عمان سامانی
میرزا نوراﷲ بن میرزا عبداﷲ بن عبدالوهاب چهارمحالی اصفهانی ملقب به تاج الشعراء مشهور به عمان سامانی از شاعران معروف شهر سامان از توابع شهرستان شهرکرد استان چهارمحال و بختیاری ایران است. وی از شاعران صاحب نام و پر آوازه سالهای ۱۲۵۸ تا ۱۳۲۲ قمری است، نیاکان او همه از دری سرایان، پارسی گویان و آذری سرایان اعصار خود بوده‌اند، پدرش میرزا عبدلله متخلص به «ذره» مؤلف «جامع الانساب» و جدش میرزا عبدالواهاب سامانی متخلص به«قطره» و عمویش میرزا لطف لله متخلص به «دریا» همگی از شاعران عهد ناصری بوده‌اند که در دانش‌های دیگر نیز دستی داشته‌اند. میرزا نورالله همانند بسیاری از نیاکان خود در سلک تصوف و عرفان بودند، در حلقه ارادتمندان سعادتعلیشاه اصفهانی مشهور به طاووس العرفا و جانشین وی ملا سلطان محمّد گنابادی سلطانعلیشاه از اقطاب سلسله صوفیه نعمت‌اللهیه بود.
علی اکبر دهخدا درباره عمان سامانی می‌نویسد: میرزا نوراﷲ بن میرزا عبداﷲ بن عبدالوهاب چهارمحالی اصفهانی. ملقب به تاج الشعراء و مشهور به عمان سامانی. وی از اهالی قریه «سامان» است که آن از قرای چهارمحال خاک بختیاری می‌باشد. وی در سال ۱۲۶۴ ه.ق. متولد شد و در شب سه‌شنبه دوازدهم شوال سال ۱۳۲۲ ه.ق. درگذشت و در وادی السلام نجف دفن شد. او را دیوانی است به نام «گنجینة الاسرار» که در هند و در ایران به چاپ رسیده‌است».
نقل است که جنازه عمان را در مسجد جامع سامان به خاک سپردند و بعدها به نجف اشرف و غری شریف به دار الاسلام انتقال دادند.
از آثار عمان سامانی می‌توان به گنجینة الاسرار و مخزن الدرّر اشاره کرد. گنجینة الاسرار شاهکار عمان است. حبیب الله فضائلی در وصف گنجینة الاسرار آورده‌است این کتاب بحق کنز اسرار یا چنانچه خود سراینده نامیده گنجینه اسرار است، اسراری از ظهور عشق و جمال، اسراری از راز و نیاز عاشق و جذبه‌های معشوق، اسراری از سیر و سلوک و حالات وجد و شوق، اسراری از سوز و گداز و هجران و وصل.
متن حاضر به قرار بخشهای ذیل به کوشش سرکار خانم آزاده لاری آماده و از طریق بخش کتابخانهٔ تصوف سایت تصوف ایرانی منتشر شده و در گنجور باز نشر گردیده است:
آمار
| ردیف | وزن | تعداد ابیات | درصد از کل |
| ۱ | فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی) | ۱٬۰۴۹ | ۷۳٫۱۰ |
| ۲ | مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف) | ۱۶۶ | ۱۱٫۵۷ |
| ۳ | فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف) | ۱۱۷ | ۸٫۱۵ |
| ۴ | مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف) | ۵۷ | ۳٫۹۷ |
| ۵ | مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب) | ۱۶ | ۱٫۱۱ |
| ۶ | مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی) | ۹ | ۰٫۶۳ |
| ۷ | فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف) | ۶ | ۰٫۴۲ |
| ۸ | مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف) | ۶ | ۰٫۴۲ |
| ۹ | مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی) | ۴ | ۰٫۲۸ |
| ۱۰ | مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور) | ۲ | ۰٫۱۴ |
| ۱۱ | مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم) | ۱ | ۰٫۰۷ |
| ۱۲ | فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مسدس مخبون محذوف) | ۱ | ۰٫۰۷ |
| ۱۳ | مستفعلتن مستفعلتن | ۱ | ۰٫۰۷ |
| ردیف | قالب شعری | تعداد ابیات | درصد از کل |
| ۱ | مثنوی | ۱٬۰۰۵ | ۷۰٫۰۳ |
| ۲ | قصیده | ۳۰۱ | ۲۰٫۹۸ |
| ۳ | چند بندی | ۵۰ | ۳٫۴۸ |
| ۴ | غزل | ۴۹ | ۳٫۴۱ |
| ۵ | غزل/قصیده/قطعه | ۱۸ | ۱٫۲۵ |
| ۶ | رباعی | ۱۰ | ۰٫۷۰ |
| ۷ | قطعه | ۲ | ۰٫۱۴ |
منابع کاغذی
