سعدی

سعدی

غزل شمارهٔ ۴۲۴

۱

من از تو صبر ندارم که بی تو بنشینم

کسی دگر نتوانم که بر تو بگزینم

۲

بپرس حال من آخر چو بگذری روزی

که چون همی‌گذرد روزگار مسکینم؟

۳

من اهل دوزخم ار بی تو زنده خواهم شد

که در بهشت نیارد خدایْ غمگینم

۴

ندانمت که چه گویم تو هر دو چشم منی

که بی وجود شریفت جهان نمی‌بینم

۵

چو روی دوست نبینی جهان ندیدن به

شب فراق منه شمعْ پیش بالینم

۶

ضرورت است که عهد وفا به سر برمت

و گر جفا به سر آید هزار چندینم

۷

نه هاونم که بنالم به کوفتی از یار

چو دیگ بر سر آتش نشان که بنشینم

۸

بگرد بر سرم ای آسیای دور زمان

به هر جفا که توانی که سنگ زیرینم

۹

چو بلبل آمدمت تا چو گل ثنا گویم

چو لاله لال بکردی زبان تحسینم

۱۰

مرا پلنگ به سرپنجه اِی نگار نکشت

تو می‌کشی به سر پنجهٔ نگارینم

۱۱

چو ناف آهو خونم بسوخت در دل تنگ

برفت در همه آفاق بوی مُشکینم

۱۲

هنر بیار و زبان آوری مکن سعدی

چه حاجت است بگوید شکر که شیرینم

تصاویر و صوت

کلیات سعدی به تصحیح محمدعلی فروغی، چاپخانهٔ بروخیم، ۱۳۲۰، تهران » تصویر 845
کلیات سعدی مصور و مذهب نسخه‌برداری شده در ۹۳۴ هجری قمری شیراز » تصویر 563

