گنج تاریخ ما - مولانا - ای شاه جسم و جان ما خندان کن دندان ما

محسن خ

۱۳۹۲/۰۳/۱۶ - ۰۳:۵۸:۳۶

بک . [ ب َ ] (ترکی ، اِ) مخفف بیک است بمعنی بزرگ ، نظیر بیک و بیوک که بمعنی بزرگ باشد و در آخر اسماء ترکی درآید بجهت تعظیم و تکریم وردیف خان باشد. (یادداشت مؤلف ). این کلمه را که بعضی بخطا بیک نویسند لقب کسانی بوده است که پایه ٔ آنان پایین مرتبه ٔ پاشا بوده است و کلمه ٔ اتابک نیز ترکیبی است از اتا بمعنی پدر و بک بمعنی بزرگ یا بزرگتر. اصل این کلمه ٔ بک مخفف بیوک است بمعنی بزرگ و کبیر. (از النقود ص 136). و رجوع به بیگ شود.فرهنگ دهخدا

امین کیخا

۱۳۹۲/۰۳/۱۶ - ۱۵:۰۶:۰۱

بک درست است در ترکی کاربرد دارد اما همان بغ است یعنی خداوند و فارسی است البته کاربرد ترکی ان بیشتر از فارسی است

مینا جمعه زاده

۱۳۹۲/۰۳/۱۶ - ۱۵:۲۴:۵۶

بدرگ به معنی بد طینت و بدسرشت وپست است و نا بکار

محمد رضا

۱۳۹۳/۱۲/۱۳ - ۱۴:۴۶:۰۴

تا اونجا که من خوندم، بک ینی «قورباغه»اینجام همون قورباغه میتونه معنی بده:( بعضی وقتا این محمد ( خود شاعر ) مثل غورباغه میشه ( ینی تو لجنزاره)، بعضی وقتام مثل پلنگ و سگ عصبی میشه... -البته این از فروتنیه مولاناست - )

merce

۱۳۹۳/۱۲/۱۳ - ۱۷:۰۰:۲۲

با دروداز جناب کیخا که همیشه مشکل گشا هستند ممنونماز ابن سینا غزلی به جا مانده که همین لغت بغ یا بق را به عنوان قورباغه و یا پشه آورده : بسیار زیباست بد نیست که یکبار دیگر مرور کنیم:غذای روح بود باده رحیق الحقکه رنگ و بوش کند رنگ و بوی گل را دقبه رنگ زنگ زداید ز جان اندوهگینهمای گردد اگر جرعه‌ای بنوشد بقبه طعم، تلخ چوپند پدر و لیک مفیدبه پیش مبطل، باطل به نزد دانا، حقمی‌از جهالت جهال شد به شرع حرامچو مه که از سبب منکران دین شد شقحلال گشته به فتوای عقل بر داناحرام گشته به احکام شرع بر احمقشراب را چه گنه زان که ابلهی نوشدزبان به هرزه گشاید، دهد ز دست ورقحلال بر عقلا و حرام بر جهالکه می‌محک بود وخیرو شر از او مشتقغلام آن می‌صافم کزو رخ خوبانبه یک دو جرعه برآرد هزار گونه عرقچو بوعلی می‌ناب ار خوری حکیمانبه حق حق که وجودت شود به حق ملحقبه نظر می رسد منظور مولانا از لغت بک همان قورباغه یا پشه باشد که با حیوانات دیگر یکجا آوردهولی بیک ترکی را شک دارم ، اللهُ اعلمباادای احترام مرسده”

صانع

۱۳۹۴/۰۴/۱۴ - ۰۸:۵۴:۱۴

سلامپلنگ و سگ به نمایندگی حیوان امده که مقابل اشرف مخلوقات است یعنی طبقه ی پست خلق خدا ویعنی دقیقا مقابل محمد بگ که بگ همان کوچک شده بزرگ است..با سپاس

ناشناس

۱۳۹۴/۱۱/۲۴ - ۰۰:۲۵:۴۸

من هم گمان میکنم بک در این جا در معنی دیرین خود ، قورباغه است . دهخدا این بیت خسروانی را شاهد آورده که بیانگر کاربرد ان در زبان و ادبیات است :ای هم چو «بک» پلید و چنو دیده ها برونمانند آن کسی که کند چشم خویش کژ . با سپاس چمن زار

دلارام

۱۳۹۵/۰۶/۲۶ - ۰۶:۱۳:۳۸

بنده تصور میکنم منظور حضرت از آوردن واژه ی "بک" بعد از نام خود و با توجه به مصرع بعدی آن،قیاس و مقایسه ی جایگاه بشر است که میتواند در لحظه،جنبه ی خدایی و گاه جنبه ی حیوانی خود را نشان دهد.هر دو ذات قدرتمند هستند،اما ذات الهی و بزرگ که به بک تعبیر شده،هدفمند و درپی کسب معنویات است.و روی حیوانی تنها آمال دنیایی را جستجو میکند

