سعدی

ز عقل و عافیت آن روز بر کران ماندمکه روزگار حدیث تو در میان انداختاز عقل و دوراندیشی آن روز جدا افتادم که زبانزد روزگار شدی

دل و دین و عقل و هوشم همه را بر آب دادیز کدام باده ساقی به من خراب دادیهمه سرخوش از وصالت من و حسرت و خیالتهمه را شراب دادی و مرا سراب دادیفیض کاشانی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۸۸۰

غزل #۳۱ وزن:مفاعلن مفاعلن فع لان (بحر مجتثّ مثمن مخبون اصلم مسبّغ) ۱.فتنه:آشوب و غوغا/حسن:جمال و زیبایی/نظر انداختن:نگاه را برداشتن. استعارهء مکنیّه(تشخیص):حسن(به قرینه فتنه در جان انداختن). معنی:حسن و زیبایی تو چه شور و غوغایی در جهان به پا کرد که حتی نمیتوان یک لحظه دیده از تو برداشت و به تو ننگریست. ۲.غمزه: ناز و عشوه،اشاره به چشم و ابرو. کنایه:خون در دل انداختن(رنجور و غمگین ساختن)/تشبیه:غمزه به بلا(اضافه ی تشبیهی)/استعاره مکنیّه (تشخیص):غمزه(به قرینهء نامهربانی و خونخواری)/ جناس لاحق: خوار،یار. معنی:کرشمه ی نامهربانت وخونریزت به سان آفت و مصیبتی دل یاران مهربان را چه قدر خونین کرد. ۳:عافیت:سلامت ونجات و رستگاری/بر کران: بر کنار و دور/حدیث:سخن و ماجرا. تناسب:کران،میان(که یاد /آورساحل و میانه ی دریاست)/جناس زاید:روزو روزگار. معنی:در آن زمانیکه روزگار داستان تو را به میان آورد و از وجود تو خبردار شدم،خرد و صحت خویش را از دست دادم و از آنها بی نصیب ماندم. ۴.تشبیه:قامت به سرو(اضافه تشبیهی)/آرایه تکرار:باغ و بوستان/تناسب:باغ و بستان،سرو،رستن. معنی:هنگامی که قامت بلندت بالید و در باغ و بوستان شور و غوغایی بر پا کرد،دیگر نه از باغ نشانی ماند و نه از بوستان. ۵.تناسب:دیده و زبان/واج آرایی:تکرار حرف «ز»/تضاد:دوست،دشمن/کنایه:از دیده افکندن(بی توجهی کردن و روی برگردندان). معنی:ای یار،مهربانی کن و به من بی توجه مباش و بر حذر باش از اینکه مرا خوار سازی؛ زیرا دشمن به خاطر مهرورزی به من تو را رسوای خاص و عام ساخت. ۶.به چشم های تو سوگند:سوگند به چشم های تو. کنایه:چشم برگرفتن(چشم بستن و ندیدن)/تضاد:برگیرند،انداخت/تشبیه مضمر تفضیلی:معشوق به ماه آسمان مانند شده است. معنی:قسم به چشمانت که حیف است با چشمی که تو را نگریسته باشند،به ماه آسمان نگاه کنند. ۷.جانان:معشوق و محبوب همچون جان عزیز. کنایه:جان انداختن(جان دادن و نثار کردن) معنی:این ماجرا که سعدی به دنبال معشوق رفت ودر راه او جان نثار کرد،روزی به گوش دوستان و آشنایان خواهد رسید. منبع: شرح غزلهای سعدی  دکتر : محمد رضا خالقی برزگر  دکتر تورج عقدایی  و با تشکر از دوست و همکار خوبم خانم اعظم سعادتی

اجرای بسیار زیبای استاد شجریان در یکی از برنامه های موسیقی ایرانی درمایه ابوعطا به صورت آواز بهمراه ویولون استاد پرویز یاحقی و اجرای ترانه پنجره ای رو به باغ از بانو پروانه امیرافشاری