سعدی

سعدی

بخش ۳ - گفتار اندر بخشایش بر ضعیفان

۱

نه بر حکم شرع آب خوردن خطاست

وگر خون به فتوی بریزی رواست

۲

که را شرع فتوی دهد بر هلاک

الا تا نداری ز کشتنش باک

۳

وگر دانی اندر تبارش کسان

بر ایشان ببخشای و راحت رسان

۴

گنه بود مرد ستمکاره را

چه تاوان زن و طفل بیچاره را؟

۵

تنت زورمند است و لشکر گران

ولیکن در اقلیم دشمن مران

۶

که وی بر حصاری گریزد بلند

رسد کشوری بی گنه را گزند

۷

نظر کن در احوال زندانیان

که ممکن بود بی‌گنه در میان

۸

چو بازارگان در دیارت بمرد

به مالش خساست بود دستبرد

۹

کز آن پس که بر وی بگریند زار

به هم باز گویند خویش و تبار

۱۰

که مسکین در اقلیم غربت بمرد

متاعی کز او ماند ظالم ببرد

۱۱

بیندیش از آن طفلک بی پدر

وز آه دل دردمندش حذر

۱۲

بسا نام نیکوی پنجاه سال

که یک نام زشتش کند پایمال

۱۳

پسندیده کاران جاوید نام

تطاول نکردند بر مال عام

۱۴

بر آفاق اگر سر به سر پادشاست

چو مال از توانگر ستاند گداست

۱۵

بمرد از تهیدستی آزاد مرد

ز پهلوی مسکین شکم پر نکرد

تصاویر و صوت

کلیات سعدی به تصحیح محمدعلی فروغی، چاپخانهٔ بروخیم، ۱۳۲۰، تهران » تصویر 367
بوستان سعدی به خط رکن‌الدین مسعود کاشانی مورخ ۱۰۳۹ هجری آگرهٔ هند » تصویر 27
بوستان به خط  بابا شاه بن سلطان علی مورخ ۹۸۹ هجری قمری » تصویر 46
بوستان سعدی مذهب و مصور نوشته شده در قرن نهم هجری قمری در ایران » تصویر 49
شرح بوستان دکتر محمد خزائلی » تصویر 90

نظرات

user_image
حمید رضا۴
۱۳۹۶/۰۲/۲۸ - ۱۶:۰۲:۰۳
اگر برداشتم نادرست است، ممنون میشوم آنرا تصحیح کنید…سعدی می گوید نه خوردن آب خطاست حتی اگر حکم شرع می گوید ننوشید…و نه رواست خون کسی ریخته شود حتی اگر فتوایی برای ریختنش باشد.به نظر می رسد سعدی در این شعر مخالف اجرای حکم اعدام و خواهان خوش رفتاری با زندانیان است.مایکل مور در فیلم Where to invade next از سیستم نوین برخورد با مجرمان و زندانیان در کشور نروژ و نتایج مثبت آن در جامعه گزارشی دارد که به نظر من بسیار آموزنده است و گویای صحت گفتار سعدی.
user_image
۷
۱۳۹۶/۰۲/۲۹ - ۰۸:۱۲:۵۸
میفرماید مگر نه آن است که آّب خوردن بر خلاف شرع خطاست(آن را گناه میدانی) پس چگونه جان گرفتن(ارزشمندترین چیز که جان است) به بهانه همان حکم شرعی اینهمه برایت آسان است و آن را از خوردن یا نخوردن هم آسانتر میگیریخلاصه:مثل آب خوردن آدم میکشی
user_image
...
۱۳۹۶/۰۲/۲۹ - ۲۲:۳۳:۰۳
حمیدرضای عزیزمن برداشت متفاوتی دارم. دقیقاً نقطه مقابل برداشت شما.هم در بیت اول و هم در بیت دوم میگه کسی که شرع فتوا به کشتنش داده رو بکش و ترسی نداشته باش. اما مضمون اصلی در بیت سوم بیان میشه که میگه اگه بازمانده ای رو از خانواده اون فرد (که شرع فتوای کشتنش رو صادر کرده) میشناسی، هوای اونارو داشته باش. چون اونا گناهی نکردن و نباید تاوان گناه مرد رو پس بدن.در ادامه هم به افراد ضعیف و ناتوان و رفتار مناسب با اونها اشاره می کنه.با احترام.
user_image
علیرضا_ابوالحسنی
۱۳۹۸/۰۶/۰۴ - ۰۶:۴۳:۰۲
نه بر حکم شرع آب خوردن خطاستوگر خون به فتوی بریزی رواستکه را شرع فتوی دهد بر هلاکالا تا نداری ز کشتنش باکمعنای مصرع به مصرع 3 بیت نخست:مگر نه اینکه به حکم شرع آب خوردن خطا می شود(منظور ماه رمضان می باشد)و اینکه می توانی به حکم شرع خون بریزی (جنگ و سنگ سار و ... موارد متعددی که در دین و به حکم حاکم و شرع می توان جان انسان را ستاند)آنکس را که شرع به کشتنش فتوی می دهدای آنکه از کشتنش ترس و تردیدی نداریو اگر که می دانی دارای خانواده و خویشی هم هستگناهش را با اینکه فتوی چنین گفته ببخش...
user_image
عبدالرضا جلالی
۱۳۹۸/۱۱/۰۱ - ۰۲:۵۰:۲۱
مفهوم بیت اخر آن بر مناعت طبع بیشتر تکیه دارد که این بیت در آزمون دکتری رشته زبان و ادبیات فارسی سال 95 آمده است .
user_image
حسام
۱۳۹۹/۱۲/۰۵ - ۱۶:۵۸:۰۳
نه بی حکم شرع آب خوردن خطاستو گر خون به فتوا بریزی رواست در نسخه خطی که در گنجینه گنجور وجود دارد این گونه نوشته شده است....فکر می کنم درستش این باشدبا تشکر فراوان