مولانا

مولانا

دوم

۱

ماه رمضان آمد ای یار قمر سیما

بربند سر سفره بگشای ره بالا

۲

ای یاوهٔ هر جایی وقتست که بازآیی

بنگر سوی حلوایی تا کی طلبی حلوا

۳

یک دیدن حلوایی زانسان کندت شیرین

که شهد ترا گوید: « خاک توم ای مولا »

۴

مرغت ز خور و هیضه مانده‌ست در این بیضه

بیرون شو ازین بیضه تا باز شود پرها

۵

بر یاد لب دلبر خشکست لب مهتر

خوش با شکم خالی می‌نالد چون سرنا

۶

خالی شو و خالی به لب بر لب نابی نه

چون نی ز دَمش پر شو وانگاه شکر می‌خا

۷

بادی که زند بر نی قندست درو مضمر

وان مریم نی زان دم حامل شده حلویا

۸

گر توبه ز نان کردی آخر چه زیان کردی

کو سفرهٔ نان‌افزا کو دلبر جان افزا

۹

از درد به صاف آییم وز صاف به قاف آییم

کز قاف صیام ای جان عصفور شود عنقا

۱۰

صفرای صیام ارچه سودای سر افزاید

لیکن ز چنین سودا یابند ید بیضا

۱۱

هر سال نه جوها را می پاک کند از گل

تا آب روان گردد تا کشت شود خضرا

۱۲

بر جوی کنان تو هم ایثار کن این نان را

تا آب حیات آید تا زنده شود اجزا

۱۳

ای مستمع این دم را غریدن سیلی دان

می‌غرد و می‌خواند جان را بسوی دریا

سرنامهٔ تو ماها هفتاد و دو دفتر شد

وان زهرهٔ حاسد را هفتاد و دو دف تر شد

۱۵

بستیم در دوزخ یعنی طمع خوردن

بگشای در جنت یعنی که دل روشن

۱۶

بس خدمت خَر کردی بس کاه و جوش بُردی

در خدمت عیسی هم باید مددی کردن

۱۷

گر خر نبدی آخر کی مسکن ما بودی

گردون کشدی ما را بر دیده و بر گردن

۱۸

آن گنده بغل ما را سر زیر بغل دارد

کینه بکشیم آخر زان کوردل کودن

۱۹

تا سفره و نان بینی کی جان و جهان بینی

رو جان و جهان را جو ای جان و جهان من

۲۰

اینها همه رفت ای جان بنگر سوی محتاجان

بی‌برگ شدیم آخر چون گل زدی و بهمن

۲۱

سیریم ازین خرمن زین گندم و زین ارزن

بی‌سنبله و میزان ای ماه تو کن خرمن

۲۲

ماییم چو فراشان بگرفته طناب دل

تا خیمه زنیم امشب بر نرگس و بر سوسن

۲۳

تا چند ازین کو کو چون فاختهٔ ره‌جو

می‌درد این عالم از شاهد سیمین تن

۲۴

هر شاهد چون ماهی ره‌زن شده بر راهی

هر یک چو شهنشاهی هر یک ز دگر احسن

۲۵

جان‌بخش و مترس ای جان بر بخل مچفس ای جان

مصباح فزون سوزی افزون دهدت روغن

۲۶

شاهی و معالی جو خوش لست ابالی گو

از شیر بگیر این خو مردی نهٔ آخر زن

۲۷

پا در ره پرخون نه رخ بر رخ مجنون نه

شمشیر وغا برکش کآمیخت اسد برکن

ای مطرب طوطی خو ترجیع سوم برگو

تا روح روان گردد چون آب روان در جو

۲۹

ای عیسی بگذشته خوش از فلک آتش

از چرخ فرو کن سر ما را سوی بالا کش

۳۰

با خاک یکی بودم ز اقدام همی سودم

چون یک صفتم دادی شد خاک مرا مفرش

۳۱

یک سرمه کشیدستی جان را تو درین پستی

کش چشم چو دریا شد هرچند که بود اخفش

۳۲

بی‌مستی آن ساغر سست است دل و لاغر

بی‌سرمهٔ آن قیصر هر چشم بود اعمش

