سعدی

بسیار عااالی

به دم سرد سحرگاهی من بازنشست هر چراغی که زمین از دل صهبا بگرفت دوستان گرامی کسی میتونه این بیت را تفسیر کنه؟ 

غزل ۱۳۹ سعدی    وزن : فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلات ۱_دلم از دست غمت دامن صحرا بگرفت غمت از سر ننهم گر دلت از ما بگرفت ۱_معنی غمت باعث شد که دلم دست به دامن صحرا شود و بدآن پناه برد ، اما اگر چه دلت از ما ملول شد ، غمت را از سر بیرون نمی کنم . [کنایه : دامن چیزی گرفتن ( توجه به چیزی کردن و به آن پرداختن )  جناس تام : گرفت ( اول ) به چنگ گرفت ، گرفت ( دوم ) ملول شد .] بیت دوم  خال مُشکین تو از بنده چرا در خط شد مگر از دود دلم روی تو سودا بگرفت ۲_ چرا خال سیاه تو ازمن رنجی به دل گرفت ؟ همانا به این دلیل است که دود آتش دلم این سیاهی خال را در چهرهء تو به وجود آورده است. [مُشکین : سباه و خوشبو مانند مُشک  مگر : قید تاکید است ،همانا ،به درستی / دود دل : آه دل / سودا : سیاه  تناسب : دود ، سیاه] بیت سوم  دوش چون مشعله شوق تو بگرفت وجود سایه‌ای در دلم انداخت که صد جا بگرفت ۳_دیشب هنگامی که اشتیاق تو مثل مشعلی تمام وجودم را روشن کرد، آنچنان دلم را زیر سلطه ء نور خویش قرار داد که صد جای آن را به آتش،کشید . [دوش : دیشب ] بیت چهارم  به دم سرد سحرگاهی من بازنشست هر چراغی که زمین از دل صهبا بگرفت ۴_ آه سرد سحر گاهی من هر چراغی را که زمین  از سرخی شراب بر افروخته بود ، خاموش کرد . [صهبا : مونث اصهب ، شراب انگوری ، شرابی که مایل به سرخی باشد/ کنایه : دم سرد ، آه حسرت / چراغ از دل صهبا گرفتن (درخشان شدن جام از صهبا ).] بیت پنجم  الغیاث از من دل سوخته ای سنگین دل در تو نگرفت که خون در دل خارا بگرفت ۵_ ای بی رحم سنگدل ، به فریاد من دل سوخته برس ، زیرا همین فریاد های من که در تو اثری ندارد ، در دل سنگ سخت اثر کرد و آن را خون کرد و آن خون به شکل لاله از دورن سنگ بیرون زد .! [الغیاث : پناه می خواهم و داد رسی می جویم / گرفتن : اثر کردن / خارا : نوعی سنگ سخت و سیاه که مظهر سرسختی است.،/کنایه : دل سوخته : ( مصیبت رسیده و اندوهناک ، آزرده خاطر و پریشان و ستمدیده ).سنگین دل : بی رحم و سخت دل و جفا کار ، معشوق و محبوب ، / خون در دل خارا گرفتن (‌سنگ سختی چون خارا دچاررنج و غصه کردن / آرایه ء تکرار: دل ] بیت ششم  دل شوریده ما عالم اندیشه ماست عالم از شوق تو در تاب که غوغا بگرفت ۶_ دنیای تفکر و اندیشه ء ما این دل شوریده ای است که از عشق تو به دست آورده ایم ، ولی دنیا در اثر غوغایی که عشقت در آن بر پا کرده ، از شوق و شور پر تب و تاب گشته است . [شوریده : پریشان و درهم و سر گشته ، غوغا : فریاد و فغان ، شور و مشغله ./کنایه در تاب بودن عالم ( نا آرام بودن و در رنج بودن عالم ). بیت هفتم  دل سعدی همه ز ایام بلا پرهیزد سر زلف تو ندانم به چه یارا بگرفت ۷_ دل سعدی همواره از روزهای بلا و گرفتاری بر حذر می ماند ، نمی دانم با کدام توانایی تن به بلای عشق داد و به سر زلف تو چنگ زد؟ ( یعنی سر زلف تو بلا و گرفتاری است .) [ یارا : از مصدر یارستن ، قدرت و توانایی .] منبع : شرح غزلهای سعدی  دکتر محمدرضا برزگر خالقی  دکتر تورج عقدایی  سعدی : به چه کار آیدت ز گُل طبقی ؟ از گلستان ِ ما بِبَر طبقی  شاد و تندرست باشید .