سعدی

سعدی

بخش ۲ - فی نعت سید المرسلین علیه الصلوة و السلام

۱

کریم السجایا جمیل الشیم

نبی البرایا شفیع الامم

۲

امام رسل، پیشوای سبیل

امین خدا، مهبط جبرئیل

۳

شفیع الوری، خواجهٔ بعث و نشر

امام الهدی، صدر دیوان حشر

۴

کلیمی که چرخ فلک طور اوست

همه نورها پرتو نور اوست

۵

شفیع مطاع نبی کریم

قسیم جسیم نسیم وسیم

۶

یتیمی که ناکرده قرآن درست

کتب‌خانهٔ چند ملت بشست

۷

چو عزمش برآهخت شمشیر بیم

به معجز میان قمر زد دو نیم

۸

چو صیتش در افواه دنیا فتاد

تزلزل در ایوان کسری فتاد

۹

به لا قامت لات بشکست خرد

به اعزاز دین آب عزی ببرد

۱۰

نه از لات و عزی برآورد گرد

که تورات و انجیل منسوخ کرد

۱۱

شبی بر نشست از فلک برگذشت

به تمکین و جاه از ملک درگذشت

۱۲

چنان گرم در تیه قربت براند

که بر سدره جبریل از او بازماند

۱۳

بدو گفت سالار بیت‌الحرام

که ای حامل وحی برتر خرام

۱۴

چو در دوستی مخلصم یافتی

عنانم ز صحبت چرا تافتی؟

۱۵

بگفتا فراتر مجالم نماند

بماندم که نیروی بالم نماند

۱۶

اگر یک سر موی برتر پرم

فروغ تجلی بسوزد پرم

۱۷

نماند به عصیان کسی در گرو

که دارد چنین سیدی پیشرو

۱۸

چه نعت پسندیده گویم تو را؟

علیک السلام ای نبی الوری

۱۹

درود ملک بر روان تو باد

بر اصحاب و بر پیروان تو باد

۲۰

نخستین ابوبکر پیر مرید

عمر، پنجه بر پیچ دیو مرید

۲۱

خردمند عثمان شب زنده‌دار

چهارم علی، شاه دلدل سوار

۲۲

خدایا به حق بنی فاطمه

که بر قولم ایمان کنم خاتمه

۲۳

اگر دعوتم رد کنی ور قبول

من و دست و دامان آل رسول

۲۴

چه کم گردد ای صدر فرخنده پی

ز قدر رفیعت به درگاه حی

۲۵

که باشند مشتی گدایان خیل

به مهمان دارالسلامت طفیل

۲۶

خدایت ثنا گفت و تبجیل کرد

زمین بوس قدر تو جبریل کرد

۲۷

بلند آسمان پیش قَدْرَت خجل

تو مخلوق و آدم هنوز آب و گل

۲۸

تو اصل وجود آمدی از نخست

دگر هرچه موجود شد فرع توست

۲۹

ندانم کدامین سخن گویمت

که والاتری زانچه من گویمت

۳۰

تو را عز لولاک تمکین بس است

ثنای تو طه و یس بس است

۳۱

چه وصفت کند سعدی ناتمام؟

علیک الصلوة ای نبی السلام

تصاویر و صوت

کلیات سعدی به تصحیح محمدعلی فروغی، چاپخانهٔ بروخیم، ۱۳۲۰، تهران » تصویر 344
بوستان سعدی » تصویر 8
بوستان سعدی به خط سلطان محمد کاتب » تصویر 11
منتخب بوستان نسخه‌برداری شده به سال ۹۵۳ هجری قمری » تصویر 8
گلستان به همراه بوستان در حاشیه » تصویر 11
منتخب بوستان نوشته شده به سال ۹۹۳ هجری قمری » تصویر 7
بوستان نسخه‌برداری شده به تاریخ ۹۸۹ هجری قمری در قزوین » تصویر 11
بوستان به خط  بابا شاه بن سلطان علی مورخ ۹۸۹ هجری قمری » تصویر 13
کلیات سعدی نسخهٔ ۱۰۳۴ هجری قمری » تصویر 194
کلیات سعدی نسخهٔ ۱۰۳۴ هجری قمری » تصویر 195
بوستان سعدی به خط رکن‌الدین مسعود کاشانی مورخ ۱۰۳۹ هجری آگرهٔ هند » تصویر 12
بوستان سعدی مذهب و مصور نوشته شده در قرن نهم هجری قمری در ایران » تصویر 15
شرح بوستان دکتر محمد خزائلی » تصویر 48

