مولانا

مولانا

غزل شمارهٔ ۷۳۴

۱

مطربا این پرده زن کز رهزنان فریاد و داد

خاصه این رهزن که ما را این چنین بر باد داد

۲

مطربا این ره زدن زان رهزنان آموختی

زانک از شاگرد آید شیوه‌های اوستاد

۳

مطربا رو بر عدم زن زانک هستی ره‌زنست

زانک هستی خایفست و هیچ خایف نیست شاد

۴

می‌زن ای هستی ره هستان که جان انگاشتست

کاندر این هستی نیامد وز عدم هرگز نزاد

۵

ما بیابان عدم گیریم هم در بادیه

در وجود این جمله بند و در عدم چندین گشاد

۶

این عدم دریا و ما ماهی و هستی همچو دام

ذوق دریا کی شناسد هر که در دام اوفتاد

۷

هر که اندر دام شد از چار طبع او چارمیخ

دانک روزی می‌دوید از ابلهی سوی مراد

۸

آتش صبر تو سوزد آتش هستیت را

آتش اندر هست زن و اندر تن هستی نژاد

۹

قدحه و الموریاتش نیست الا سوز صبر

ضبحه و العادیاتش نیست جز جان‌های راد

۱۰

برد و ماندی هست آخر تا کی ماند کی برد

ور نه این شطرنج عالم چیست با جنگ و جهاد

۱۱

گه ره شه را بگیرد بیدق کژرو به ظلم

چیست فرزین گشته‌ام گر کژ روم باشد سداد

۱۲

من پیاده رفته‌ام در راستی تا منتها

تا شدم فرزین و فرزین بندهاام دست داد

۱۳

رخ بدو گوید که منزل‌هات ما را منزلیست

خط و تین ماست این جمله منازل تا معاد

۱۴

تن به صد منزل رود دل می‌رود یک تک به حج

ره روی باشد چو جسم و ره روی همچون فؤاد

۱۵

شاه گوید مر شما را از منست این یاد و بود

گر نباشد سایه من بود جمله گشت باد

۱۶

اسب را قیمت نماند پیل چون پشه شود

خانه‌ها ویرانه‌ها گردد چو شهر قوم عاد

۱۷

اندر این شطرنج برد و ماند یک سان شد مرا

تا بدیدم کاین هزاران لعب یک کس می‌نهاد

۱۸

در نجاتش مات هست و هست در ماتش نجات

زان نظر ماتیم ای شه آن نظر بر مات باد

تصاویر و صوت

کلیات شمس یا دیوان کبیر با تصحیحات و حواشی بدیع‌الزمان فروزانفر » تصویر 467
کلیات شمس تبریزی انتشارات امیرکبیر، تهران، ۱۳۷۶ » تصویر 295
محسن لیله‌کوهی :
عندلیب :

نظرات

user_image
محسن
۱۳۹۱/۰۲/۱۵ - ۰۴:۰۵:۴۷
بهترین بیت این شعر از نظر من:در نجاتش مات هست و هست در ماتش نجاتزان نظر ماتیم ای شه آن نظر بر مات بادبه به.دیوانه کنندست!!!
user_image
ناشناس
۱۳۹۱/۰۴/۱۴ - ۰۱:۴۲:۰۲
بیدق
user_image
م
۱۳۹۳/۰۳/۱۵ - ۱۷:۰۷:۵۲
بیت 12 فرزین بندهایم به نظر درست تر است.
user_image
محسن رمضانخانی
۱۳۹۴/۰۳/۲۵ - ۱۰:۴۵:۱۲
با سلامبه نظر میاد در بیت 16 در مصراع دوم به جای "چو" واژه "همچو" درست تر است
user_image
فرزین پرهام
۱۳۹۷/۰۶/۲۰ - ۱۵:۵۲:۴۶
سلام و درود به نیکان گنجور پیشه، پرسشی داشتم، که آیا بیت پانزده یاد و بود صحیح است و یا باد و بود در نوشتار تایپ دچار مشکل گشته؟ سپاس به پاس بودتان
user_image
معما
۱۳۹۸/۱۰/۲۸ - ۰۵:۱۵:۳۴
«خطوتین» یعنی «دو خطوه یا دو گام». این کلمه در بیت سیزدهم به صورت «خط و تین» نوشته شده که خطای آشکار است. در همۀ نسخ معتبر (مثل نسخۀ مرحوم کاظم برگ نیسی) «خطوتین» آمده است:رُخ بدو گوید که منزل‌هات ما را منزلی استخُطوَتیْنِ ماست این جمله منازل تا معاددر این میانه رُخ می‌گوید بسیاری از آن منزل‌ها که در صفحۀ شطرنجِ عالم پیموده‌ای، برای ما در حُکمِ یک منزل است! ما به دو گام -خواه به چپ یا راست، خواه به پیش یا پس- همۀ آن منازل را از ابتدای وجود تا پایان کار که بازگشت به اوست، می‌پیماییم.
user_image
معما
۱۳۹۸/۱۰/۲۸ - ۰۵:۲۷:۲۱
جناب فرزیندر نسخۀ مرحوم کاظم برگ نیسی «باد و بود» آمده است و انسجام معنی دارد:شاه گوید مر شما را از من است این باد و بودگر نباشد سایه‌ی من، بودِ جمله گشت بادو شاه می‌گوید هستی شما و آن چه بوده و خواهد بود، سایۀ وجود من است که اگر نبود، همه هیچ و پوچ بودید!البته با فرض «یاد و بود» هم مفهومی سازگار با کل شعر استنباط می‌شود:و شاه می‌گوید هستی شما و آن چه از آن یاد می‌کنید، سایۀ وجود من است که اگر نبود، همه هیچ و پوچ بودید!
user_image
تماشاگر راز
۱۴۰۲/۰۶/۱۵ - ۱۱:۴۶:۵۸
به به