مولانا

بخش ۴۰ - حکایت محمد خوارزمشاه کی شهر سبزوار کی همه رافضی باشند به جنگ بگرفت اما جان خواستند گفت آنگه امان دهم کی ازین شهر پیش من به هدیه ابوبکر نامی بیارید

شد محمد الپ الغ خوارزمشاه

در قتال سبزوار پر پناه

تنگشان آورد لشکرهای او

اسپهش افتاد در قتل عدو

سجده آوردند پیشش کالامان

حلقه‌مان در گوش کن وا بخش جان

هر خراج و صلتی که بایدت

آن ز ما هر موسمی افزایدت

جان ما آن توست ای شیرخو

پیش ما چندی امانت باش گو

گفت نرهانید از من جان خویش

تا نیاریدم ابوبکری به پیش

تا مرا بوبکر نام از شهرتان

هدیه نارید ای رمیده امتان

بدرومتان هم‌چو کشت ای قوم دون

نه خراج استانم و نه هم فسون

بس جوال زر کشیدندش به راه

کز چنین شهری ابوبکری مخواه

۱۰

کی بود بوبکر اندر سبزوار

یا کلوخ خشک اندر جویبار

۱۱

رو بتابید از زر و گفت ای مغان

تا نیاریدم ابوبکر ارمغان

۱۲

هیچ سودی نیست کودک نیستم

تا به زر و سیم حیران بیستم

۱۳

تا نیاری سجده نرهی ای زبون

گر بپیمایی تو مسجد را به کون

۱۴

منهیان انگیختند از چپ و راست

که اندرین ویرانه بوبکری کجاست

۱۵

بعد سه روز و سه شب که اشتافتند

یک ابوبکری نزاری یافتند

۱۶

ره گذر بود و بمانده از مرض

در یکی گوشهٔ خرابه پر حرض

۱۷

خفته بود او در یکی کنجی خراب

چون بدیدندش بگفتندش شتاب

۱۸

خیز که سلطان ترا طالب شدست

کز تو خواهد شهر ما از قتل رست

۱۹

گفت اگر پایم بدی یا مقدمی

خود به راه خود به مقصد رفتمی

۲۰

اندرین دشمن‌کده کی ماندمی

سوی شهر دوستان می‌راندمی

۲۱

تختهٔ مرده‌کشان بفراشتند

وان ابوبکر مرا برداشتند

۲۲

سوی خوارمشاه حمالان کشان

می‌کشیدندش که تا بیند نشان

۲۳

سبزوارست این جهان و مرد حق

اندرین جا ضایعست و ممتحق

۲۴

هست خوارمشاه یزدان جلیل

دل همی خواهد ازین قوم رذیل

۲۵

گفت لا ینظر الی تصویرکم

فابتغوا ذا القلب فی‌تدبیر کم

۲۶

من ز صاحب‌دل کنم در تو نظر

نه به نقش سجده و ایثار زر

۲۷

تو دل خود را چو دل پنداشتی

جست و جوی اهل دل بگذاشتی

۲۸

دل که گر هفصد چو این هفت آسمان

اندرو آید شود یاوه و نهان

۲۹

این چنین دل ریزه‌ها را دل مگو

سبزوار اندر ابوبکری بجو

۳۰

صاحب دل آینهٔ شش‌رو شود

حق ازو در شش جهت ناظر بود

۳۱

هر که اندر شش جهت دارد مقر

نکندش بی‌واسطهٔ او حق نظر

۳۲

گر کند رد از برای او کند

ور قبول آرد همو باشد سند

۳۳

بی‌ازو ندهد کسی را حق نوال

شمه‌ای گفتم من از صاحب‌وصال

۳۴

موهبت را بر کف دستش نهد

وز کفش آن را به مرحومان دهد

۳۵

با کفش دریای کل را اتصال

هست بی‌چون و چگونه و بر کمال

۳۶

اتصالی که نگنجد در کلام

گفتنش تکلیف باشد والسلام

۳۷

صد جوال زر بیاری ای غنی

حق بگوید دل بیار ای منحنی

۳۸

گر ز تو راضیست دل من راضیم

ور ز تو معرض بود اعراضیم

۳۹

ننگرم در تو در آن دل بنگرم

تحفه او را آر ای جان بر درم

۴۰

با تو او چونست هستم من چنان

زیر پای مادران باشد جنان

۴۱

مادر و بابا و اصل خلق اوست

ای خنک آنکس که داند دل ز پوست

۴۲

تو بگویی نک دل آوردم به تو

گویدت پرست ازین دلها قتو

۴۳

آن دلی آور که قطب عالم اوست

جان جان جان جان آدم اوست

۴۴

از برای آن دل پر نور و بر

هست آن سلطان دلها منتظر

۴۵

تو بگردی روزها در سبزوار