روفیا

۱۳۹۵/۰۶/۲۶ - ۱۴:۴۷:۲۵

بگ بگمانم چیزی شبیه بیگ است دوستانمثل اینکه بگوییم جان یا روح روزی جناب مستطاب محمد آقا میشود روزی پلنگ و سگ! از احوال متغیر روح سخن میگوید. جایی دیگر مولانا می گوید :آدمی کو علم الاسماء بگستدر تگ چون برق این سگ بی تکستدر مقام مقایسه حجت آوری آدم و فتنه شیطان میگوید :آدمی که جناب مستطاب علم الاسماء است و خداوند همه اسماء و از جمله اسم اعظم را بدو آموخت ، در این مسابقه با شیطان بازنده است!

shk clickmank

۱۳۹۶/۰۶/۰۷ - ۰۷:۱۱:۰۱

محض مزید اطلاع دوستانم در استان فارس به قورباغه « بَک» هم می گویند.

همایون

۱۳۹۷/۰۹/۰۷ - ۱۶:۳۸:۳۷

این غزل بو و رنگ و حال و هوی پیش از ملاقات با شمس را دارد و نشان می‌‌دهد کسانی که اصرار دارند که جلال دین پیش از شمس شعر نمی گفته است در گفته خود صادق نیستند و از روی غرضی بر این نکته اصرار می‌‌ورزند، چرا که شاعری که بجز قرایت قرآن، تنها هنر نیمه مجاز در دین اسلام است نمی تواند بدون تمرین و ممارست ناگهان در شخصی‌ به اوج و زیبائی برسد آنگونه که در جلال دین سراغ داریم

علی جعفری لاریجانی

۱۴۰۰/۰۱/۰۲ - ۱۸:۲۹:۱۸

من فکر می کنم محمد بک منظور همان محمد ابوبکر است که بسیار آدمی مخربان بود.

اسد

۱۴۰۱/۰۳/۰۴ - ۱۳:۴۲:۱۵

درود بر علاقمندان ادب پارسی، به نظر می رسد که خط سیر این غزل از بیت سوم تا بیت چهاردم اشاره است به سرگردانی آدمی در ورطه ای بین خیر و شر، و در ابیات انتهایی چنگ زدن در دامن فضل خداوند برای رهایی از این سرگردانی است. برای اشاره به دو سوی این ورطه سرگردانی مولانا از بیت سوم اشاره به دوگانه های متضاد زیادی دارد نظیر "طرب و بلا"، "بقا و فنا"، "شکر و وا ویلا"، "کنج خلا (عزلت) و روی و ریا"، "قیصر و گدا"، "زهر و شکر" ،"درد و دوا"، "آب و خون" ، "خار و گل" ، "قارون و مسیح" و ... بر این اساس، در بیت یازدهم هم "محمدبک" و "سگ و پلنگ" باید اشاره به دو سوی طیف سرگردانی بشر باشد کما اینکه در مصراع دوم همین بیت دو سوی این طیف را به تحول و تطور از "دشمن بدرگ" تا "والدین و اقربا" می داند. بنابراین محمدبک باید در تضاد با سگ و پلنگ باشد و اشاره به مقام انسانی در مقابل مرتبه حیوانی.

احد

۱۴۰۲/۱۰/۱۵ - ۱۳:۵۴:۳۶

سلام برای فهم بیت ۱۱ لازم نیست اینقدر دنبال معنی «بک»باشیم.انچه مسلم است به قول بعضی از دوستان منظور «محمد بک»همان شخص خیالی بزرگوار و مورد نظر مولانا ست. و مراد از «پلنگ و سگ», هم خصلت‌های پست انسانهاست. بعضاً شنیده ایم در رویارویی و مجادله بعضی افراد کسی که میخواهد غیظ خود را بیان کند میگوید«نگذار اون روی سگم بالا بیاید» این برداشت بنده از این مصرا است.

مهر و ماه

۱۴۰۳/۰۲/۲۸ - ۲۱:۵۱:۴۶

ضمن تشکر از خانم عندلیب بابت این خوانش، فکر میکنم حدود پانزده غلط واضح در این خوانش وجود داشت البته باز بهتر است از بی فرصتی من در خواندن...

فرهود

۱۴۰۳/۰۵/۲۶ - ۱۵:۲۳:۱۲

محمد‌بگ‌: اسم شخص خاصی بوده و در اینجا مجازا به معنی آدم محترم و مورد احترام در جامعه بکار رفته است. بگ لقبی از القاب و عنوان‌های اجتماعی بوده پایین‌تر از خان‌‌.

مولانا

غزل شمارهٔ ۲۸

تصاویر و صوت

پری ساتکنی عندلیب :

نظرات