نظرات

user_image
پرویز
۱۳۹۳/۱۰/۱۸ - ۰۱:۳۳:۴۱
واقعاً که سعدی شیرین سخن است ؛ روح اش شاد و یاد اش گرامی باد که با هر غزل اش نشاط می آفریند.
user_image
ناشناس
۱۳۹۴/۰۲/۰۵ - ۱۶:۵۰:۰۳
یک نکته در مورد بیت اخر.شکر نیز چون شیرین نام معشوقه دیگر خسو پرویز است. با این توضیح ایهام در هر دو کلمه معنی بیت را بسیار فراتر برد ,ارادتمند, فروتن,
user_image
حسین
۱۳۹۴/۰۲/۲۰ - ۱۱:۵۵:۱۷
خیر در بیت آخر ایهام.وجود ندارد. برای ایهام باید هر دو معنی از بیت مفهوم گردد.در حالی که معنی شیرین خانم و شکر خانم (!!) اصلا نمیتواند تناسبی با مفهوم بیت داشته باشد.
user_image
فروتن
۱۳۹۴/۰۲/۲۵ - ۰۸:۲۷:۵۹
دوست گرامی شما معنی ایهام را نمیدانید . وهمچنین معنی ابهام را لطفا از کتاب فنون بلاغت جلال همایی , ویا حدایق السحر رشید وطواط اول معنی ایهام ایهام را بیاموزید سپس به اظهار نظر بپردازید. برپهنه در یا نتوان مشق شنا کرد. کسی حق دارد در باره سعدی حرف بزند که کمی صنایع لفظی و معنوی را مطالعه کرده باشد.
user_image
امین
۱۳۹۴/۰۳/۱۰ - ۰۷:۱۴:۰۷
درود به جناب فروتن عزیز، ولی حرف حسین در مورد نبودن ایهام در بیت آخر درسته. کتابهایی که نام بردید رو احتمالا باید دوباره یه نگاه مجدد بیاندازید که خدای نکرده در مورد معنی ایهام سوء تفاهمی براتون پیش نیومده باشه
user_image
احمد رحمت بر
۱۳۹۴/۱۲/۰۲ - ۰۷:۳۲:۵۵
بیت 10:«مرا پلنگ به سر پنجه ای نگار نکشت» بهتر است بین سر و پنجه فاصله گذاشته شود تا نادرست خوانده نشود. در نسخه چاپی زیر نیز این نیز فاصله لحاظ شده است:کلیات سعدی از روی نسخه تصحیح شده محمدعلی فروغی، نشر ققنوس، 1366
user_image
ذبیح اله رنجبر
۱۳۹۵/۰۹/۲۲ - ۱۶:۵۴:۰۹
ایهام تناسب در واژه های شکر و شیرین وجود دارد
user_image
علی اکبر
۱۳۹۵/۱۱/۱۳ - ۰۲:۱۲:۳۰
حقیقتا کلام شیخ بسیار زیباست و لذت بخش
user_image
سینا
۱۳۹۶/۰۱/۱۲ - ۱۶:۰۵:۰۴
پیشنهاد میکنم اجرای این شعر رو با صدای زیبای افتخاری در آلبوم آتش دل از دست ندهید
user_image
سام
۱۳۹۶/۰۲/۳۱ - ۰۷:۰۲:۲۶
واژۀ «شکر» در صورتی می‌تواند محل ایهام تناسب باشد که معنای مورد نظر واژۀ «شیرین»، معشوقۀ فرهاد باشد نه مزۀ معروف. مراد سعدی در بیت مورد نظر که عرصۀ بحث و جدال دوستان شده، آن است که مزۀ شیرینی در شکر ذاتی است و این تمثیلی است برای بیان فصاحت و بلاغت خدادادی شاعر شیرین سخن. پس بیت از ایهام تناسب پیراسته است چون ایهام تناسب آن است که واژۀ ایهام‌دار در معنی غیر مورد نظر با لفظ یا الفاظی در کلام تناسب داشته باشد؛ حال آنکه در این بیت شکر و شیرین در معنی مادۀ سفید و مزۀ معروف هستند. البته بدیع‌دانان معاصر دایرۀ ایهام را بسی فراتر برده‌اند و حتی برای ایهام تناسب نیز گونه‌هایی در نظر گرفته‌اند. گویا نخستین بار دکتر انوری در کتاب «یک قصه بیش نیست» به گونۀ دوم ایهام تناسب اشاره کرده‌ که دکتر کزازی آن را چنین تعریف می‌کند: «آن است که دو واژه در بیت به کار برده شده باشد که هر کدام دو معنا داشته باشند؛ اما سخنور تنها یک معنا را از آنها خواسته باشد. پس، آن دو در دو معنای خواسته نشده با یکدیگر پیوند و همبستگی داشته باشند» (کزازی، 1373: 138 ـ 139)؛ دکتر غنی پور ملکشا نیز این گونۀ دوم را «ایهام در ایهام تناسب» می‌نامد. پس می‌توان گفت شکر و شیرین در معانی غیر مورد نظر یعنی «معشوقه‌های خسرو»، ایهام در ایهام تناسب را پدید می‌آورند.منبع: پایان نامۀ «بررسی ایهام در آثار سعدی» به قلم نوح پیرسراندیب و راهنمایی دکتر عبیدی نیا