آنچنان دل را نیابی ز اعتبار

۴۶

پس دل پژمردهٔ پوسیده‌جان

بر سر تخته نهی آن سو کشان

۴۷

که دل آوردم ترا ای شهریار

به ازین دل نبود اندر سبزوار

۴۸

گویدت این گورخانه‌ست ای جری

که دل مرده بدینجا آوری

۴۹

رو بیاور آن دلی کو شاه‌خوست

که امان سبزوار کون ازوست

۵۰

گویی آن دل زین جهان پنهان بود

زانک ظلمت با ضیا ضدان بود

۵۱

دشمنی آن دل از روز الست

سبزوار طبع را میراثی است

۵۲

زانک او بازست و دنیا شهر زاغ

دیدن ناجنس بر ناجنس داغ

۵۳

ور کند نرمی نفاقی می‌کند

ز استمالت ارتفاقی می‌کند

۵۴

می‌کند آری نه از بهر نیاز

تا که ناصح کم کند نصح دراز

۵۵

زانک این زاغ خس مردارجو

صد هزاران مکر دارد تو به تو

۵۶

گر پذیرند آن نفاقش را رهید

شد نفاقش عین صدق مستفید

۵۷

زانک آن صاحب دل با کر و فر

هست در بازار ما معیوب‌خر

۵۸

صاحب دل جو اگر بی‌جان نه‌ای

جنس دل شو گر ضد سلطان نه‌ای

۵۹

آنک زرق او خوش آید مر ترا

آن ولی تست نه خاص خدا

۶۰

هر که او بر خو و بر طبع تو زیست

پیش طبع تو ولی است و نبیست

۶۱

رو هوا بگذار تا بویت شود

وان مشام خوش عبرجویت شود

۶۲

از هوارانی دماغت فاسدست

مشک و عنبر پیش مغزت کاسدست

۶۳

حد ندارد این سخن و آهوی ما

می‌گریزد اندر آخر جابجا

مثنوی نسخهٔ قونیه، کاتب محمد بن عبدالله القونوی، پایان کتابت ۶۷۷ ه.ق » تصویر 451

مثنوی معنوی ـ ج ۴ و ۵ و ۶ (براساس نسخه قونیه) به تصحیح عبدالکریم سروش - مولانا جلال الدین محمد بلخی (مولوی) - تصویر ۲۵۱

دوره کامل مثنوی معنوی (به انضمام چهار فهرست اعلام، اسامی رجال و نساء، امکنه و قبایل، کتب، آیات قرآن و فهرست قصص و حکایات) از روی نسخه طبع ۱۹۲۵ - ۱۹۳۳ م در لیدن از بلاد هلاند به کوشش رینولد الین نیکلسون - جلال الدین مولوی محمد بن محمد بن الحسین البلخی ثم الرومی - تصویر ۸۷۰

مثنوی معنوی ( دفتر پنجم و ششم ) بر اساس آخرین تصحیح نیکلسون و مقابله با نسخهٔ قونیه به کوشش حسن لاهوتی - جلال الدین محمد بن محمد مولوی - تصویر ۶۵

مبینا جهانشاهی :

بهزاد علوی (باب)

۱۳۹۲/۰۱/۳۱ - ۱۲:۱۶:۱۴

برای تعبیر درست بیت 13 (لطفاً ابیات را شماره گذاری کنید)و با ابیات 49 تا 51 کاملاً آشنا و مانوس بشوید تا "مسجد سبزوار کائنات " در ذهن تفهیم کامل پیدا کند. اینطور بنظر می آید که در افکار و ذهن سراینده "سبزواری در کاینات نقش بسته که بطور طبیعی مسجدی هم دارد" که دربیت 13 هم إز همان مسجد سخن میگوید. البته بعضی إز مفسرین تعبیرات دیگری إز این بیت کرده اند که إز دیدگاه این حقیر نمیتواند درست باشد، به چند دلیل: در درجه اول سراینده به مسجد در نهایت احترام نگاه میکند - که امکاناً همگان در این مقوله متفق القول هستند - و بنا بر این نمی تواند که مسجدی را که در نهایت احترام موجود استرا با نشیمنگاه طی کند. دیگراینکه واژه "ک-و-ن" در زمان مولانا به معنای کائنات مستعمل بوده و نه به معنای نشیمنگاه.گونه سومی هم بالاجبار باید در مد نظر باشد که نیکلسون وتمام عناصر و عمال انگلیس در پی آن هستند که به عناوین مختلف و تحت لفافه به دین مبین و شریف اسلام و ارکان آن لطمه بزنند و حتی توهین نمایند و بهتر است که آزادگان و آگاهان دم به دام أیشان ندهند ... تا چه قبول افتد و چه در نظر آید

