پروین اعتصامی

پروین اعتصامی

شمارهٔ ۵۸ - دزد و قاضی

۱

برد دزدی را سوی قاضی عسس

خلق بسیاری روان از پیش و پس

۲

گفت قاضی کاین خطاکاری چه بود ؟

دزد گفت از مردم آزاری چه سود ؟

۳

گفت، بدکردار را بد کیفر است

گفت، بدکار از منافق بهتر است

۴

گفت : هان ، بر گوی شغل خویشتن

گفت، هستم همچو قاضی راهزن

۵

گفت، آن زرها که بردستی کجاست ؟

گفت، در همیان تلبیس شماست

۶

گفت، آن لعل بدخشانی چه شد ؟

گفت، می‌دانیم و می‌دانی چه شد

۷

گفت، پیش کیست آن روشن نگین ؟

گفت، بیرون آر دست از آستین

۸

دزدی پنهان و پیدا، کار توست

مال دزدی، جمله در انبار توست

۹

تو قلم بر حکم داور می‌بری

من ز دیوار و تو از در می‌بری

۱۰

حد به گردن داری و حد می‌زنی

گر یکی باید زدن، صد می‌زنی

۱۱

می‌زنم گر من ره خلق، ای رفیق

در ره شرعی تو قطاع الطریق

۱۲

می‌برم من جامهٔ درویش عور

تو ربا و رشوه می‌گیری به زور

۱۳

دست من بستی برای یک گلیم

خود گرفتی خانه از دست یتیم

۱۴

من ربودم موزه و طشت و نمد

تو سیه‌دل مدرک و حکم و سند

۱۵

دزد جاهل، گر یکی ابریق برد

دزد عارف، دفتر تحقیق برد

۱۶

دیده‌های عقل، گر بینا شوند

خود فروشان زودتر رسوا شوند

۱۷

دزد زر بستند و دزد دین رهید

شحنه ما را دید و قاضی را ندید

۱۸

من براه خود ندیدم چاه را

تو بدیدی، کج نکردی راه را ؟

۱۹

می‌زدی خود، پشت پا بر راستی

راستی از دیگران می‌خواستی

۲۰

دیگر ای گندم نمای جو فروش

با ردای عُجب، عیب خود مپوش

۲۱

چیره‌دستان می‌ربایند آنچه هست

می‌بُرَند آنگه ز دزد کاه، دست

۲۲

در دل ما حرص، آلایش فزود

نیت پاکان چرا آلوده بود

۲۳

دزد اگر شب، گرم یغما کردن است

دزدی حکام، روز روشن است

۲۴

حاجت ار ما را ز راه راست برد

دیو، قاضی را به هرجا خواست برد

تصاویر و صوت

دیوان پروین اعتصامی - تصویر ۱۲۴

نظرات

user_image
ناشناس
۱۳۸۸/۱۱/۰۲ - ۱۷:۲۰:۲۲
نیست پاکان چرا الوده بود.... باید به نیت پاکان تغییر یابداشتباه تایپی است. با تشکر
پاسخ: با تشکر، تصحیح شد.
user_image
مسعود سیار
۱۳۸۹/۱۱/۲۹ - ۰۲:۲۳:۴۰
یکی از زیباترین شعرهای دوران بشریت همین شعر است .
user_image
Tak_۲۰۱۱
۱۳۸۹/۱۲/۰۸ - ۰۲:۴۱:۱۶
واقعا مناظره جالبیه،ولی من مناظره ی های نظامی رو بیشتر دوست دارم
user_image
ابوطالب رحیمی
۱۳۹۰/۱۰/۲۸ - ۲۱:۵۴:۵۸
مناظره ی بسیار بسیار زیبایی است که برای عصر کنونی ما نیز کاملاً صادقه! تو این شعر از حاضر جوابی آقا دزده!!! خیلی خوشم اومد، مثلاً در این ابیات:گفت قاضی کین خطاکاری چه بود // دزد گفت از مردم آزاری چه سودگفت بدکردار را بد کیفر است // گفت بدکار از منافق بهتر استگفت هان بر گوی شغل خویشتن // گفت هستم هم چو قاضی راهزن
user_image
فرشید
۱۳۹۱/۰۵/۰۳ - ۱۰:۴۳:۳۴
