مولانا

مولانا

غزل شمارهٔ ۳۳۲

۱

این خانه که پیوسته در او بانگ چغانه‌ست

از خواجه بپرسید که این خانه چه خانه‌ست

۲

این صورت بت چیست‌‌ اگر خانهٔ کعبه‌ست

وین نور خدا چیست اگر دیر مغانه‌ست

۳

گنجی‌ست در این خانه که در کون نگنجد

این خانه و این خواجه همه فعل و بهانه‌ست

۴

بر خانه منه دست که این خانه طلسم‌ست

با خواجه مگویید که او مست شبانه‌ست

۵

خاک و خس این خانه همه عنبر و مشک‌ست

بانگ در این خانه همه بیت و ترانه‌ست

۶

فی‌الجمله هر آن کس که در این خانه رهی یافت

سلطان زمین‌ست و سلیمان زمانه‌ست

۷

ای خواجه یکی سر تو از این بام فروکن

کاندر رخ خوب تو ز اقبال نشانه‌ست

۸

سوگند به جان تو که جز دیدن رویت

گر ملک زمین‌ست فسون‌ست و فسانه‌ست

۹

حیران شده بستان که چه برگ و چه شکوفه‌ست

واله شده مرغان که چه دام‌ست و چه دانه‌ست

۱۰

این خواجهٔ چرخ‌ست که چون زهره و ماه‌ست

وین خانهٔ عشق است که بی‌حد و کرانه‌ست

۱۱

چون آینه جان نقش تو در دل بگرفته‌ست

دل در سر زلف تو فرورفته چو شانه‌ست

۱۲

در حضرت یوسف که زنان دست بریدند

ای جان تو به من آی که جان آن میانه‌ست

۱۳

مستند همه خانه کسی را خبری نیست

از هر کی درآید که فلان‌ست و فلانه‌ست

۱۴

شوم‌ست بر آستانه مشین خانه درآ زود

تاریک کند آنک ورا جاش ستانه‌ست

۱۵

مستان خدا گرچه هزارند یکی‌اند

مستان هوا جمله دوگانه‌ست و سه گانه‌ست

۱۶

در بیشهٔ شیران رو وز زخم میندیش

که‌اندیشه ترسیدن اَشکال زنانه‌ست

۱۷

کان‌جا نبوَد زخم‌‌، همه رحمت و مهر‌ست

لیکن پسِ در وهم تو مانندهٔ فانه‌ست

۱۸

در بیشه مزن آتش و خاموش کن ای دل

درکش تو زبان را که زبان تو زبانه‌ست

تصاویر و صوت

کلیات شمس یا دیوان کبیر با تصحیحات و حواشی بدیع‌الزمان فروزانفر » تصویر 232
کلیات شمس تبریزی انتشارات امیرکبیر، تهران، ۱۳۷۶ » تصویر 158
محسن لیله‌کوهی :
پری ساتکنی عندلیب :

نظرات

user_image
هنگامه حیدری
۱۳۹۳/۱۱/۰۵ - ۱۵:۲۸:۳۳
در بیت اول می فرمایداین خانه که پیوسته در او بانگ چغانه‌ستاز خواجه بپرسید که این خانه چه خانه‌ستچغانه : چغانه . [ چ َ ن َ / ن ِ ] (اِ) نوعی ساز از ذوی الاوتار که با مضراب و زخمه نواخته میشده است . (از حاشیه ٔ فرهنگ اسدی چ اقبال ذیل لغت شکافه ). نام سازی است که مطربان نوازند و بعضی گویند ساز قانون است . (برهان ). سازی است که مغنیان زنند. (صحاح الفرس ). سازی باشد منسوب به اهل چغان . (انجمن آرا) (آنندراج ). نام سازی است که بهندیش «سرمندل » گویند. (شرفنامه ٔ منیری ). نام سازی است و آن چوبی باشد مانند مشته ٔ ندافان که سرشکافته جلاجل چند در آن تعبیه کنند و اصول بدان نگاه دارند.(غیاث ). سازی است . (ناظم الاطباء). سازی از ذوات الاوتار دارای سه تار یا بیشتر. آلتی از آلات نوازندگی . نوعی ساز از قبیل کمانچه ، قسمی آلت موسیقی . صَغانَه . وَنَخ . مِعزَف و مِعزَفَه . (منتهی الارب )
user_image
تماشاگه راز
۱۳۹۳/۱۱/۰۵ - ۱۶:۵۹:۴۹
ممنون خانم هنگامه حیدری
user_image
تماشاگه راز
۱۳۹۳/۱۱/۰۵ - ۱۷:۲۳:۵۶
درخواست راهنمایی از دوستان خواجه و خانه تمثیل از چیست ؟
user_image
تماشاگه راز
۱۳۹۳/۱۱/۰۶ - ۱۷:۳۳:۱۶
جناب شمس الحقدرخواست راهنمایی خواجه و خانه تمثیل از چیست ؟
user_image
احسان
۱۳۹۷/۰۳/۰۱ - ۱۳:۲۰:۴۰
در توضیح دکتر الهی قمشه ای ، اینگونه آمده :این خانه که پیوسته در او چنگ و جغانه استاز خواجه بپرسید که این خانه چه خانه استاین خانه جان است همینجاست که جان استنه زیر و نه بالا و نه شش سو ، نه میانه استخار و خس این خانه همه عنبر و مشک استبام و در این خانه همه بیت و ترانه است* بیت اول ( چنگ ) به جای ( بانگ )* بیت دوم را ننوشتید ( این خانه جان است )* در بیت ششم اصلی و پنجمِ شما ، ( خار و خس به جای خاک و خس ) و ( بام و در ) بجای ( بانگ در )
user_image
حسام
۱۳۹۷/۰۷/۱۱ - ۰۱:۱۳:۲۹
دقیقا منظور از این مصرع چیست؟مستان هوا جمله دوگانه‌ست و سه گانه‌ست
user_image
محمد
۱۳۹۷/۰۹/۲۱ - ۰۳:۲۹:۵۱
پیوند به وبگاه بیرونیباسلام. این غزل درلینک بالا توسط استاد دکتر علی حاجی بلند شرح شده انشا...موردتوجه مولوی دوستان قرار گیرد
user_image
امینی
۱۳۹۹/۰۵/۳۰ - ۱۳:۱۹:۴۶
مستان هوا جمله دوگانه‌ست و سه گانه‌ست... باتوجه به مصراع اول یعنی اینکه سالکانِ قرار گرفته در مسیر خداوند و وحدت و یگانگی، در واقع همه ی آنها یکی هستند و متحدند. جنید و شبلی و حلاج و.... اما کسانی که در مسیر ثنویت وتثلیثی قرار گرفتند ، مستان خداوند نیستند، مستان هوا هستند.
user_image
سعدی حائری
۱۴۰۰/۰۷/۲۴ - ۱۲:۲۶:۰۴
در نسخه Selected Poems  نیکلسون نوشته: در بیشه بزن آتش و خاموش کن ای دل ( به جای مزن) Set fire to the wood and keep silence o heart  
user_image
سعدی حائری
۱۴۰۰/۰۷/۲۴ - ۱۲:۳۲:۳۶
نیکولسون نوشته: در کش تو زبان زانکه زبان تو زیانست Draw back thy tongue for thy tongue is harmful
user_image
علی سنجرانی
۱۴۰۲/۰۸/۰۳ - ۱۹:۳۸:۱۸
این شعر به همین گونه پنجاه سال پیش در کتاب فارسی سال پنجم دبیرستان تدریس میشد. هیچ حاشیه و نقدی روا نیست زیرا شعر کامل است.