امین کیخا

۱۳۹۲/۱۱/۰۵ - ۰۵:۳۲:۵۰

من همه کسانی را که به خدا ایمان دارند گرامی می دارم و نیز برای کسانی که به باور های من نمی گرایند هم گزندی نمی خواهم .اما این محمد خوارزم شاه که مولانای بزرگوار اورا ستوده بزی بوده است ترسو که با بی تدبیری فرستادگان مغولان را می کشد و هنگام تازش مغولان هیچ مردانگی ای از او دیده نمی شود و اگر آن پسر جوانمردش جلال الدین خوارزم شاه نبود یکجا تفی هم نمی ارزید .بهر سو جلال الدین چند نبرد با مغولان می کند و یک بار هم به هند واپس می رود ولی در بازگشت باز دلاوری می کند و نامی برای خود باز می گزارد تا اینکه یک بار با اسب به رود سند می زند و خود تموچین خوانخوار هم به ستایش دلاوری او روی می آورد و البته قلب پسر جلال الدین را در می آورد به بهانه دیدن یک دل نترس و در پیش سگان می اندازد و در
پاسخ اینکه این کودک تنها 9 سال داشت می گوید مگر نگاه آن پدر یعنی جلال الدین را در این چهره ندیدید ! بهر سو خوارزمشاه پدر جلال الدین که در کار کشتن مردم سبزوار از خود جگر نشان می دهد به دست پسر بزرگوارش در آبسکون با پیشکار و زر و زیور بازنشسته می شود ولی در یک گریز که جلال الدین برای دیدنش می رود می بیند که خوارزمشاه مرده است و زاغان چشمان اورا هم در آورده اند و هتا نتوانسته خود را برهاند ! این سرنوشت یک بز ترسو است که در برابر بیگانه نه خوب جنگید نه خوب مرد ! بهرسو درود به مولانای پاک نهاد ولی تاریخ را باید به درستی بازگفت ! باز می گویم که من باور همگان را گرامی می دارم .

فرزین نشاطی

۱۳۹۳/۰۷/۱۱ - ۱۲:۳۷:۴۳

در این حکایت , مولانا با بازی با کاراکتر ها و شخصیت ها میخواهد درس شناخت نفس را بما بیاموزد . کاری با تاریخ , پادشاهان , مسجد , کون و شهر سبزوار و شیعه و ابوبکر و ...... ندارد . وقتی خوارزمشاه می گوید : همگی تان را که با مذهب هم هویت شده اید و سرتان را از دم تیغ خواهم گذراند اشاره به عشق دارد . می گوید یک ابوبکری که اینجا نماینده عشق است پیدا کنید تا سبزوار را که نماینده من ذهنی است ببخشم . جالب اینجاست که عشق ( ابوبکر ) را در خرابه ای پیدا می کنند که از هرگونه آبادی من دار خلاص شده است .

م. طاهر

۱۳۹۳/۰۹/۲۵ - ۰۵:۵۲:۰۹

یا لطیف دوست گرامی بهزاد علویچرا بی جهت کسی را که خودش در اشعارش بیشترین واژه های رکیک و زشت را به کار برده باید تطهیر کرد؟ و سپس با فرافکنی، گناه را به گردن اجانب انداخت؟ گیرم که واژه کون را در بیت 13 به معنای کائنات یا هستی و وجود بپذیریم [هرچند با هیچ سریشم و چسب دوقلو یا قطره ای هم نمی چسبد]، با سایر مواردی که جناب مولوی در اشعارش آورده چه باید کرد:ور کشی مهمان همان کون خریگاو تن را خواجه تا کی پروریآن لب که بود کون خری بوسه گه اوکی یابد آن لب شکربوس مسیحاآن یکی نایی که خـــــــوش نی میزدش ناگهان بادی بجسـت از مقعدشنای را بر کون نهــــاد او که ز من گر تو بهتر میزنی بسـتان بزن پوز سگ دایم پلیدی می‌خوردمقعد خود را بلب می‌استردیک کنیزک یک خری بر خود فکنداز وفور شهوت و فرط گزندآن خر نر را بگان خو کرده بودخر جماع آدمی پی برده بودیک کدویی بود حیلت‌سازه رادر نرش کردی پی اندازه رادر ذکر کردی کدو را آن عجوزتا رود نیم ذکر وقت سپوزگر همه کیر خر اندر وی رودآن رحم و آن روده‌ها ویران شودگلو گشاده چو فرج فراخ ماده خرانکه کیر خر نرهد زو چو پیش او برخاستآن کون خر کز حاسدی عیسی بود تشویش اوصد کیر خر در کون او صد تیز سگ در ریش اوخر صید آهو کی کند خر بوی نافه کی کشدیا بول خر را بو کند یا گه بود تفتیش اودر نظر داشته باشید که واژه کون به معنای سرین، نشستنگاه، و مقعد در اشعار متقدمین بر مولوی نیز آمده است:تا پای نهند بر سر حران با کون فراخ و گنده و ژندعنصری بلخی ( 431 -350 هجری قمری )پس به بی بی بگوی کز ره دردبا چنین کون هلیله نتوان خوردباد اگر کونت را به فرمان نیست غم مخور هیچ کون سلیمان نیستحکیم سنایی (473-545 قمری)همانگونه که پس از وی سعدی نیز به کار برده:ور بی‌هنر به مال کنی کبر بر حکیمکون خرت شمارد اگر گاو عنبری(قصیدهٔ شمارهٔ 55 - در پند و اندرز)پس این واقعیت تلخ را بپذیریم که مولوی هرچند که اندیشمند و عالم بوده اما از اخلاق پسندیده و نیکو چندان بهره نبرده که در اشعارش از واژگان ناپسند و زننده پرهیز کند.سخن واپسین آنکه سعدی آورده است:لقمان را گفتند ادب از که آموختی، گفت از بی ادبان؛ هر چه از ایشان در نظرم ناپسند آمد، از فعل آن پرهیز کردم.نگویند از سر بازیچه حرفی کزان پندی نگیرد صاحب هوشو گر صد باب حکمت پیش نادان بخوانند، آیدش بازیچه در گوشهمواره شاد و سربلند باشیدم. طاهرپ.ن.: ارسال مجدد - زیرا بار اول درج نشد

