق را این پرده و اضلال چیست

۱۵

خلق گوناگون با صد رای و عقل

یک قدم آن سو نمی‌آرند نقل

۱۶

عاقلان و زیرکانشان ز اتفاق

گشته منکر زین چنین باغی و عاق

۱۷

یا منم دیوانه و خیره شده

دیو چیزی مر مرا بر سر زده

۱۸

چشم می‌مالم به‌هر لحظه که من

خواب می‌بینم خیال اندر زمن

۱۹

خواب چه بود بر درختان می‌روم

میوه‌هاشان می‌خورم چون نگروم

۲۰

باز چون من بنگرم در منکران

که همی‌گیرند زین بستان کران

۲۱

با کمال احتیاج و افتقار

ز آرزوی نیم غوره جانسپار

۲۲

ز اشتیاق و حرص یک برگ درخت

می‌زنند این بی‌نوایان آه سخت

۲۳

در هزیمت زین درخت و زین ثمار

این خلایق صد هزار اندر هزار

۲۴

باز می‌گویم عجب من بی‌خودم

دست در شاخ خیالی در زدم

۲۵

حتی اذا ما استیاس الرسل بگو

تا بظنوا انهم قد کذبوا

۲۶

این قرائت خوان که تخفیف کذب

این بود که خویش بیند محتجب

۲۷

در گمان افتاد جان انبیا

ز اتفاق منکری اشقیا

۲۸

جائهم بعد التشکک نصرنا

ترکشان گو بر درخت جان بر آ

۲۹

می‌خور و می‌ده بدان کش روزیست

هر دم و هر لحظه سحرآموزیست

۳۰

خلق‌گویان ای عجب این بانگ چیست

چونک صحرا از درخت و بر تُهیست

۳۱

گیج گشتیم از دم سوداییان

که به نزدیک شما باغست و خوان

۳۲

چشم می‌مالیم اینجا باغ نیست

یا بیابانیست یا مشکل رهیست

۳۳

ای عجب چندین دراز این گفت و گو

چون بود بیهوده ور خود هست کو

۳۴

من همی‌گویم چو ایشان ای عجب

این چنین مُهری چرا زد صنع رب

۳۵

زین تنازعها محمد در عجب

در تعجب نیز مانده بولهب

۳۶

زین عجب تا آن عجب فرقیست ژرف

تا چه خواهد کرد سلطان شگرف

۳۷

ای دقوقی تیزتر ران هین خموش

چند گویی چند چون قحطست گوش

تصاویر و صوت

مثنوی نسخهٔ قونیه، کاتب محمد بن عبدالله القونوی، پایان کتابت ۶۷۷ ه.ق » تصویر 259
مثنوی معنوی ـ ج ۱ و ۲ و ۳ (براساس نسخه قونیه) به تصحیح عبدالکریم سروش - مولانا جلال الدین محمد بلخی (مولوی) - تصویر ۴۶۷
دوره کامل مثنوی معنوی (به انضمام چهار فهرست اعلام، اسامی رجال و نساء، امکنه و قبایل، کتب، آیات قرآن و فهرست قصص و حکایات) از روی نسخه طبع ۱۹۲۵ - ۱۹۳۳ م در لیدن از بلاد هلاند به کوشش رینولد الین نیکلسون - جلال الدین مولوی محمد بن محمد بن الحسین البلخی ثم الرومی - تصویر ۴۹۰

نظرات

user_image
امین کیخا
۱۳۹۲/۰۹/۱۳ - ۱۶:۵۹:۰۷
برای کج در فارسی کژ / کلاژ /کلاج / لوچ / را داریم
user_image
امین کیخا
۱۳۹۲/۰۹/۱۳ - ۱۷:۰۱:۳۸
با پروا به خوالیگر به معنی آشپز می توان خوال یا با ویراستی در نگارش خال را لقمه دانست . برای سفره هم افزون بر خوان لغت کندرو را هم گویا داریم
user_image
mohsen
۱۳۹۳/۰۶/۱۵ - ۰۱:۵۲:۴۵
احتمالا در بیت 17 بجای دیو چیزی مرا مرا بر سر زده باید دیو چیزی مر مرا بر سر زده باشد
user_image
باران
۱۳۹۳/۱۰/۰۵ - ۱۴:۵۹:۲۳
یک مثال برای چنین درختان زیبا و پرثمری که خیلیها نمی بینن و استفاده نمیکنن همین باغ سر سبز وخرم و جان فزای ادبیات کهن و کلاسیک فارسی است
user_image
بیژن
۱۳۹۸/۰۹/۰۹ - ۱۰:۴۱:۲۵
سلامدر کتاب 365 روز در صحبت مولانا، حسین محی الدین الهی قمشه ای، مصرع "عاقلان و زیرکانشان زاتفاق" به صورت "عاقلان و زیرکانشان از نفاق" آمده است. همینطور مصرع "دیو چیزی مرا مرا بر سر زده" به صورت "دیو بر من غالب و چیره شده" نوشته شده است. نامبرده در ابتدای کتاب می نویسد: در گزیده های مثنوی از نسخه کلاله خاور و نسخه وقار و نسخه های چاپی قدیم و نیز از نسخه قونیه بهره گرفتیم اما نسخه ای را اصل قرار ندادیم... ".والسلام
user_image
کوروش
۱۴۰۲/۱۲/۲۰ - ۲۳:۳۳:۵۶
بانگ می‌آمد ز غیرت بر شجر   چشمشان بستیم کلا لا وزر مصرع دوم چیست    
user_image
کوروش
۱۴۰۲/۱۲/۲۰ - ۲۳:۴۴:۲۰
این قرائت خوان که تخفیف کذب   این بود که خویش بیند محتجب   یعنی چه