دزد پیری را به دام انداختنددست و پا بستند و حد بنواختندگفت قاضی : این خطا کاری چه بود ؟گفت دزد : هان گر گویم به پا خیزد ز دامان تو دودگفت هان بدگوی کار خویشتنگفت : هستم همچو قاضی راهزن
user_image
محسن
۱۳۹۱/۰۷/۰۱ - ۰۱:۱۵:۱۹
هرچندباری که این شعرومیخونم بازبرام تازگی داره
user_image
مهران
۱۳۹۱/۰۷/۰۹ - ۱۶:۳۵:۲۱
هی هــــــــــی ......اندر حکایات احوال ما...
user_image
داود
۱۳۹۱/۰۹/۲۹ - ۱۱:۵۹:۰۱
سیه دل به جای سیهدل
user_image
محمد محدی بلالی
۱۳۹۲/۰۲/۰۸ - ۱۳:۰۲:۰۰
واقعا خوشگل بود
user_image
seyed mohsen
۱۳۹۲/۰۲/۱۸ - ۰۱:۵۳:۱۵
اگر 1000 بار دیگه هم این شعر رو بخونم بازم واسم تکراری نیست. ممنونم از شما
user_image
کریم
۱۳۹۳/۰۲/۲۹ - ۰۰:۱۴:۴۵
خداوند پروین وهمه خادمان به فرهنگ این مرزوبوم را جاودان بدارد و بیامرزد واقعااشعار پروین پرمغز بانغز لطیف وآرام بخش وبه تعبیری میتوان گفت زندگی سازاست.
user_image
محمد
۱۳۹۳/۰۶/۰۴ - ۱۳:۳۰:۰۲
واقعا من با جد می توانم بگویم : زبان ها برای توصیف و یا تعریف از این شعر و شاعر گران قدر ان قاصرند.
user_image
ناشناس
۱۳۹۴/۰۳/۲۴ - ۱۰:۱۳:۰۰
فقط میشه گفت روحش شاد
user_image
ناشناس پ د
۱۳۹۴/۰۵/۲۲ - ۰۹:۵۴:۱۲
من شاعر ه خانم را میستا یم بخاطر ابنکه این شعر در هر عصر ی بروز خواهد ماند واین چنین ادمهای بزرگی مایه افتخار ملی ماهستن تا قیامت
user_image
رشید
۱۳۹۴/۰۶/۱۲ - ۰۹:۲۷:۴۹
اشعار پروین بسار زیباست هر وقت شعر پروین اعتصامی را می خوانم غرور خاصی بهم دست میده دوستارانش شعر کعبه دل و بیمار را بخونن قشنگه
user_image
باران
۱۳۹۴/۱۱/۲۹ - ۱۰:۲۹:۰۳
پیشنهاد میکنم این شعر را با صدای همای و مستان با نام سیاه مست گوش کنید
user_image
عنایت سیستانی
۱۳۹۵/۰۴/۰۵ - ۰۲:۱۱:۵۶
دیگر ای گندم نمای جو فروشبا ردای حجب٬ عیب خود مپوش در مصراع دوم حجب٬ عجب نوشته شده
user_image
خسته از ایام
۱۳۹۵/۱۰/۰۴ - ۰۹:۳۵:۳۹
چقدر زیبا ...درست ودقیقاً حال و روز امروز را تداعی می کند ..روح پروین اعتصامی شاد.
user_image
ه.ع
۱۳۹۶/۰۲/۰۸ - ۱۳:۱۲:۰۲
این فقط یک شعر نیست. یک هشدارجدی بوده وهست وخواهدبود.به ایزدکه ماگرخردداشتیمکجااین سرانجام بدداشتیمبنی آدم اعضای یک پیکرندچوازیکدگرمنفعت می برند
user_image
ashkan ashkan۲۷۴۵۲۷۴۵@gmail.com
۱۳۹۶/۰۲/۳۰ - ۰۴:۰۴:۲۹
سلام ببخشید این سوال رو میپرسممن رشته ام فنی مهندسی هست ولی ادبیات ایران را کم کم شروع به مطالعه کردم و به سختی برای خودم به کمک فرهنگ لغت و... اشعار رو درک و ترجمه میکنمسوال اینجاست که چرا پروین عزیز در شعرشون گفتن:دزد جاهل گر یکی ابریق برددزد عارف دفتر تحقیق بردآیا به جای "عارف "نباید "عاقل" باشه؟مگر در مقابل دزد جاهل دزد عاقل قرار نمیگره؟آیا ممکن هست این اشتباه تایپی باشه؟در سخنرانی 27ام جناب نقویان در صدا سیما من شنیدم چند بار اشاره کرد به دزد عاقل دفتر تحقیق بردممنون میشم رفع ابهام کنیدبا تشکر از "گنجور" که من رو اهلی کرد،مسیر زندگیم رو عوض کرد