محمد رضا

۱۳۹۳/۱۲/۱۴ - ۰۴:۱۹:۱۳

م. طاهر عزیز:هر کی تو اشعارش از کلمات زننده استفاده کرد، دلیل نمیشه که از اخلاق پسندیده و نیکو بهره نبرده باشه، در مورد مولانا و تفکرشم نمیشه به همین راحتی اظهار نظر کرد، عجولانه سخن بگیم و سرسری قضاوت کنیم...از شما و بقیه کسایی که یه همچین تفکری دارن، میخوام با دقت به این حرف امام (ره) توجه کنن:« مرحوم حاجی (مراد امام، حکیم ملا هادی سبزواری است) نیز در شرح خود بر مثنوی نتوانسته در شرح و تفسیر، مرام مولوی را برساند؛ زیرا حکیمی قول عارفی را بیان نموده، بدون اینکه حظ وافر از قریحه عرفانی داشته باشد و بلاتشبیه مثل این است که ملحدی، مرام نبی مرسلی را شرح کرده باشد. بیان مرام شخصی قریب الافق بودن با اعتقاد او را لازم دارد، برای شرح قول عارف رومی، مردی صوفی که یک نحوه کشف ذوقی داشته باشد لازم است که آن هم نه با نثر بلکه با نظمی که از روی ذوق عرفانی برخاسته باشد مانند نسیمی که از سطح آبی برمی‏خیزد، به شرح آن بپردازد.»حالا منو شما هم در درجه ای نیستیم که همینطوری( صرفاً به خاطر وجود یه همچین ادبیاتی که مولانا داره،) عجولانه قضاوت کنیم...

محمد رضا

۱۳۹۳/۱۲/۱۴ - ۰۸:۲۶:۰۹

و ضمن توضیح مطلب بالا خانم/ آقای م.طاهر عزیز:شما که میگین مولانا از اخلاق پسندیده و نیکو بهره مند نبوده و دلیل و مدرک هم میارین، لطفاً نگاهتون فقط به همون ابیاتِ دارای کلمات رکیک نباشه و یه نگاهی هم به پس و پیش این ابیات بندازین... با تشکرکه در ادامه همون دو بیتی که شما آوردین اومده: آن یکی نایی خوش نی می‌زدستناگهان از مقعدش بادی بجستنای را بر کون نهاد او که ز منگر تو بهتر می‌زنی بستان بزنای مسلمان خود ادب اندر طلبنیست الا حمل از هر بی‌ادبهر که را بینی شکایت می‌کندکه فلان کس راست طبع و خوی بد این شکایت‌گر بدان که بدخو استکه مر آن بدخوی را او بدگو استزانک خوش‌خو آن بود کو در خمولباشد از بدخو و بدطبعان حموللیک در شیخ آن گله ز آمر خداستنه پی خشم و ممارات و هواستآن شکایت نیست هست اصلاح جانچون شکایت کردن پیغامبرانناحمولی انبیا از امر دانورنه حمالست بد را حلمشانطبع را کشتند در حمل بدیناحمولی گر بود هست ایزدیای سلیمان در میان زاغ و بازحلم حق شو با همه مرغان بسازای دو صد بلقیس حلمت را زبونکه اهد قومی انهم لا یعلموناین ابیات خود
پاسخگوی شما خواهند بود...

کامران منصوری

۱۳۹۵/۰۱/۱۵ - ۰۵:۱۲:۱۲

با درود به کار بزرگ اهالی و دست اندرکاران گنجور برای نهادن ادبیات ایران پیش دست همه ملت و ملتها . واقعا
پاسخ یا لطیف بسیار گویاست نمیدانم چرا دوستان ریسمان می بافند و از عالم ماورا می لافند زبان مولوی در برخی جاها سخیف بوده و این نافی بزرگی بسیاری از ابیات و در مجموع آثارش نیست . یا لطیف مستند سخن گفتند شما هم صرفا در مقام دفاع متعصبانه و متحجرانه بر نیایید . این چه حرفی است که فقط مردی از آسمانها با شنل قرمز و اسب سفید و با نظم و... میتواند مثنوی را تفسیر کند ؟ خب نوشته ک و ن یا ک...ر دیگر ماله کشی نمیشود بارها و بارها نوشته ادبیاتش در برخی جاها سخیف و فرومایه است بر خلاف حافظ و فردوسی که هرگز سخن به هزل و زشتی نیالودن البته این شاعر به حدی بزرگ است که این بی اخلاقی ها در این حد خرابش نمیکند بالاخره ولی هم بی ادبی کرده و هم با رافضی و شیعه میانه خوبی نداشته و هم متعصب مذهبی بوده و هم گاه از دین هم خارج شده مولوی مجموعی از همه آنچه است که گفته است

