سعدی

سعدی

حکایت شمارهٔ ۱

پادشاهی را شنیدم به کشتنِ اسیری اشارت کرد. بی‌چاره در آن حالتِ نومیدی مَلِک را دشنام دادن گرفت و سَقَط گفتن، که گفته‌اند: هر که دست از جان بشوید، هر چه در دل دارد بگوید.

۲

وقت ضرورت چو نماند گریز

دست بگیرد سرِ شمشیرِ تیز

۳

إِذا یَئِسَ الْإِنسانُ طالَ لِسانُهُ

کَسِنَّورٍ مَغْلُوبٍ یَصُولُ عَلَی الْکلبِ

مَلِک پرسید: «چه می‌گوید؟» یکی از وزرایِ نیک‌محضر گفت: «ای خداوند! همی‌گوید: وَ الْکاظِمِینَ الغَیْظَ وَ الْعافِینَ عَنِ النّاسِ». مَلِک را رحمت آمد و از سرِ خونِ او درگذشت. وزیرِ دیگر که ضدّ او بود گفت: «ابنای جنسِ ما را نشاید در حضرتِ پادشاهان جز به راستی سخن گفتن. این مَلِک را دشنام داد و ناسزا گفت». مَلِک روی از این سخن در هم آورد و گفت: «آن دروغِ وی پسندیده‌تر آمد مرا زین راست که تو گفتی، که رویِ آن در مصلحتی بود و بنایِ این بر خُبْثی». و خردمندان گفته‌اند: «دروغی مصلحت‌آمیز به که راستی فتنه‌انگیز».

۵

هر که شاه آن کند که او گوید

حیف باشد که جز نکو گوید

بر طاقِ ایوانِ فریدون نبشته بود:

۷

جهان ای برادر نمانَد به کس

دل اندر جهان‌آفرین بند و بس

۸

مکن تکیه بر مُلْکِ دنیا و پشت

که بسیار کس چون تو پرورْد و کُشت

۹

چو آهنگِ رفتن کند جانِ پاک

چه بر تخت مردنْ، چه بر رویِ خاک

تصاویر و صوت

کلیات سعدی به تصحیح محمدعلی فروغی، چاپخانهٔ بروخیم، ۱۳۲۰، تهران » تصویر 127
گزیدهٔ ناقصی از گلستان با تذهیبها و نقاشیهای متعدد » تصویر 4
گلستان سعدی به خط محمد محمود لاری به سال ۱۰۱۱ هجری قمری » تصویر 27
کلیات شیخ سعدی علیه الرحمه به خط محمد حسینی اصفهانی - گلستان مورخ ۱۲۵۹ هجری قمری » تصویر 54
گلستان سعدی خوشنویسی شده و مذهب مورخ بیستم شوال ۱۱۳۵ هجری قمری » تصویر 27
گلستان به همراه بوستان در حاشیه » تصویر 22
گلستان سعدی در مالکیت اسبق سلطان عبدالحمید دوم عثمانی » تصویر 22
نسخهٔ کلیات شیخ سعدی مورخ ۱۲۰۹ هجری قمری » تصویر 57
نسخهٔ گلستان سعدی به سال ۱۱۸۵ هجری قمری  » تصویر 50
گلستان سعدی به خط خوانا و زیبای میرزا محمدحسین شیرازی سال ۱۲۷۱ هجری قمری » تصویر 23
گلستان به خط توسط عبداللطیف شروانى سال ۹۷۱ هجری قمری » تصویر 25
گلستان سعدی به خط محمدحسین کشمیری و نقاشی مانوهار داس نسخهٔ کتابخانهٔ دیجیتال دانشگاه کمبریج » تصویر 27
کلیات سعدی نسخهٔ ۱۰۳۴ هجری قمری » تصویر 85
گلستان به خط شکستهٔ خوانا و زیبا تحریر شده در دارالخلافهٔ طهران » تصویر 14
گلستان سعدی به خط کاتب سلطانی میر علی حسینی به سال ۹۷۵ هجری قمری در بخارا » تصویر 28
گلستان با بوستان در حاشیه به خط محمدرضا تبریزی سنهٔ ۹۸۰ هجری قمری » تصویر 33
کلیات سعدی مذهب و مصور نسخه‌برداری شده توسط عبدالله بن شیخ مرشد الکاتب در قرن دهم هجری » تصویر 29
گلستان بایسنقری موزهٔ چستر بیتی کتابت به سال ۸۳۰ هجری قمری در هرات » تصویر 16
کلیات سعدی مصور و مذهب نسخه‌برداری شده در ۹۳۴ هجری قمری شیراز » تصویر 76
شرح گلستان دکتر محمد خزائلی » تصویر 218
گلستان سعدی منسوب به یاقوت مستعصمی » تصویر 48