user_image
۷
۱۳۹۶/۰۲/۳۰ - ۰۸:۲۴:۵۶
عارف چون کار قاضی شناسندگی و آگاهی است.میگوید من که نادانم هیچ ولی تو که خوب و بد را میشناسانی چرا.اگر عاقل میآمد تناسب چندانی با قضاوت و قاضی نداشت که مخاطب دزد است.البته دزد هم مغلطه میکند
user_image
شاهد
۱۳۹۶/۰۸/۱۵ - ۰۴:۴۵:۲۴
اتفاقا من با این که بار اول خوندمش اما انگار برام کهنه ست
user_image
اردلان
۱۳۹۶/۰۹/۰۳ - ۰۲:۰۰:۱۱
تصنیف زیبای «دزد پیر» از پرواز همای در آلبوم «بانوی ایرانی» با کمی تصرف و تلخیص در این شعر ساخته شده. بسیار زیباست. خواستم در بخش آهنگهای مربوط به این شعر اضافه اش کنم اما متأسفانه آلبوم مربوطه در فهرست سایت beeptunes موجود نبود.
user_image
آرمین
۱۳۹۶/۰۹/۱۹ - ۰۷:۵۳:۳۳
دزدی پیدا و پنهان کار تست مال دزدی جمله در انبار تسترا باید این گونه نوشت: دزدی پیدا و پنهان کار توست مال دزدی جمله در انبار توست
user_image
حمید
۱۳۹۶/۱۱/۱۵ - ۰۶:۲۲:۵۷
سلام اشکان درست است که ما معمولا فکرمی کنیم که عاقل رابایددرمقابل جاهل به کارببریم ولی صرفنظر ازمعنای اصطلاحی این دوکلمه اگرماصرفامعنای لغوی این دوکلمه رادرنظربگیریم چون کلمه عاقل ازنظرلغوی دارای نوعی مفهوم ارزشی میباشد شاعربه عمد نخواسته ازاین واژه به عنوان صفت برای قاضی فاسداستفاده کندوبه جای آن ازواژه عارف استفاده کرده که ازنظر لغوی به مفهوم " آگاه "و " دارای شناخت " میباشد .
user_image
یوسف
۱۳۹۷/۰۱/۱۶ - ۰۹:۱۵:۰۸
با شعرهای خانم پروین اعتصامی توسط کتابهای درسی آشنا شدمشعر اشک یتیم را هنوز هم که هنوز هست برایم تازگی دارد صد حیف که زود از دنیا رفتروحش شاد و یادش گرامی
user_image
محمود نوری
۱۳۹۷/۰۳/۲۰ - ۰۸:۲۷:۳۰
پروین با دنیا زندگی کرد هم موجودات دنیا هم انسان ها هرچه گفت حقیقت بتمام معنا بود و بس که خود به حقیقتش پی برده بود و باور داشت پروین همچنان در کنار انسانها زندگی می کند
user_image
کامبیز افشار
۱۳۹۷/۰۸/۲۶ - ۱۱:۰۰:۴۰
بادرود.من گرچه دانش آکادمیک ندارم،ولی با پرهیز از خودستایی،بسیار توانمندی در گزاره ها ونگاشته های پارسی دارم وهمچنین درپالایش وپیمایش چکامه های پارسی.با سگالش وکنکاش دراین سروده بی مانند،دریافتم که آموزگارم(سعدی شیرین سخن)،نیز،اینچنین توانمدانه،به پیکار با پلیدی ها ودژخیم اندیشی وپاسداشت وپاسبانی پاک منشی وبه اندیشی،دست نیازیده است.هرچه توانمندی در گشایش وپیرایش واژه ها درچنته داشته باشیم،بی گمان درپویش وپیرایش این چکامه دلنشین،کاستی،خواهدیافت.دست مریزاد.دانش سترگش نهادینه.روحش پدرام وپایدار وپایورز.ورجاوندیش ماندگار وفرهمندیش استوار.ایدون بادا
user_image
مهران
۱۳۹۷/۰۸/۲۶ - ۱۴:۲۹:۵۳
دست مریزاد جناب افشار.ساده باش و ساده بنویس.
user_image