عبدالعزیز میرخزیمه

۱۳۹۶/۰۴/۲۲ - ۱۳:۳۶:۴۸

به نظر من آنچه تیاز به توجه ویژه دارد اینست که :دوستانی که گمان میکنند مولانا در این قصه به شیعیان اهانت کرده توجه ندارند که آنچه مولانا ضمن این قصه بیان میدارد یکی از اساسی ترین تعالیم شیعه هست و آن اینکه در هر عصری اگر حجت خدایی یا ولی خدایی وجود نداشته باشد زمین اهلش را فرو می بلغد فلذا باید او را یافت و از طریق او بکمال رسید زیرا :پس به هر دوری ولیی قایم است /آزمایش تا قیامت دایم است این باور اختصاصی شیعه هست یطوریکه سایر مسلمین که اکثریت مسلمین نیز هستند چنین باوری نداشته و ندارند. حالا حضرت مولانا این اصل کلامی شیعیان را ضمن یک قصه ایی بیان کرده که ظاهرش مورد پسند چمهور مسلمین هست اما در نهایت و نتیجه و مغز قصه اندیشه ویژه شیعه بیان شده است بعبارت دیگر زیر یک ظاهر سنی پسند اصولی ترین اعتقاذ شیعی یعنی ولایت را بیان داشته البته باید گفت که تئوری ولایت مشترک بین تصوف و شیعه هست.بلافاصله بعد از بیان صورت قصه اینگونه سمبولیسم قصه را برای مخاطبان توضیح میدهد که :سبزوارست این جهان و مرد حق/اندرین جا ضایع است و ممتحق ( ممتحق + محو شده )هست خوارمشاه یزدان جلیل /دل همی خواهد ازین قوم رذیل من ز صاحبدل کنم در تو نظر /نی به نقش سجده و ایثار زرتو دل خود را چو دل پنداشتی /چستجوی اهل دل بگذاشتیاین چنین دل ریزه ها را دل مگو /سبزه وار اندر ابوبکری مجوپس میگوید منظور از سبزه وار این جهان است و ابوبکر نماد مردان خدا در این جهان هست که قدرشان شناخته نمیشود . این اولیای خدا صاحبدلانی هستند که در حقیقت چشم خدا هستند چون خدا فرموده که از طریق آنها در سایر بندگان مینگرد یعنی خداوند نگاه میکند ببیند نظر ولی وقت هر کس راجع به آن فرد چگونه هست ؟ و نظر خدا هم منطبق با نظر آن ولی یا صاحبدل وقتست زیرا فرمود من ز صاحبدل کنم در تو نظر / نی به نقش سجده و ایثار زر یعنی خدا به میزان عبادت فرد یا میزان انفاقش کار ندارد بلکه به نظر ولی اش کار دارد . با این حساب پس عقل حکم میکند که به جستجوی این صاحبدل در هر وقتی بگردیم . زیرا عبادت بدون او بی اثر است زیرا هیچ فردی به تنهایی و با عبادت خود سرانه نمیتواند بر نفسش غلبه کند و یا نفس را بکشد :هیچ نکشد نفس را جز ظل پیر /دامن این نفس کش را سخت گیرو بعد وقتی از صاحبدل وقت سخن میگوید بلافاصله تذکر میدهد که گمان نکنی که این دل را که خودت هم داری پس نیازی به جستجوی صاحبدل نداری و خودت صاحبدلی زیرا آنچه اکثر مردم دارند گل هست نه دل ریرا دل همانست که انوار حق در او بتابد و بقیه موارد حداکثر دل ریزه هست نه دل.همه آنهایی که به جستجوی صاحبدل وقت یا ولی وقت یا عارف وقت بر نمی آیند آنانی هستند که دچار توهم صاحبدل بودن خویشند :تو دل خود را چو دل پنداشتی/چستچوی اهل دل بگذاشتی بعد میگوید مثل این صاحبدل هر وقتی و هر عصری از آنجهت که قدرش ناشناخته است و نادر و کمیابند مثل ابوبکر نامی در سبزه وار هست که وجودش نادر هست این اولیا هم بسیار کمیابند :گفتند یافت می نشود گشته ایم ما /گفت آنکه یافت می نشود آنم آرزوستبهر حال راه کمال را چاره دیگری نیست که از راه همنشینی و مصاحبت با صاحبدلان به کمال رسید که بدون استمداد از این خاصان خدا قدم از قدم نمیتوان بر داشت :اینهمه گفتیم لیک اندر بسیچ /بی عنایات خدا هیچیم هیچبی عنایات حق و خاصان حق /گر ملک باشد سیاهستش ورقپس دوستان شیعی هیچ نگران نباشند . در مورد واژ های رکیک در مثنوی به این نکته بسنده میکنم که این اتفاقن عظمت کسی چون مولانا را نشان میدهد که چنان عظمتی دارد که هیچکس از مولوی پژوهان این عیب را بر مولانا نگرفته اند یعنی چنان عظمتش سایه افکنده بر مثنوی که هیچکس به این دلیل او را فرو نگذاشته است و یا حتی بر او عیب نگرفته اند نیز لازمست دوستان توجه داشته باشند که این خصلت یا ویژگی مثنوی نیز غیر قابل تقلید است یعنی کسی نمیتواند چنین کند و در اثرش واژه های رکیک کوچه و بازار را بکار برد و با اینحال مخاطبانش بر او خرده نگیرند و همچنان اثرش مهم تلقی شود

