سعدی

سعدی

غزل شمارهٔ ۵۳۶

۱

مکن سرگشته آن دل را که دست‌آموز غم کردی

به زیر پای هجرانش لگدکوب ستم کردی

۲

قلم بر بی‌دلان گفتی نخواهم راند و هم راندی

جفا بر عاشقان گفتی نخواهم کرد و هم کردی

۳

بدم گفتی و خرسندم عَفاکَ الله، نکو گفتی

سگم خواندی و خشنودم جَزاکَ الله، کرم کردی

۴

چه لطف است این که فرمودی؟ مگر سَبْقُ اللِّسان بودت؟

چه حرف است این که آوردی؟ مگر سَهْوُ الْقلم کردی؟

۵

عنایت با من اَولی‌تر که تأدیب جفا دیدم

گل افشان بر سر من کن که خارم در قدم کردی

۶

غنیمت دان اگر روزی به شادی دررسی ای دل

پس از چندین تحمل‌ها که زیر بار غم کردی

۷

شب غم‌های سعدی را مگر هنگام روز آمد؟

که تاریک و ضعیفش چون چراغ صبحدم کردی

تصاویر و صوت

کلیات سعدی به تصحیح محمدعلی فروغی، چاپخانهٔ بروخیم، ۱۳۲۰، تهران » تصویر 910
کلیات سعدی مصور و مذهب نسخه‌برداری شده در ۹۳۴ هجری قمری شیراز » تصویر 606

نظرات

user_image
سجاد
۱۳۹۰/۱۲/۰۷ - ۰۲:۱۶:۴۲
عفاک الله در بیت سوم، به معنای همان خدا پدرت را بیامرزد است که معنا اینگونه می شود «خدا پدرت را بیامرزد خوب گفتی» البته اصل معنای تحت اللفظی می شود «خدا از تو درگذرد» است اما اصطلاحا در زبان فارسی همان پدرت را بیامرزد می شود.
user_image
lnikman nishabouri
۱۳۹۱/۰۳/۱۷ - ۱۳:۵۳:۵۰
1-در بیت سوم این غزل در برخی نسخ معتبر به جای " کرم کردی" دو واژه ی " کم کردی" آمده است که با توجه به بروز اشکال در وزن شعر هنگام خواندن " کرم کردی" ... گویا گونه ی دومین، یعنی: " کم کردی " زیباتر و سخته تر می نماید.... تا دیگران را چه پسند آید و آن سرایشگر بی همال شیرازی به کگدام خرسندتر باشد ( کدامین بر زبان خود او آمده باشد!)2-در دومین مصرع از واپسین بیت نیز " ناریک و ضعیف " دور از معناست و درست آنست که آن بزرگمرد گفته باشد: باریک و نخیف" چرا که چراغ های پیه سوز کهن هنگام به پایان رسیدن سوخن شان(روغن) شعله ایی باریکتر و نحیف می داشته اند . تاریکتر بودن شعله منطقی نیست.....
user_image
َعاطفه
۱۳۹۳/۱۰/۰۳ - ۰۵:۴۲:۲۷
آرام جان با صدای استاد محمد رضا شجریان
user_image
amir
۱۳۹۵/۱۰/۲۱ - ۱۶:۵۲:۵۱
مصرع اول بیت پنجم عنایت با من اولی تر که "تا دیدم" جفا دیدممحمدرضا شجریان اینطور میخونه تا دیدم به جای تآدیب
user_image
۷
۱۳۹۵/۱۰/۲۱ - ۱۷:۳۶:۵۴
عفاک اللهعفوک الله>عفوت کند خدابه زبان امروزی=بابا دمت گرم یا همان (تو نمیری یا بمیری و به جان تو)بدم گفتی و خرسندم عفاک الله نکو گفتی=تو نمیری از بدگویی ات خرسندم=بابا دمت گرم که بدم گفتی بیخیالچه شکر گویمت ای خیل غم عفاک اﷲکه روز بی کسی آخر نمی روی ز سرم
user_image
۷
۱۳۹۵/۱۰/۲۱ - ۱۷:۴۸:۰۹
عنایت با من اولیتر که تأدیب جفا دیدمگل افشان بر سر من کن که خارم در قدم کردیعنایت با من هم بهتر که تأدیب و جفا دیدمگل افشان بر سر من کن که خارم در قدم کردی
user_image
پریشان روزگار
۱۳۹۵/۱۰/۲۱ - ۲۰:۳۱:۱۰
زها ! زه قلم بر بی دلان گفتی نخواهم راند ، و هم راندیجفا بر عاشقان گفتی نخواهم کرد ، و هم کردی
user_image
شهرام
۱۳۹۸/۱۱/۰۹ - ۱۱:۵۷:۳۰
استاد شجریان در آرام جان اینگونه اجرا کرده‌اند؛عنایت با من اولیتر که "تا دیدم" جفا دیدم
user_image
سعید ح
۱۳۹۸/۱۲/۰۱ - ۰۶:۴۳:۴۰
در دیوان غزلیات سعدی به تصحیح فروغی، در پاورقی این شعر درباره بیت عنایت با من اولیتر "تا دیدم" به جای "تادیب" ذکر شده است. هرچند هم در متن اصلی واژه "تادیب" استفاده شده است.
user_image
جواد
۱۳۹۹/۰۷/۱۸ - ۰۵:۳۳:۲۸
آقای lnikman nishabouri فرمایش شما کاملاً درست است در همین نسخه ی خطی پیوست نیز باریک آمده است.
user_image
سیاوش
۱۳۹۹/۰۸/۱۷ - ۱۱:۰۳:۲۶
خسرو آواز ایران، استاد محمدرضا شجریان بزرگ، در آلبوم آرام جان از این غزل سعدی استفاده نمودند و مانند دیگر اجرا ها، به زیبایی خوانده اند.آلبوم آرام جان، ساز و آواز
user_image
امیررضا اله وردی
۱۴۰۲/۰۴/۲۱ - ۱۱:۰۴:۲۳
در بخش آخر مصراع اولِ بیتِ اول ، اشتباهاً به جایِ "غَمَت کردی" ، غم کردی وارد نشده ؟  چون، "غم کردی" وزنِ شعر رو به هم میزنه...      
user_image
حمیدرضا
۱۴۰۲/۰۹/۰۱ - ۰۹:۰۲:۰۱
صورت دیگر مصرع اوّل این بیت حافظ (اگر دشنام فرمایی و گر نفرین، دعا گویم - جوابِ تلخ می‌زیبد، لبِ لعلِ شکرخا را): حافظ » غزلیات » غزل شمارهٔ ۳ » اگر دشنام فرمایی و گر نفرین، ... در نسخه‌ها این است: «بدم گفتیَ و خرسندم، عفاک الله نکو گفتی» که نقل از همین بیت سعدی است. نقل از شرح صوتی دکتر محمدرضا ضیاء بر غزل حافظ