سیدای نسفی
میرعابد متخلص به سیّدا معروف به سیّدای نَسَفی در نَسَف یا کرشی (قرشی) کنونی از توابع بخارا زاده شد و در شهر بخارا پرورش یافت. عبدالغنی میرزایف با مراجعه به منابع مختلف بر این نظر است که سیدا در اواخر نیمهٔ نخست سدهٔ هفدهم میلادی چشم به جهان گشوده است. ملیحای سمرقندی تذکره‌نویس معاصر سیدا، او را در سال ۱۶۷۸ دیده و از نوشته‌های وی می‌توان تخمین زد که سیدا در آن هنگام، سی و هفت یا سی و هشت ساله بوده و احتمالاً بین سال‌های ۱۶۳۶-۱۶۳۸ متولد شده است.
سیدا تا سال ۱۶۷۰ با یاری پیشه‌وران بخارا به تحصیل پرداخته و اغلب اشعار خود را در دوره‌ای نسبتاً آرام سروده است. وی از دوران کودکی به ادبیات و خصوصاً شعر علاقه نشان داده و پیوسته به مطالعه نوشته‌ها و سروده‌های گذشتگان و معاصران خود می‌پرداخته است. در روزگار وی اشعار صائب تبریزی به ماوراءالنهر راه یافته و شعرای آن دیار با وی و سروده‌هایش آشنا بوده‌اند. بدین جهت سیدا تحت تأثیر کلام صائب قرار گرفته، غزلیاتی از او را در مخمسات خود تضمین کرد.
چون سیدا به ظرافت سخن و نوپردازی تمایل داشت، اشعار نمایندگان سبک هندی با طبع و ذوق او موافق افتاد و این سبک را پذیرفت و همچنان که در اشعار وی نمایان است، به خوبی از عهدهٔ شعرگویی به این سبک برآمده است.
زندگی نسبتاً آرام سیدا در اواخر عمرش دچار آشفتگی می‌شود؛ اما با وجود تنگدستی و دشواری امرار معاش، وی عزت نفس خود را نگه داشته، از حاکمان زمانه تقاضای کمک نمی‌کند و از راه بافندگی روزگار می‌گذراند.
سیدا در آن حال تصمیم به جلای وطن و عزیمت به هندوستان می‌گیرد؛ اما ضعف پیری و تنگدستی او را از این کار بازمی‌دارد و به روزگار فرمانروایی عبیدالله خان (بین سال‌های ۱۷۰۷ تا ۱۷۱۱) در نهایت فقر چشم از جهان فرومی‌بندد.
آمار
| ردیف | وزن | تعداد ابیات | درصد از کل |
| ۱ | فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف) | ۲٬۸۳۷ | ۳۲٫۹۶ |
| ۲ | مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم) | ۱٬۳۵۴ | ۱۵٫۷۳ |
| ۳ | مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف) | ۱٬۱۴۵ | ۱۳٫۳۰ |
| ۴ | مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی) | ۸۰۰ | ۹٫۲۹ |
| ۵ | فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه) | ۷۹۲ | ۹٫۲۰ |
| ۶ | فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف) | ۵۶۸ | ۶٫۶۰ |
| ۷ | مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف) | ۴۸۵ | ۵٫۶۳ |
| ۸ | مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب) | ۱۴۶ | ۱٫۷۰ |
| ۹ | مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف) | ۱۰۲ | ۱٫۱۸ |
| ۱۰ | فاعلن مفاعیلن فاعلن مفاعیلن (مقتضب مثمن مطوی مقطوع) | ۸۱ | ۰٫۹۴ |
| ۱۱ | مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی) | ۶۴ | ۰٫۷۴ |
| ۱۲ | مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن (منسرح مطوی مکشوف) | ۴۹ | ۰٫۵۷ |
| ۱۳ | فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون) | ۴۷ | ۰٫۵۵ |
| ۱۴ | فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن (رمل مثمن مشکول) | ۳۰ | ۰٫۳۵ |
| ۱۵ | مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن (رجز مثمن مطوی مخبون) | ۲۶ | ۰٫۳۰ |
| ۱۶ | مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب) | ۲۱ | ۰٫۲۴ |
| ۱۷ | مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن (رجز مثمن سالم) | ۱۳ | ۰٫۱۵ |
| ۱۸ | فعولن فعولن فعولن فعولن (متقارب مثمن سالم) | ۱۲ | ۰٫۱۴ |
| ۱۹ | مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور) | ۱۱ | ۰٫۱۳ |
| ۲۰ | فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن (رمل مثمن مخبون) | ۱۰ | ۰٫۱۲ |
| ۲۱ | فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن (رمل مثمن سالم) | ۱۰ | ۰٫۱۲ |
| ۲۲ | مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن (مجتث مثمن مخبون) | ۵ | ۰٫۰۶ |
| ردیف | قالب شعری | تعداد ابیات | درصد از کل |
| ۱ | غزل | ۴٬۷۱۱ | ۵۴٫۷۳ |
| ۲ | مثنوی | ۱٬۶۱۰ | ۱۸٫۷۰ |
| ۳ | مسمط | ۱٬۲۶۸ | ۱۴٫۷۳ |
| ۴ | قصیده | ۴۹۰ | ۵٫۶۹ |
| ۵ | غزل/قصیده/قطعه | ۴۱۰ | ۴٫۷۶ |
| ۶ | رباعی | ۶۴ | ۰٫۷۴ |
| ۷ | ترکیب بند | ۵۵ | ۰٫۶۴ |
منابع کاغذی