انوش
۱۳۹۹/۰۳/۰۸ - ۲۳:۱۸:۵۶
باسلام ودرودبه همه عزیزان وشاعر عالیقدر زبان پارسی وایران عزیزکه باعث افتخارماست روحش شاد0واما کلمه عارف درمقابل جاهل درست است0چون درهر آئین ومذهبی قاضی وجود دارد 0چون دین مااسلام است قاضی باید شرع هم بداند تا براساس شرع وقانون حکم کند 0پس باید علاوه برعاقل بودن عارف هم باشد
user_image
ابوآدم
۱۳۹۹/۰۳/۱۹ - ۰۳:۴۳:۲۷
چه دل پری داشته از دست نفاق و ریا...
user_image
ابزاهیم
۱۳۹۹/۰۷/۱۳ - ۱۶:۳۰:۳۲
به نظر میرسه در اخر شعر منظور پروین از دیو قاضی قاضی دیوان محاسبات بوده نه دیو به معنای دیو در واقع میگه احتیاج مار از راه راست خارج کرد و لی همان حاجت اما از نوع بزرگتر و در واقع اختیاجات هروز بیشتر و بیشتر قاضی دیوان خکومتی را به هر ثروتی که خواست رسوند
user_image
nabavar
۱۳۹۹/۰۷/۱۳ - ۱۷:۴۳:۱۳
گرامی ابراهیم دیو، قاضی را بهرجا خواست برددیو در اینجا به مانای اهریمن و شیطان آمده،که قاضی را از راه راست منحرف کردهمیگوید: احتیاج مرا منحرف کرد و تو را شیطان
user_image
محمد امین قلمی ،،، الف. آرمان
۱۳۹۹/۱۰/۲۶ - ۱۸:۰۳:۰۹
تو قلم بر حکم داور میبریاین مصرع را به جرات میتوان شاهکار این شعر قلمداد نمودزیرا بر آنچه میکوبد که قرنهاست بنام و بجای خدا نسخه نوشته و حد روا نموده اندو مصداق این مصرع، مصرع بعد در بیت بعد است که میگوید گر یکی باید زدن، صد میزنیو این مصرع مکمل آن مصرع آمده در ابتدای سخن استزیرکی پروین در به جالش کشیدن اینگونه اندیشه های ایدئولوژیک ستودنیست، آنچنان که دیگر شاعران، بنا به جبر زمان چنان کرده و چنین نیز می کنند
user_image
Ali
۱۳۹۹/۱۲/۰۴ - ۱۰:۱۳:۵۹
کسی که دزدی میکنه قطعا نباید عاقل باشه، استفاده شاعر از کلمه عارف معنی کلمه است چون دزد هست و از خودش آگاه هست که چیکار کرده دفتر تحقیق میدزده مثل قضات فاسد....
user_image
حمیده قاسمی
۱۳۹۹/۱۲/۲۲ - ۰۵:۴۸:۴۴
من در تعجبم از پروین که نوشته به این زیبایی و بدون ترس این شعر فوق العاده است و مناسب هر خالی و هر زمانی کاش در زمان پروین بودم و با او از نزدیک اشنا میشدمبرای از حفظ شدن شهرش تلاش میکنم
user_image
فرهاد فرخزاد
۱۴۰۳/۰۵/۱۷ - ۱۹:۴۵:۱۴
با درود  من خود را خیلی کوچک تر از بزرگانی چون بانو پروین اعتصامی و دیگر بزرگان ادبیات این سرزمین میدانم، اما با خواندن این شعر زیبا چند بیتی بر زبانم جاری شد و بابت این جسارت از همه بزرگواران و دوستداران شعر و شاعری پوزش می‌طلبم  مردمان سرزمینم دوستان هم نشین  بشنوید از شاعری دیرین چنین شعری وزین   ای جماعت که همه نالان و گریان مانده ایم از چه می نالیم که خود کردیم چنین  درس تاریخ است این بالا و پایین ها شدن  از چه گویم کشورم را مردم نادان کوبیدند زمین  اینک این ماییم که در گل مانده ایم  چون خرد را راندهایم و جای آن بنشسته دین