user_image
علی احمدی
۱۳۹۶/۰۶/۱۱ - ۱۴:۰۴:۰۲
این شعر رو چه زیبا استاد علی اصغر شاهزیدی به همراهی استاد شهناز در یک اجرای خصوصی خونده.اهنگی که کمتر شبیهش به گوش رسیده .
user_image
علی
۱۳۹۹/۱۰/۲۷ - ۱۴:۱۵:۳۸
کلاس درس شجریان با معصومه مهرعلی
user_image
ملیکا رضایی
۱۴۰۰/۰۳/۱۸ - ۱۴:۳۲:۰۳
بیت آخر ایهام ندارد .من با توجه به آموخته های خویش در طی تحصیل دارم میدانم که ایهام آرایه ای ست که حداقل دو معنی را در شعر و متنی میدهد .ایهام به معنی گمان افکندن و سر دو راهی قرار دادن است و اگر در بیتی یا جمله ای با کلمه ای روبه رو گردیم که حداقل دو معنی را بدهد و داشته باشد و هر دو معنی در شعر و بیت و جمله قابل قبول و صحیح باشد ایهام هست .و خب پس تا اینجا میتوان گفت که ایهام آوردن واژه ای است با حداقل دو معنی که هر دو معنی آن نیز مورد نظر شاعر بوده باشد.مثال : آواز تیشه امشب از بیستون نیامد  گویا به خواب شیرین فرهاد رفته باشد  حزین لاهیجی در این بیت از حزین لاهیجی شیرین ایهام هست و به دو معنی خوش و نام معشوق فرهاد هست و هر دو معنی را میتوان در شعرجاگذاری کرد : امشب صدای تیشه از کوه بیستون نمیآید احتمالا 1)فرهاد به خواب خوش رفته است 2)به خواب شیرین (معشوقه اش )رفته است . پس باید آرایه ای ست که دو معنی بدهد وهر دو معنی در شعر جاگذاری گشت و صحیح باشد .  
user_image
ملیکا رضایی
۱۴۰۰/۰۳/۱۸ - ۱۴:۳۳:۰۲
شکر در دو معنی هست :1)ماده سفید شیرین2)نام همسر خسرو 
user_image
عباسی-فسا @abbasi۲۱۵۳
۱۴۰۱/۰۵/۰۷ - ۱۳:۰۸:۲۲
ارتباطی بین شکر با معشوقه خسروپرویز وجود ندارد یعنی نباید وجود داشته باشد آخر چرا یک معشوقه باید خود را دیگر معشوقه خسروپرویز معرفی کند؟ حس حسادت بین زن ها هیچگاه چنین اجازه ای به شکر نمی دهد که بگوید من شیرین (معشوقه دیگر) هستم هرکدام از معشوقه ها چشم دیدن دیگری را ندارد چه رسد که خود را او بداند شکر صرفا فقط در معنای همان شکر است که ماده ای شیرین است البته ممکن است برای کسی تداعی معانی داشته باشد ولی تناسب بین شکر و شیرینی در ذات این دو کلمه است سعدی می فرماید سعدی نیاز نیست زیاد خودت را و سخنت را وصف کنی چون سخنت شیرینی را در خود دارد و نیاز به معرفی شیرینی آن نیست. این یک ایهام زیباست که هم کلمه «سهل» ایهام دارد و هم با بادیه تناسب دارد هزار بادیه سهل است با وجود تو رفتن
user_image
حمید ستوده
۱۴۰۲/۰۲/۱۳ - ۰۹:۳۰:۴۸
من به اشعار شیخ اجل از همه لحاظ بگونه ای دلباخته و شیدا هستم که هیچ کلامی از آسمانی و زمینی را همپا و همتای غزلیات او نمیدانم، چرا؟ آنراهم نمیدانم
user_image
یوسف شیردلپور
۱۴۰۲/۰۹/۰۹ - ۲۱:۳۳:۲۳
چه بیت نابی: درواقع وقتی  مطیع و فرمان بر کسی باشی وقتی که عاشق از همه چیز از برای رسیدن به معشوق میگذر  می‌گوید که من که دربست در اختیارم چه خواهی مختاری،  بگرد بر سرم ای آسیای دور زمان به هر جفا که توانی که سنگ زیرینم 👌👌 اجرای خصوصی شجریان نرگس مست موسوی دنیایی خود یعنی تفسیر وتحلیل این شعر وغزل فوق العاده است 💕💕💐💐💐
user_image
مهدی سید شبستری
۱۴۰۳/۰۲/۱۰ - ۰۵:۰۸:۱۴
این شعر توسط سحر محمدی در آواز ابوعطا به زیبایی هرچه تمام تر اجرا شده است. دوستان اگر در گوگل جست‌و‌جو کنند پیدا خواهند کرد.