نظرات

user_image
فرزانه
۱۳۹۳/۰۸/۰۱ - ۰۷:۱۵:۰۵
ترا عزلولاک تمکین بس استثنای توطه و یسین بس استیعنی چه؟
user_image
محمـد رضا نیک زاد
۱۳۹۵/۰۶/۲۶ - ۰۳:۴۱:۳۸
سلام به دوستان 26 - 6 - 1395صفت های فاعلی مرکّب مرخّم بوستان سعدی«فی نعت سیدالمرسلین علیه الصلوة و السلام» در این بخش از بوستان که 30 بیت دارد،دو مورد «صفت فاعلی مرکّب مرخّم» هست.این نوع از کلمه در زبان فارسی به فراوانی دیده می شود و قابل جستجو است و می تواند یکی از نشانه های « ترکیبی »بودن زبان فارسی باشد.بسامد این گونه واژه ها در متون مختلف متفاوت،امّا بسیار است. 1 – یک مورد در بیت 18، «پیـرو» ( پیروان )2 – مورد دیگر در بیت 25،کلمۀ « زمین بوس» به معنای تکریم کننده و احترام گذارنده.
user_image
مهدی
۱۳۹۵/۱۱/۲۱ - ۰۳:۰۷:۵۵
در
پاسخ به سوال فرزانه خانم که از بیت توراعزلولاک تمکین بس است پرسیدندگویالولاک اشاره به حدیث قدسی زیر داشته باشد(لولاک لما خلقت الافلاک ولولا علی لما خلقتک ولولا فاطمه لما خلقتکما)(اگرتونبودی افلاک را خلق نمیکردم واگرعلی نبود توراخلق نمی کردم واگر فاطمه نبود هیچ یک از شما راخلق نمی کردم)طه ویس هم که خطاب های ذات اقدس الهی به پیغمبر دردوسوره مختلف است.
user_image
رهام
۱۳۹۶/۰۱/۱۸ - ۰۸:۳۰:۵۳
با سلام خدمت دوستان من اینجا برای معنی مصرع زیر آمدم به لا قامت لات بشکست خرد منظور و مفهوم کلمه " به لا" را می خواستم اما با توجه به گفته های دوستان جملات زیر را برای شما می نگارم ضمنا در مورد موضوع بالا تقاضای کمک دارم بدون تردید سعدی در نظامیه بغداد درس خوانده و با صراحت خودش به این نکته اشاره کرده: «مرا در نظامیه ادرار بود». او درس خوانده نظامیه است. او در بغداد درس خوانده که مرکز نظامیه‌ها بوده. یکی از مهم‌ترین دانشگاه‌های جهان اسلام، دانشگاه‌های نظامیه در سراسر جهان اسلام بوده که دقیقاً مثل دانشگاه‌های امروز ضوابط داشته. این امر تدبیر خواجه نظام‌الملک بوده و از نظر تشکیلات منظم بوده، اما محتوای این دانشگاه‌ها فقه شافعی و کلام اشعری بوده و بس. البته ادبیات را که مقدمات بوده، باید می‌خواندند. ادبیات عربی و فقه شافعی و کلام اشعری. سعدی درس خواندۀ نظامیه است. در این امر هیچ تردیدی نیست و مسلماً در او اثر داشته،اما هیچ یک از این‌ها سعدی را نساخته، سعدی را زمان خود ساخته و سعدی معاصر عصر خود بوده است. یعنی عصر خودش را دریافت. اگر می‌خواست حرف‌های دیگران را تکرار کند، تکرار می‌کرد. اگر می‌خواست حرف‌های نظامیه را تکرار کند، یک قران به درد نمی‌خورد. نه فقه شافعی و نه کلام اشعری هیچ کدام به درد نمی‌خورد.اما سعدی روح زمانۀ خود را گرفت. آن استعدادی که خدا به او داده بود. او معاصر با عصرش بود و مبدأ تاریخ و دوران‌ساز شد و تا زبان فارسی، در حیات است، سعدی هم‌چنان می‌درخشد و بلکه تا سعدی، سعدی است، زبان فارسی هم‌چنان می‌درخشد.ما تحصیل‌کرده نظامیه در جهان اسلام ایرانی فراوان داریم که غزالی از جمله آن‌هاست. غزالی و سعدی دو چهره بزرگ هستند. این‌ها اشعری مسلک بودند و اشعری‌المدرسه، اما به حکم این‌که به عالم عرفان قدم گذاشته‌اند و سعدی هم وارد حوزه‌ی عرفان شده، عارف بزرگی است. عارف نمی‌تواند که اشعری بماند و باید عبور کند. ممکن است اصطلاحات اشعری به‌کار ببرد و می‌برد و ممکن است شکل و قیافه اشعری‌گونه در بیانش باشد و هست، اما عارف دیگر نمی‌تواند اشعری باشد؛منبع :دکتر غلامحسین ابراهیمی‌دینانی