نظرات

user_image
مهرزاد شایان
۱۳۸۹/۰۶/۲۷ - ۱۴:۵۲:۵۰
الْکاظِمینَ الغَیْظَ وَ الْعافِینَ عَنِ النّاسِ و آنان که خشم خود را رو می برند و از خطای مردمان در می گذرندآیه 134 سوره آل عمران در صفت اهل ایمانالَّذِینَ یُنفِقُونَ فِی السَّرَّاء وَالضَّرَّاء وَالْکَاظِمِینَ الْغَیْظَ وَالْعَافِینَ عَنِ النَّاسِ وَاللّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَهمانان که در فراخی و تنگی انفاق می‏کنند و خشم خود را فرو می‏برند و از مردم در می‏گذرند و خداوند نکوکاران را دوست دارد
user_image
رسته
۱۳۸۹/۱۰/۲۷ - ۲۳:۳۴:۲۸
غلط: ملک روی ازین سخن در هم آمددرست: ملک را روی ازین سخن در هم آمد
پاسخ: با تشکر، تصحیح شد.
user_image
ﺭاﺳﺘﻴﻦ
۱۳۹۲/۱۲/۱۷ - ۰۸:۱۴:۵۷
ﻭاﻗﻌﺎ زﻳﺒﺎ ﺑﻮﺩ
user_image
کمال پاینده
۱۳۹۳/۰۲/۱۸ - ۱۳:۱۰:۵۱
متن موجود دارای ایرادات فراوانی است که بدین شکل تصحیح می شود :پادشاهی را شنیدم که به کشتن اسیری اشارت کرد.بیچاره درحالت نومیدی به زبانی که داشت ملک را دشنام دادن گرفت وسقط گفتن که گفته اند :هرکه دست از جان بشوید هرچه دردل دارد بگوید.اذا یئسَ الانسانُ طالَ لِسانُهُ کَسنّورِ مغلوب یَصولُ عَلی الکلبِوقت ضرورت چو نماند گریز دست بگیرد سر شمشیر تیزملک پرسید که چه می گوید.یکی از وزرای نیک محضر گفت:ای خداوند جهان همی گوید:[و]الْکاظِمینَ الغَیْظَ وَ الْعافِینَ عَنِ النّاسِ .ملک را رحمت دردل آمدو از سر خون او در گذشت .وزیر دیگر[که ضد او بود]گفت:ابنای جنس ما را نشاید در حضرت پادشاهان جز به راستی سخن گفتن .این ملک را دشنام داد و سقط گفت.ملک روی ازاین سخن درهم کشیدوگفت:مراآن دروغ پسندیده تر آمد ازاین راست که توگفتی که روی آن در مصلحتی بود و بنای این بر خبثی .[و]خردمندان گفته‌اند :دروغی مصلحت آمیز به از راستی فتنه‌انگیز.هر که شاه آن کند که او گوید حیف باشد که جز نکو گویدبر طاق ایوان فریدون نبشته بودجهان ای برادر نماند به کس دل اندر جهان آفرین بند و بسمکن تکیه بر ملک دنیا و پشت که بسیار کس چون تو پرورد و کشتچو آهنگ رفتن کند جان پاک چه بر تخت مردن چه بر روی خاک
user_image
مجید محمدپور
۱۳۹۴/۰۳/۰۳ - ۰۸:۴۸:۵۶
سقط گفتن . [ س َ ق َ گ ُ ت َ ] (مص مرکب ) زشت گفتن . بد گفتن :
user_image
مجید محمدپور
۱۳۹۴/۰۳/۰۳ - ۰۸:۵۰:۵۵
اذا یئس الانسان طال لسانهکسنور مغلوبٍ یصول علی الکلب(چون انسان به غایت مأیوس شود، زبانش دراز می‌گردد، یعنی زبان‌درازی می‌کند. و این همانند حالت گربه درمانده مضروب و مغلوب است که از زور درماندگی، بیم و باک را کنار می‌گذارد و به سگ (درنده هم) حمله می‌کند.
user_image
مجید محمدپور