غلامحسین از شیرار

۱۴۰۰/۰۱/۰۹ - ۰۷:۲۸:۰۶

با سلام و احترام. در خصوص این ابیات تفسیر زیبای ذیل را دیدم که متاسفانه تا کنون از نویسنده آن مشخصاتی به دستم نرسیده است*حضرت‌ ولیعصر به روایت مثنوی معنوی*هر کس با قلب امام زمان ارتباط ندارد، با خود واقعی اش در ارتباط نیست و با خود وَهمی و خیالی به سر می برد.در روایت آمده است که اعمال ما روزهای دوشنبه و پنج شنبه خدمت امام زمان(عج) ارائه می گردد، یعنی اعمال ما به انسانیت کل، که ملاک ارزیابی هر انسانی است، ارائه می گردد. هر اندازه که عقاید و اعمال و اخلاق ما انسانی باشد، پذیرفته می شود و هر اندازه که حیوانی باشد، پذیرفته نمی شود، چون قلبی نبوده تا به قلب کلّ هستی وصل باشد و باقی بماند. مثل این که اعمال غریزی برای ما پایدار نیست، غذاخوردن هایمان مثل احوالات معنوی در قلب ما برای ما نمی ماند. این ها سرّ اهل البیت است، باید بفهمیم. اگر انسانیت بخواهیم باید اولاً؛ به امام زمان(عج) نزدیک شویم و ثانیاً؛ کارهایمان را مطابق امام زمان(عج) انجام دهیم، پس تو هر چه در قلب امام زمان(عج) هستی، هستی؛ و هر چه در قلب امام زمان(عج) نیستی، نیستی. ای کاش آدم ها می آمدند و بحث های امام شناسی را محکم کار می کردند تا ببینند چه برکاتی نصیبشان می شود، چرا ما کتاب جامعه شناسی و روانشناسی و داستان بخوانیم، ولی امام شناسی کار نکنیم.خداوند فقط به قلب شما می نگردروایتی از شیعه وسنّی نقل شده: «اِنَّ اللهَ لا یَنْظُرُ اِلی صُوَرِکُم وَ لا اِلی اَعْمالِکُمْ وَ لکِنْ یَنْظُرُ اِلی قُلُوبِکُمْ»؛ یعنی خداوند به ظاهر شما و به اعمال شما نمی نگرد، بلکه به قلب شما می نگرد. از طرفی قلبِ کل، امام زمان(عج) است؛ پس هرقدر به امام شبیه تر هستید، خدا به شما نظر می کند، چون خدا فقط به امام نظر می کند و هر کس به اندازه ای که از «قلب» بهره دارد، مورد نظر حضرت حق قرار می گیرد.مولوی در دفتر پنجم در مورد همین نکته از زبان حضرت حق می گوید:من ز صاحبدل کنم در تو نظرنه به نقش سجده و ایثار زریعنی من به تو و سجده و ایثار تو نظر نمی کنم، بلکه از طریق صاحب قلبِ کل یعنی صاحبدل به تو نظر می کنم، اگر تو درآن قلبِ کل بودی، آنگاه سجده ات مورد نظر قرار می گیرد و إن شاء الله مورد قبول واقع می شود. در ادامه می گوید:تو دل خود را چو دل پنداشتیگفتگوی اهل دل بگذاشتـیاگر تو نظرت به قلب کل و صاحب دلِ مطلق نبود و خودت را دل گرفتی، از مسیر نظر حق به خودت ، که همان دل صاحب دل است، محروم می شوی، مثل تری این لباس است که به تری مطلق وصل نباشد چیزی از تری آن نخواهد ماند.صاحبِ دل، آینه شش رو بودحق در او از شش جهت نازل بودصاحبِ دل یعنی امام زمان(عج) کسی است که همة ابعاد وجودش رو به سوی خدا است و بندة محض اوست و نظر مطلق خداوند به او است.هر که اندر شش جهت دارد مقرّکی کند در غیر حق یک دم نظرهر کس که تمام ابعادش را خدا فرا بگیرد، تنها به خدا نظر دارد، پس عصمت دارد، یعنی معصوم است.گر کند ردّ، از برای او کندور قبول آرد، همو باشد سنداگر صاحبدل که تمام ابعادش را خدا گرفته، یعنی امام زمان(عج) اعمال ما را قبول کند، خدا قبول کرده است و اگر ردّ کند، خدا ردّ کرده است، او سند ردّ و قبول خداوند است.چون که او حق را بود در کلّ حالبرگزیده باشد او را ذوالجلالخداوند امام زمان(عج) را به جهت آن که در تمام حالات در پیش خود دارد، برگزیده است و بقیه را با معیار امام زمان(عج) سنجش می کند.هیچ بی او حق به کس ندهد نوالشمّه ای گفتم ز اصحاب وصالبدون مسیر وجود مبارک امام زمان(عج) پروردگار به هیچ کس هیچ بهره ای نمی دهد و آن هایی که به مقام وصال رسیده اند، با همین قاعده رسیده اند.این همان مفهوم واسطة فیض است، یعنی هر چه بخواهی از خدا بگیری باید از امام زمان(عج) بگیری و چون مفهوم این حقیقت را که امام واسطة فیض است همه مردم نمی فهمند و ممکن است کج فهمی و سوء تعبیر شود، تنها شمّه ای گفته است. این ها از اسرار است. بدون مقدّمه نمی توان گفت.موهبت را بر کف دستش نهدوز کف اش آن را به مرحومان دهدخداوند به هر کس که بخواهد رحمت کند، به واسطه امام زمان(عج) او را مورد رحمت قرار می دهد.با کف اش دریای کل را اتّصالهست بی چون و چگونه در کمالهمة مخزن غیب در دست مبارک امام(عج) است، خزینه دار عالم غیب است، چراکه بی چون و چرا، عین کمال انسانی است.