پروین اعتصامی

پروین اعتصامی

شمارهٔ ۱۱۴ - کعبهٔ دل

۱

گه احرام، روز عید قربان

سخن میگفت با خود کعبه، زینسان

۲

که من، مرآت نور ذوالجلالم

عروس پردهٔ بزم وصالم

۳

مرا دست خلیل الله برافراشت

خداوندم عزیز و نامور داشت

۴

نباشد هیچ اندر خطهٔ خاک

مکانی همچو من، فرخنده و پاک

۵

چو بزم من، بساط روشنی نیست

چو ملک من، سرای ایمنی نیست

۶

بسی سرگشتهٔ اخلاص داریم

بسی قربانیان خاص داریم

۷

اساس کشور ارشاد، از ماست

بنای شوق را، بنیاد از ماست

۸

چراغ این همه پروانه، مائیم

خداوند جهان را خانه، مائیم

۹

پرستشگاه ماه و اختر، اینجاست

حقیقت را کتاب و دفتر، اینجاست

۱۰

در اینجا، بس شهان افسر نهادند

بسی گردن فرازان، سر نهادند

۱۱

بسی گوهر، ز بام آویختندم

بسی گنجینه، در پا ریختندم

۱۲

بصورت، قبلهٔ آزادگانیم

بمعنی، حامی افتادگانیم

۱۳

کتاب عشق را، جز یک ورق نیست

در آن هم، نکته‌ای جز نام حق نیست

۱۴

مقدس همتی، کاین بارگه ساخت

مبارک نیتی، کاین کار پرداخت

۱۵

درین درگاه، هر سنگ و گل و کاه

خدا را سجده آرد، گاه و بیگاه

۱۶

«انا الحق» میزنند اینجا، در و بام

ستایش می‌کنند، اجسام و اجرام

۱۷

در اینجا، عرشیان تسبیح خوانند

سخن گویان معنی، بی زبانند

۱۸

بلندی را، کمال از درگه ماست

پر روح‌الامین، فرش ره ماست

۱۹

در اینجا، رخصت تیغ آختن نیست

کسی را دست بر کس تاختن نیست

۲۰

نه دام است اندرین جانب، نه صیاد

شکار آسوده است و طائر آزاد

۲۱

خوش آن استاد، کاین آب و گل آمیخت

خوش آن معمار، کاین طرح نکو ریخت

۲۲

خوش آن درزی، که زرین جامه‌ام دوخت

خوش آن بازارگان، کاین حله بفروخت

۲۳

مرا، زین حال، بس نام‌آوریهاست

بگردون بلندم، برتریهاست

۲۴

بدوخندید دل آهسته، کای دوست

ز نیکان، خود پسندیدن نه نیکوست

۲۵

چنان رانی سخن، زین تودهٔ گل

که گوئی فارغی از کعبهٔ دل

۲۶

ترا چیزی برون از آب و گل نیست

مبارک کعبه‌ای مانند دل نیست

۲۷

ترا گر ساخت ابراهیم آذر

مرا بفراشت دست حی داور

۲۸

ترا گر آب و رنگ از خال و سنگ است

مرا از پرتو جان، آب و رنگ است

۲۹

ترا گر گوهر و گنجینه دادند

مرا آرامگاه از سینه دادند

۳۰

ترا در عیدها بوسند درگاه

مرا بازست در، هرگاه و بیگاه

۳۱

ترا گر بنده‌ای بنهاد بنیاد

مرا معمار هستی، کرد آباد

۳۲

ترا تاج ار ز چین و کشمر آرند

مرا تفسیری از هر دفتر آرند

۳۳

ز دیبا، گر ترا نقش و نگاریست

مرا در هر رگ، از خون جویباریست

۳۴

تو جسم تیره‌ای، ما تابناکیم

تو از خاکی و ما از جان پاکیم

۳۵

ترا گر مروه‌ای هست و صفائی

مرا هم هست تدبیری و رائی

۳۶

درینجا نیست شمعی جز رخ دوست

وگر هست، انعکاس چهرهٔ اوست

۳۷

ترا گر دوستدارند اختر و ماه

مرا یارند عشق و حسرت و آه

۳۸