۱۳۹۴/۰۳/۰۳ - ۰۹:۰۲:۱۷
فرهنگ فارسی معین(خُ) [ ع . ] (اِمص .) 1 - پلیدی ، ناپاکی . 2 - بدذاتی ، بدسرشتی .
user_image
rahnomaei rahnomaei@gmail.com
۱۳۹۵/۰۱/۰۱ - ۱۶:۱۴:۰۵
مکن تکیه بر ملک دنیا و پشت که بسیار کس چون تو پرورد و کشتباسلام و احترام؛ این بیت از اسدی طوسی است.
user_image
قدیر دمیر
۱۳۹۷/۱۲/۲۱ - ۲۰:۲۸:۱۳
بسیار زیباست
user_image
قدیر دمیر
۱۳۹۷/۱۲/۲۱ - ۲۰:۳۲:۴۳
سعدی را زیاد دوست دارم
user_image
سعید
۱۳۹۷/۱۲/۲۳ - ۰۰:۵۷:۰۵
اشکالات متن را تصحیح نمیکنید؟ عاشق سایت گنجور هستم و دوست دارم حتی یک ایراد هم نداشته باشد.
user_image
محمدعلی طهماسب زاده
۱۳۹۸/۰۷/۲۲ - ۱۳:۲۴:۳۶
به گفته یان ریپکا شرق شناس چک:سعدی بیش از آن که تابع اخلاق به‌صورت مطلق و فلسفی باشد، مصلحت‌اندیش است و ازین‌رو اصولاً نمی‌تواند طرفدار ثابت و بی‌چون‌وچرای قاعده‌ای باشد که احیاناً در جای دیگری آن را بیان کرده‌است. مثلاً راستگویی یک ارزش است؛ اما ممکن است شرایطی واقع شود که مصلحت، دروغ گفتن را ایجاب کند. سعدی در اولین حکایت از فصل اول گلستان، شرایطی را تصویر کرده‌است که در آن ارزش راست‌گویی زیر پا گذاشته می‌شود؛ در غیر این صورت نادانی پادشاه و بی‌رحمی وزیرانش باعث کشتار بی‌مورد می‌شود. سعدی در عالم واقع نیز به‌طور مطلق از یک سری قواعد اخلاقی ثابت پیروی نکرده‌است.
user_image
سعید
۱۳۹۹/۰۹/۰۷ - ۱۲:۴۲:۵۰
یادمه معلم ادبیاتمون می گفت: ویکتور هوگو در کتاب بینوایان سعی کرده همچین شرایطی رو به تصویر بکشه که:«دروغی مصلحت آمیز به که راستی فتنه انگیز»وقتی «ژان‌وال‌ژان» شمعدونی‌های کلیسا رو می‌دزده و کشیش به مامورا میگه که خودش شمعدونی‌ها رو به ژان وال ژان داده تا دستگیرش نکنن!هردو به تصویر کشیده‌اند اما این کجا و آن کجا!
user_image
سارا
۱۳۹۹/۰۹/۲۳ - ۰۸:۲۳:۳۰
کلام سعدی بی نهایت زیباست.کمتر کسی مطالب پند رو به این خوبی بیان میکنه
user_image
محسن جهان
۱۴۰۱/۰۴/۰۶ - ۰۴:۵۱:۳۶
تفسیر ابیات ۷ الی ۹ فوق: چه زیبا و بدون تکلف "سعدی عزیز" بیان می‌کند: ای دوست و برادر به این دنیای خاکی دلبسته نشو، بلکه بایست فقط به آن قدرت مطلق جهان آفرین عشق ورزید. هیچگاه تکیه گاه و پناه خود را این جهان پست قرار مده، که بسیاری مانند تو را در خود پروراند و به کام مرگ کشاند. و زمانیکه روح و جان انسان آهنگ سفر به دنیای باقی کند، هیچ فرقی ندارد که بر تخت پادشاهی تکیه زده باشی و یا‌ زاغه نشین و بینوا بوده باشی.
user_image
قصه دون
۱۴۰۲/۰۷/۲۴ - ۱۲:۳۳:۳۳
این حکایت جذاب را به زبان ساده امروزی با عنوان داستان اسیر و وزیر نیک خواه در قصه دون بخوانید.