صد جوال زر بیاری ای غنیحق بگوید دل بیار ای منحنیهر چه می خواهی صدقه و اطعام کن، حضرت حق می بیند که آیا از دل برخورداری، دلی که به صاحب دل مطلق وصل است.اگر دل امام زمان(عج) را به دست نیاوری و جانت به قلب هستی نظر نداشته باشد، اگر چه صدها مسجد بسازی و چراغانی کنی، سودی نمی بخشد. البته همة زحمات عزیزان إن شاء الله برای وصل شدن به دل وجود مقدّس حضرت است. اگر چه بعضی از مداحان اهل البیت مورد تأیید نیستند، امّا همین که صدای خوب خود را به روش صحیحی در این مسیر به کار می گیرند یک توفیق است. حضرت حق می فرمایند:گرزتوراضی است دل، من راضی امور به تو مُعرِض بود، اعراضی امیعنی اگر آن دل مطلق از تو راضی است، من هم راضی ام و اگر او از تو روی گردان است، من هم روی گردانم. پس اوّلاً؛ یک دل حقیقی در عالم هست که همة دل ها باید توجّهشان به او باشد. ثانیاً؛ ملاک ارزیابی هر کس نزد خدا، هماهنگی با او و جلب رضایت او را نمودن است.ننگرم در تو در آن دل بنگرمتحفه آن را آر، ای جان در برمبه اندازه ای که به امام زمان(عج) نزدیک هستی، آدم هستی و دل داری، خدا فقط به دلِ کلّ نگاه می کند، هر دلی که عشق به پیامبر اکرم(ص) و امام(ع) دارد، به حق نزدیک است. یعنی تو وقتی عملاً چیزی در محضر حضرت حق برده ای تا بهره ای از رضایت حق نصیب خود کنی، تو را به دل امام زمان(عج) حوالت می دهند که:با تو او چون است؟ هستم من چنانزیر پای مادران باشد جنانهر طور که امام زمان(عج) با تو هست، من هم که خدای تو هستم، همان طورم با تو؛ پس زیر این آسمان یک قلب کلّی هست که ملاک رضایت و غضب خدا است و هر کس باید خود را با او هماهنگ کند، همچنان که در روایت داریم که بهشت زیر پای مادران است؛ پس اگر می خواهی به بهشت بروی، باید مادرت از تو راضی باشد. اگر می خواهی ببینی کجای بهشت هستی، ببین کجای قلب مادرت هستی، حالا همین را در مورد رضایت و عدم رضایت امام زمان(عج) قیاس کن.مادر و بابا و اصل خلق، اوستای خنک آن کس که دل داند ز پوستمادر حقیقی و پدر حقیقی که منشأ انسانیت ماست، اوست. خوشا به حال کسی که پدر و مادر حقیقی اش را از پدر و مادر پوست و بدنش می تواند تفکیک کند. آن حضرت اصلِ اصل و قلبِ قلب هر انسانی است.توبگویی نک دل آوردم به توگویدت این دل نیرزد یک تِسواگر تو در محضر حضرت حق، دل جدای از قلب امام زمان(عج) بیاوری، یعنی دلی که به انسان کامل وصل نباشد، آورده باشی، اصلاً خداوند برایش هیچ ارزشی قائل نمی باشد.آن دلی آور که قلب عالم استجانِ جانِ جانِ جان آدم استمی فرماید: باید دل خود را غرق دل آن حضرت کرده باشی و در واقع با رضایت قلب حضرت آمده باشی. قلبی که قلب عالم و اصل ِ اصلِ اصل همه است.از برای آن دلِ پر نور و بَرهست آن سلطان دل ها مُنتظَربه جهت آن دل پربرکت و نور است که امام زمان(عج) را «مُنتظَر» نام نهاده اند؟ یعنی دلی که خداوند هم منتظِر اوست و هر کس هر دلی را نزد خداوند بیاورد، خداوند انتظار دارد بهره ای از آن دلِ سلطان دل ها، یعنی دل امام منتظَر را با خود آورده باشد، از برای آن که دل قطب عالم، فقط دل است و همه منتظِر آن دل هستند.تو بگردی سال ها در سبزه زارآن چنان دل را نیابی ز اعتباربه این راحتی کسی به آن نمی رسد، ریاضت ها و ارادت ها باید پیشه کرد.پس دل پوسیدة پژمرده جانبر سر تخته نهی آن سوکشانبیا و این دل بدون ارتباط با امام زمان(عج) را که پوسیده و پژمرده است به طرف دل آن حضرت بکشان تا اعتبار گیرد و زنده شود.گویدت این گورخانه است ای جَریکه دل مـرده بــه آن جا آوریتا دل تو مرده است در واقع در قبر زندگی می کنی. اگر خواستی این دنیا برایت قبر نباشد، باید دست را از این حالت مردگی با پیوست به سلطان دل ها زنده گردانی.رو بیاور آن دلی آن شاه جوستکه امان سبزه وارِ کون از اوستبرو دلی را به دست بیاور که به دنبال امام زمان(عج) باشد، آن دلی که عالم کون و وجود به جهت وجود مقدّس او در امان و بقاء و طراوت هستند، چراکه در روایت داریم:«لَوْ بَقِیَتِ الْاَرْضُ بِغَیْرِ اِمامٍ لَساخَتَ»؛ اگر حجّت خدا نباشد، زمین فرو می ریزد، چون هستی بدون قلب نمی شود، در واقع وجود آن حضرت عامل امان و حیات عالم است، *پس تو هم باید به آن حضرت وصل شوی تا از وسوسه ها و انحرافات امان یابی.*

