اوحدی

اوحدی

قصیدهٔ شمارهٔ ۳۳ - فی منقبة امیرالمؤمنین علی‌بن‌ابی‌طالب کرم الله وجهه

۱

بر کوفه و خاک علی، ای باد صبح ار بگذری

آنجا به حق دوستی کز دوستان یادآوری

۲

خوش تحفه‌ای ز آن آب و گل، بوسیده، برداری به دل

تا زان هوای معتدل پیش هواداران بری

۳

با او بگویی: کای ولی، وی سر احسان و یلی

زان کیمیای مقبلی درده، که جان می‌پروری

۴

ای قبلهٔ روح و جسد، وی بیشهٔ دین را اسد

ذات تو خالی از حسد، نفس تو از تهمت بری

۵

کافی کف کوفی وطن، صافی دل صوفی بدن

هم بوالوفا، هم بوالحسن، هم مرتضی، هم حیدری

۶

هستی نبی را ابن‌عم، از روی معنی لحم و دم

زان گونه بودی لاجرم، زین گونه داری سروری

۷

از جام علمت با طرب، جوشیده مغزان عرب

دربسته صد معدی کرب، پیشت میان چاکری

۸

کفر از کفت شد کاسته، دین از تو شد آراسته

از زیر دستت خاسته، صد چون جنید و چون سری

۹

بوذر وکیل خرج تو، سلمان رسیل درج تو

گردون چه داند ارج تو؟ تو آفتاب خاوری

۱۰

بر پایهٔ علم تو کس، زین‌ها ندارد دسترس

مهدی تو خواهی بود و بس، گر مهد این پیغمبری

۱۱

هم کوه حلمش را کمر، هم چرخ خلقش را قمر

هم شاخ شرعش را ثمر، هم شهر علمش را دری

۱۲

علم از تو گشت اندوخته، شرع از تو گشت افروخته

از ذوالفقارت سوخته، آیین کفر و کافری

۱۳

یاسین ز نامت آیتی، طاها ز علمت رایتی

کشف تو از مه غایتی، برداشت مهر دختری

۱۴

شمعیّ و ماهت هم نفس، پیشی نگیرد بر تو کس

هرچند شمع از پیش و پس، فارغ بود، چون بنگری

۱۵

رمحت شهاب و مه سپر، خوانت بهشت و کاسه‌خور

پای تو را کرده به سر، گردون گردان، منبری

۱۶

هم میر نحل و هم نحل، ای خسرو گردون محل

کاخ تو ایوان زحل، هم تخت کاخ مشتری

۱۷

هم تیغ داری، هم عَلَم، هم عِلم داری، هم حِکَم

هم زهد داری هم کرم، دیگر چه باشد مهتری؟

۱۸

از مهر در هر منزلی، مهری نهادی بر دلی

همچون سلیمان ولی، دیوت نبرد انگشتری

۱۹

خط تو را نقاش چین، مالیده بر چشم و جبین

کلک تو از روی زمین، گم کرده نقش آزری

۲۰

رای تو دشمن مال را، رویت مبارک فال را

نهج تو اهل حال را، کرد از بلاغت یاوری

۲۱

از بهر حکم و مال و زر، هرگز نجستی شور و شر

نفسی که چندینش هنر باشد، چه جوید داوری؟

۲۲

روزی که یاران دگر، از دور کردندی نظر

از خیبر و باروش در، کندی، زهی زور آوری

۲۳

عصمت شعار آل تو، ایمان و تقوی مال تو

کشف حقیقت حال تو، سیر طریقت بر سری

۲۴

پیش از کسان بودت کسی، بعد از نبی بودی بسی

پیشی تو، هرچند از پسی، ای نامدار گوهری

۲۵

ای مکیان را پیش صف، وی شحنهٔ نجد و نجف

هستی خلافت را خلف، از مایهٔ نیک اختری

۲۶

گر با تو کین ورزد خسی، نامش نمی‌ماند بسی

و آنجا که گم گردد کسی، علم تو داند رهبری

۲۷

رای تو جفت تیر شد، چون مهر عالم‌گیر شد

عقل بلندت پیر شد، در کار معنی گستری

۲۸

ای گنج صد قارون تو را، گفته نبی هارون تو را

زان دشمن وارون تو را، منکر شود چون سامری

۲۹

گردون گردان جای تو، خورشید خاک پای تو

ای پرتوی از رای تو، آیینهٔ اسکندری

۳۰

نام وجودت «لافتی» منشور جودت «هل اتی»

«یا منیتی حتی متی، انافی اسا و تحسری»

۳۱

من بستهٔ بند توام، خاک دو فرزند توام

در عهد و پیوند توام، با داغ و طوق قنبری

۳۲

پر شد دل از بوی گلت، زان اوحدی شد بلبلت

ای خاک نعل دلدلت، بر فرق چرخ چنبری

۳۳

اندر بیابانش مهل، غلتان میان خون و گل

جامی فرو ریزش به دل، ز آن بادهای کوثری

تصاویر و صوت

کلیات اوحدی اصفهانی معروف به مراغی (دیوان - منطق العشاق - جام جم) به کوشش سعید نفیسی - تصویر ۱۰۵

نظرات

user_image
عبدالزهرا
۱۳۹۴/۰۲/۱۲ - ۰۱:۳۱:۱۲
قصیده ای زیبا و دلنشین و نغز از شاعری که در اعتقاد به ولایت امیرالمومنین با شیعیان نیست و از اهل سنت است اما به برتربودن امیرالمومنین علی (علیه السلام) از دیگران اذعان می کند:«پیشی تو هر چند از پسی» «هستی خلافت را خلف، از مایهٔ نیک اختری»و نیز«روزی که یاران دگر از دور کردندی نظر از خیبر و باروش در کندی زهی زورآوری»و در اثبات دوستی خود به امیرالمومنین، خود را خاک پای ایشان می خواند:من بستهٔ بند توام، خاک دو فرزند توامدر عهد و پیوند توام، با داغ و طوق قنبری*استفاده از قافیه درونی در قصیده، زیبایی و قوت آن را دو چندان کرده است.*تلمیحات گوناگون به احادیث شریف نبوی:هستی نبی را ابن‌عم، از روی معنی لحم و دم«لحمک من لحمی و دمک من دمی»گفته نبی هارون تو را«انت منی بمنزلت هارون من موسی»
user_image
سجاد نوروزی
۱۳۹۵/۰۵/۲۸ - ۰۹:۴۶:۲۹
"کشف تو از مه غایتی، برداشت مهر دختری"دوستان یک سوال داشتم:این قسمت از شعر به چه داستان یا روایتی در زمان امام علی(ع) تلمیح دارد؟
user_image
محمد
۱۳۹۶/۱۰/۱۵ - ۱۴:۳۹:۰۵
نام وجودت «لافتی» منشور جودت «هل اتی»«یا منیتی حتی متی، انافی اسا و تحسری»مصرع دوم این بیت را چگونه می‌خوانید که موزون هم باشد؟
user_image
رفیعی
۱۳۹۹/۰۲/۲۴ - ۲۲:۰۱:۳۱
عالی...عالی....حظ بردم