۳۳

در بیشهٔ شیران رو تا صید کنی آهو

در مجلس سلطان رو وز بادهٔ سلطان چش

۳۴

هر سوی یکی ساقی با بادهٔ راواقی

هر گوشه یکی مطرب شیرین ذقن و مه‌وش

۳۵

از یار همی پرسی که عیدی و یا عرسی

یارب ز کجا داری این دبدبه و این کش

۳۶

در شش جهة عالم آن شیر کجا گنجد

آن پنجهٔ شیرانه بیرون بود از هر شش

۳۷

خورشید بسوزاند مه نیز کند خشکی

از رش علیهم دان این شعشعه و این رش

۳۸

نوری که ز ذوق او جان مست ابد ماند

اندر نرسد والله خورشید تو در گردش

۳۹

چون غرقم چون گویم اکنون صفت جیحون

تا بود سرم بیرون می‌گفت لبم خوش خوش

۴۰

تا تو نشوی ماهی این شط نکند غرقت

جز گلبن اخضر را ره نیست درین مرعش

۴۱

شرحی که بگفت این را آن خسرو بی‌همتا

چون گویی و چون جویی لا یکتب و لا ینقش

آن دل که ترا دارد هست از دو جهان افزون

هم لیلی و هم مجنون باشند ازو مجنون

تصاویر و صوت

کلیات شمس یا دیوان کبیر با تصحیحات و حواشی بدیع‌الزمان فروزانفر » تصویر 1934

نظرات

user_image
صاف
۱۳۸۷/۰۲/۲۷ - ۱۶:۱۹:۲۳
سرنامه‌ی تو ماها هفتاد و دو دفتر شدوان زهره‌ی حاسد را هفتاد و دو دف تر شدای مستمع این دم را غریدن سیلی دانمی‌غرد و می‌خواند جان را بسوی دریادو بیت فوق جابجا شده استگر خر نبدی آخر کی مسکن ما بودیگردون کشدی ما را بر دیده و بر گردونگردون کشدی ما را بر دیده و بر گردن
پاسخ: با تشکر از شما، جابه‌جایی مورد اشاره تصحیح شد، در مصرع مورد اشاره «گردون» با «گردن» جایگزین شد.
user_image
سیاوش مرتضوی
۱۳۹۳/۱۲/۱۶ - ۰۹:۱۹:۱۶
در بیت دوم بند دوم:بس خدمت «خر» کردی درست است.
user_image
محسن
۱۳۹۵/۰۱/۱۸ - ۰۸:۴۹:۵۵
بنظر میرسد در بیت ششم لب بر لب نایی به صحیح باشد
user_image
بهروز
۱۳۹۵/۰۸/۱۵ - ۱۷:۱۱:۱۰
بس خدمت خیر کردی بس کاه و جوش بردیبس خدمت خر صحیح است.
user_image
ashkan ashkan۲۷۴۵۲۷۴۵@gmail.com
۱۳۹۶/۰۳/۰۶ - ۱۶:۲۷:۴۹
بنگر سوی حلوایی یعنی چی؟آیا میتونم جایی پیدا کنم که کسی کمکم کنه اشعار رو بفهمم و درک کنم یا حد اقل به اندازه خودم ترجمشون کنم؟اگر از دوستی کسی اطلاع داره ممنون میشم راهنمایی کنه
user_image
محسن میثمی
۱۳۹۷/۰۹/۱۶ - ۱۱:۲۱:۰۳
قالب این شعر اصلا مشخص نیست اگه بیت هایی که ریز نوشته شده اند و نقش وصل کننده قسمتهای جداگانه را داشته اند عینا تکرار میشدند می شد قالب ترجیع بند و اگر مختلف بودند و هم قافیه می شد قالب ترکیب بند اما می بینیم این شعر نه ترجیع بنده و نه ترکیب بند....
user_image
شهلا
۱۳۹۸/۰۲/۲۲ - ۱۶:۳۲:۲۱
اشکان عزیز، شما می توانید کانال گنج حضور در شبکه هاتبرد را نگاه کنید که شبانه روزی درحال معنی و تفسیر اشعار حضرت مولانا هستند و بسیار عالیست
user_image
سمیه شکری
۱۴۰۱/۰۱/۱۹ - ۱۶:۳۲:۰۶
سلام  در مصراع  پس خدمت خیر کردی  خَر صحیح است تصحیح کردم  لطفا تایید بفرمایید