رضا از کرمان

۱۴۰۰/۰۶/۰۹ - ۰۳:۵۴:۲۰

رضا از کرمان سلام بر تمامی دوستان بجای بحث در مورد اینکه مولانا با ادب بوده یا بی ادب بهتر است بیشتر به جان مطلب بپردازید چون بنظرم منظور حضرت مولانا وسایر عرفا از سرودن این اشعار باز کردن افق جدید در برابر دید وتفکر انسانهاست وقصد خودنمایی یا سرگرمی برای من وشما نداشتن بله در بعضی جاها شاید در مثال نیازمند به کار بردن بعضی از الفاظ شده ولیکن اصلا بحث شهوانی یا بی ادبی بنظر بنده در کار نیست مثلا بیت مورد بحث (13) کاملا مشخصه سر انسان در پیکره آدمی جایگاه ویژه دارد چون به نوعی نشانی از هویت هر فرده ما بیشتر با صورت وچهره ادمها در ارتباطیم ومهمتر از آن جایگاه عقل انسانی است ظاهراً ، فلسفه سجده کردن شاید همینه که شما باید بالاترین و معتبرترین عضو بدن را با خاک یکسان کنی واین شاید برای بعضی سخت باشه ایشان داره همین رو میگه پیمودن مسجد با نشیمنگاه باعث ارتقای شما نمیشود باید سر را بر خاک بسایی یعنی از هویت پوشالی ومنیت خودت بگذری یعنی از عقل انسانی و جایگاه آن بگذری وهمسان خاک بدانی نمیدانم والله اعلم ولی دیگه صغری وکبری واین فلسفه چینی ها رو نمیخواد.

مولانا

بخش ۴۰ - حکایت محمد خوارزمشاه کی شهر سبزوار کی همه رافضی باشند به جنگ بگرفت اما جان خواستند گفت آنگه امان دهم کی ازین شهر پیش من به هدیه ابوبکر نامی بیارید

تصاویر و صوت

مبینا جهانشاهی :

نظرات

بهزاد علوی (باب)

امین کیخا

فرزین نشاطی

م. طاهر

محمد رضا

محمد رضا

کامران منصوری

عبدالعزیز میرخزیمه

Golnar Riahi

علیرضا

غلامحسین از شیرار

رضا از کرمان