نظامی

نظامی

بخش ۷ - نعت دوم

۱

ای تن تو پاک‌تر از جان پاک

روح تو پرورده‌ «روحی فداک»

۲

نقطه‌گهِ خانه رحمت تویی

خانه‌برِِ نقطهٔ زحمت تویی

۳

راهروان عربی را تو ماه

یاوگیانِ عجمی را تو راه

۴

ره به تو یابند و تو ره‌دِه نه‌ای

مهتر ده خود تو و در ده نه‌ای

۵

چون تو کریمان که تماشا کنند

رُستی تنها نه به تنها کنند

۶

از سر خوانی که رطب خورده‌ای

از پی ما زَله چه آورده‌ای‌‌؟

۷

لب بگشا تا همه شکر خورند

ز آب دهانت رُطَب‌ِ تَر خورند

۸

ای شب گیسو‌ی تو روز نجات

آتش سودا‌ی تو آب حیات

۹

عقل شده شیفتهٔ روی تو

سلسلهٔ شیفتگانْ موی تو

۱۰

چرخ ز طوق کمرت بنده‌ای

صبح ز خورشید رخت خنده‌ای

۱۱

عالَمِ تَر‌، دامنِ خشک‌، از تو یافت

ناف زمین نافهٔ مشک از تو یافت

۱۲

از اثر خاک تو مشکین غبار

پیکر آن بوم شده مشک بار

۱۳

خاک تو از باد سلیمان به است

روضه چه گویم که ز رضوان به است

۱۴

کعبه که سجادهٔ تکبیر توست

تشنهٔ جُلابِ تباشیر توست

۱۵

تاج تو و تخت تو دارد جهان

تخت زمین آمد و تاج آسمان

۱۶

سایه نداری تو که نور مهی

رو تو که خود سایهٔ نور‌اللهی

۱۷

چار علم رکن مسلمانی‌ات

پنج دعا نوبت سلطانی‌ات

۱۸

خاک ذلیلان شده گلشن به تو

چشم غریبان شده روشن به تو

۱۹

تا قدمت در شب گیسو فشان

بر سر گردون شده دامن‌کشان

۲۰

پر زر و دُر گشته ز تو دامنش

خشتک زر سوزه پیراهنش

۲۱

در صدف صبح به دست صفا

غالیهٔ بوی تو سایَد صبا

۲۲

لاجرم آنجا که صبا تاخته

لشگر عنبر علم انداخته

۲۳

بوی کز آن عنبر لرزان دهی

گر به دو عالم دهی ارزان دهی

۲۴

سدره ز آرایشِ صدرت زهی‌ست

عرش در ایوان تو کرسی نهی‌ست

۲۵

روزن حاجت چو بود صبح‌تاب

ذره بود عرش در آن آفتاب

۲۶

گر نه ز صبح آینه بیرون فتاد

نور تو بر خاک زمین چون فتاد‌‌

۲۷

ای دو جهان، زیر زمین از چه‌ای؟

گنج نه‌ای خاک‌نشین از چه‌ای؟

۲۸

تا تو به خاک اندری ای گنج پاک

شرط بود گنج سپردن به خاک

۲۹

گنج ترا فقر تو ویرانه بس

شمع ترا ظِلِّ تو پروانه بس

۳۰

چرخ مقوس هدف آه تست

چنبر دلوَش رسن چاه تست

۳۱

این‌دو طرف گرد سپید و سیاه

راه تو را پیک ز پیکان راه

۳۲

عقل شفاجوی و طبیبش تویی

ماه سفرساز و غریبش تویی

۳۳

خیز و شب منتظر‌ان روز کن

طبع نظامی طرب‌افروز کن

تصاویر و صوت

خمسهٔ نظامی به تصحیح حسن وحید دستگردی » تصویر 1369

نظرات

user_image
درسا
۱۳۹۸/۱۰/۰۲ - ۰۷:۲۲:۰۸
راهروان عربی را تو ماه، در بعضی نسخ آمده: راهروان سحری را تو شاه
user_image
درسا
۱۳۹۸/۱۰/۰۲ - ۰۷:۴۹:۴۳
روحی فداک: دو تا احتمال دارین یا باید پرورده را به معنای پروراننده بگیریم که معنی آن می شود: روح تو انقدر والا بود که هر کس تو را می دید روحی فداک می گفت. یا باید مرجع روحی فداک را خدا در نظر بگیریم که یعنی روح تو را خدایی پرورده است که روح ما فدای اوست.
user_image
درسا
۱۳۹۸/۱۰/۰۲ - ۰۷:۵۲:۵۷
یاوگیان عجمی یعنی ناشناسان راه، کافرانعجم را به معنی بیگانه و ناشناس می گیریم.
user_image
درسا
۱۳۹۸/۱۰/۰۲ - ۰۸:۰۴:۱۷
ره به تو یابند و تو ره ده نه ای و.... یعنی: پیامر تنها واسطه هدایت است. هر کس استعداد ایمان دارد، ایمان می آورد. ایمان آوردن افراد به اراده پیامبر نیست. همان طور که در سوره توبه آمده: ای پیامبر چه برای آنها استغفار بطلبی و چه طلب نکنی، من نمی پذیرم؛ زیرا اینان به خدا و رسول کفران ورزیده اند.
user_image
درسا
۱۳۹۸/۱۰/۰۲ - ۰۸:۰۹:۳۷
چون تو کریمان ...: («تنهای» اول می تواند «شبها» باشد.) کریمی چون تو که در شب معراج به مهمانی خداوند می رود، هرگز به تنهایی از نعمت ها بهره نمی برد.
user_image
درسا
۱۳۹۸/۱۰/۰۲ - ۰۸:۲۷:۵۲
عالم تر دامن خشک از تو یافت ...: عالم گناه کار (تر دامن ایهام تبادر دارد) از تو پاکی یافت و کعبه که ناف زمین است از وجود تو خوشبو شد.
user_image
درسا
۱۳۹۸/۱۰/۰۲ - ۰۸:۳۳:۴۱
خاک تو از باد سلیمان...: یعنی خاک موطن تو از باد لطیف و مطیع سلیمان بهتر است و از باغ و بهشت دلپذیر تر است.
user_image
درسا
۱۳۹۸/۱۰/۰۲ - ۰۸:۴۱:۵۵
کعبه که سجاده ...: یعنی کعبه که محل عبادت توست، خود تشنه گلاب شفابخش مرقد توست
user_image
درسا
۱۳۹۸/۱۰/۰۲ - ۰۸:۴۵:۰۱
چهار علم: چهار خلیفه پنج دعا: پنج نوبت نماز که مثل نوبتی سلطنت توست.
user_image
مهرداد فیلی
۱۴۰۰/۰۹/۲۷ - ۰۰:۵۵:۲۱
با درود فراوان در بیت : راهروان عربی را تو ماه   یاوگیان عجمی را تو راه که عربان راه رو شب را برایشان با ماه روشن کن و بیهودگویان ایرانی ( عجمی ) را راه درست نشان بده این چه تعبیری از ما ایرانیان است مایی که سر لوحه زندگیمان گفتار و پندار و کردار نیک بوده و نخستین یکتا پرست بوده ایم را یاوه گو وبیهوده گو گوید و تناقص آنجا است که در بیت چهارم بخش هشت - نعمت سوم گوید روی عجم ران منشین در عرب     زرده روز اینک و شبدریز شب یکدفعه چه شد که 180 درجه چرخیده و عجم ( گنگ  ما ایرانیان ) را ارجح بخشیده به عرب