ترا گر غرق در پیرایه کردند

مرا با عقل و جان، همسایه کردند

۳۹

درین عزلتگه شوق، آشناهاست

درین گمگشته کشتی، ناخداهاست

۴۰

بظاهر، ملک تن را پادشائیم

بمعنی، خانهٔ خاص خدائیم

۴۱

درینجا رمز، رمز عشق بازی است

جز این یک نقش هر نقشی مجازی است

۴۲

درین گرداب، قربانهاست ما را

بخون آلوده، پیکانهاست ما را

۴۳

تو، خون کشتگان دل ندیدی

ازین دریا، به جز ساحل ندیدی

۴۴

کسی کاو کعبهٔ دل پاک دارد

کجا ز آلودگیها باک دارد

۴۵

چه محرابی است از دل با صفاتر

چه قندیلی است از جان روشناتر

۴۶

خوش آن کو جامه از دیبای جان کرد

خوش آن مرغی، کازین شاخ آشیان کرد

۴۷

خوش آنکس، کز سر صدق و نیازی

کند در سجدگاه دل، نمازی

۴۸

کسی بر مهتران، پروین، مهی داشت

که دل چون کعبه، زالایش تهی داشت

تصاویر و صوت

دیوان پروین اعتصامی - تصویر ۱۸۴
دیوان اشعار پروین اعتصامی به کوشش دکتر حسن احمدی گیوی با مقدمهٔ ملک‌الشعرای بهار - تصویر ۲۹۵

نظرات

user_image
الیاس
۱۳۹۱/۰۸/۰۱ - ۱۵:۳۷:۰۲
به خداوندی خدا شعر صدای دل عاشقانهمن به راستی با خوندن چند شعر پروین عاشقش شدم
user_image
شکوه
۱۳۹۲/۰۴/۰۶ - ۰۸:۴۲:۲۶
شعر حالت مونولوگ داره واز مناظره و دیالوگ خبری نیست
user_image
شکوه
۱۳۹۲/۰۴/۰۶ - ۰۸:۴۲:۴۸
و باز هم در نهایت زیبایی
user_image
تنگ طه
۱۳۹۳/۰۳/۲۷ - ۱۵:۰۳:۰۶
متاسفانه ما انسانها به جای توجه نمودن به خالق خود به مخلوقاتش توجه می کنیم و در توجه به مخلوقات خدا نیز به جای آنکه به یاد قدرت آفریننده آن بیفتیم به زیبایی ظاهری آن توجه می کنیم .
user_image
منصوری کیا
۱۳۹۴/۰۴/۱۵ - ۰۳:۱۴:۰۶
قطعا منظور از واجبات و اعمال احرام پرستش خانه خدا نیست بلکه ایجادوحدت رویه در انجام مناسک نمادین مشترک وافزایش وحدت مسلمین و پرستش دست جمعی پروردگار با نیت های فردی است. و صد البته دل جایگاه واقعی خداپرستی است وپروردگار در نهادما وهادی وحامی بندگان صالح خویش است. شعر بسیار قشنگی است که باید درست هم تعبیر شود.
user_image
محمد سالمی
۱۳۹۷/۰۷/۱۹ - ۰۳:۴۴:۲۶
سلام. به نظر حقیر مصرع دوم از بیت آخر اشکال نگارشی دارد:که دل چون کعبه، زالایش تهی داشتصحیح آن "ز آلایش" به جای "زالایش" می باشد.روح پروین و مولانا و عطار و سعدی و فیض کاشانی و شاه نعمت الله ولی و ابوسعید ابوالخیر و ناص ر خسرو و جامی و حافظ و رودکی و شکسپیر و جبران خلیل جبران و ....... شاد. انسانهای خدایی کم نبوده و نیستند.... راه در جهان یکی است و آن یکیست و آن راستییا حق.....
user_image
صحرا حیدری
۱۴۰۲/۰۲/۰۶ - ۰۹:۰۹:۴۲
با سلام مصراع دوم از بیت ۴۱ اینگونه صحیح است یعنی در تمامی دیوانهای موجودِ مرحومه پروین اینطور آمده است: " جز این یک نقش، هر نقشی مجازی است" خواهشمندم این مصراع را تصحیح فرمایید، با تشکر