user_image
نادر..
۱۳۹۶/۰۱/۱۸ - ۰۹:۴۱:۳۵
دوست عزیز"لا" به معنی "نه" اشاره دارد به جمله"لا اله ..." که هم اکنون بیشتر کاربرد شعارگونه دارد..هم آنگونه که احترام گذاشتن به بزرگان (به دلیل عدم شناخت و تقلید و هزار گمراهی دیگر) متاسفانه همواره تبدیل به بت ساختن از آنها شده است و می شود و خواهد شد...
user_image
نادر..
۱۳۹۶/۰۱/۱۹ - ۱۰:۰۹:۴۳
پیشِ بی حد، هرچه محدودست، "لا"ست ..
user_image
مهدی
۱۴۰۰/۰۶/۲۸ - ۰۶:۴۸:۲۷
سامی یوسف هنرمند ایرانی الاصل بریتانیایی این شعر رو به زیبایی و بدون ساز اجرا کردند که ارزش شنیدن دارد  برای گوش دادن اینجا کلیک کنید
user_image
آصف
۱۴۰۰/۰۷/۱۳ - ۱۳:۴۰:۲۷
 در ادامه سخن جناب نادر عرض میکنم که ؛ اولا اشتباهی که جناب رهام کرده‌اند این بوده که کلمه را «به لا » گرفته اند در حالیکه معنی این مصراع اینگونه است که : پیامبر با توحیدی که عرضه کرد ، شرک را از میان برداشتند و مراد از «لا» همانطور که دوست عزیز جناب نادر گفتند ؛ در معنی « لا اله الا الله » هست ، اصطلاحا در ادبیات به آن گفته میشود ؛ مجاز به علاقه جز از کل و خود معنی عبارت « لا اله الا الله » هم مجازاً به معنی ایمان و توحید هست به علاقه سببیت همانطور که « لات » که اسم یکی از بت‌های جاهلیت بوده ، مجازا در معنی شرک هست.  اما نکته این است که در اقوال متصوفه از کلمات این عبارت تهلیل « لا اله الا الله » به گونه ‌های مختلف تاویل کرده‌اند که لا مقام کثرت است و الا وحدت بعد از کثرت است و اولی در مقام نفی و دومی در مقام ثبوت و از این دست سخنان که از نظر بنده در اینجا اون مفاهیم هم مورد نظر نبوده و همان برداشت اولی صحیح است که در معنی « لا اله الا الله » و مجازا به معنی توحید است.  اما اشتباهی که صورت گرفته از اینکه « به لا » تعبیر شده ، نمیدانم جناب دکتر دینانی چنین مطلبی را گفتند و مرادشان از « به لا » مقام تعین اول و در معنی به شرط لا بوده ( از اصطلاحات عرفان محی‌الدینی ) که البته اصلا همچین معنی از شعر بر نمی‌آید و نیز سعدی هم چنین مشربی نداشته. والله اعلم بالصواب
user_image
پرویز شیخی
۱۴۰۳/۰۱/۱۴ - ۱۴:۳۹:۵۴
این ابیات از سعدی نیست
user_image
بهروز پیلتن
۱۴۰۳/۰۳/۱۴ - ۱۴:۴۰:۵۲
درود دوستان  در این بیت از غزل آیا شما هم سکته گی را حس کردید. خدایا به حق بنی فاطمه که بر قولم ایمان کنم خاتمه که اصلاً با روانی و شیوایی ابیات دیگر مرتبط نیست. بنابراین گمان می برم این بیت هم مال سعدی نیست. تا کجا جعل و تحریف ؟!
user_image
مصدق درخشان
۱۴۰۳/۰۴/۳۱ - ۰۴:۰۲:۳۰
آقای پارسا در بیتی که ذکر کردید، حرف م اضافه است. صحیح آن به این صورت است:خدایا به حق بنی فاطمهکه بر قول ایمان کنم خاتمه قول (گفتار) ایمان هم، کلمه لا اله الا الله است.