سعدی

سعدی

حکایت شمارهٔ ۲۶

ظالمی را حکایت کنند که هیزمِ درویشان خریدی به حَیف و توانگران را دادی به طَرْح. صاحبدلی بر او گذر کرد و گفت:

۲

ماری تو که هر که را ببینی، بزنی

یا بوم که هر کجا نشینی، بکنی

۳

زورت ار پیش می‌رود با ما

با خداوند غیب‌دان نرود

۴

زورمندی مکن بر اهلِ زمین

تا دعایی بر آسمان نرود

حاکم از گفتن او برنجید و روی از نصیحتِ او در هم کشید و بر او التفات نکرد، تا شبی که آتشِ مَطبَخ در انبارِ هیزمش افتاد و سایرِ املاکش بسوخت وز بسترِ نرمش به خاکسترِ گرم نشاند. اتّفاقاً همان شخص بر او بگذشت و دیدش که با یاران همی‌گفت: ندانم این آتش از کجا در سرایِ من افتاد؟ گفت: از دلِ درویشان.

۶

حذر کن ز دردِ درون‌هایِ ریش

که ریشِ درون عاقبت سر کند

۷

به هم بر مَکَن تا توانی دلی

که آهی جهانی به هم بر کند

بر تاجِ کیخسرو نبشته بود:

۹

چه سالهایِ فراوان و عمر‌هایِ دراز

که خلق بر سرِ ما بر زمین بخواهد رفت

۱۰

چنان که دست‌به‌دست آمده‌ست مُلک به ما

به دستهایِ دگر همچنین بخواهد رفت

تصاویر و صوت

کلیات سعدی به تصحیح محمدعلی فروغی، چاپخانهٔ بروخیم، ۱۳۲۰، تهران » تصویر 157
کلیات شیخ سعدی علیه الرحمه به خط محمد حسینی اصفهانی - گلستان مورخ ۱۲۵۹ هجری قمری » تصویر 66
گلستان به خط شکستهٔ خوانا و زیبا تحریر شده در دارالخلافهٔ طهران » تصویر 33
کلیات سعدی نسخهٔ ۱۰۳۴ هجری قمری » تصویر 104
گلستان سعدی به خط محمدحسین کشمیری و نقاشی مانوهار داس نسخهٔ کتابخانهٔ دیجیتال دانشگاه کمبریج » تصویر 64
گلستان سعدی به خط خوانا و زیبای میرزا محمدحسین شیرازی سال ۱۲۷۱ هجری قمری » تصویر 68
گلستان سعدی به خط محمد محمود لاری به سال ۱۰۱۱ هجری قمری » تصویر 78
گلستان سعدی به خط کاتب سلطانی میر علی حسینی به سال ۹۷۵ هجری قمری در بخارا » تصویر 69
گلستان به همراه بوستان در حاشیه » تصویر 56
گلستان سعدی خوشنویسی شده و مذهب مورخ بیستم شوال ۱۱۳۵ هجری قمری » تصویر 77
گلستان به خط توسط عبداللطیف شروانى سال ۹۷۱ هجری قمری » تصویر 66
گلستان با بوستان در حاشیه به خط محمدرضا تبریزی سنهٔ ۹۸۰ هجری قمری » تصویر 82
کلیات سعدی مذهب و مصور نسخه‌برداری شده توسط عبدالله بن شیخ مرشد الکاتب در قرن دهم هجری » تصویر 66
گلستان بایسنقری موزهٔ چستر بیتی کتابت به سال ۸۳۰ هجری قمری در هرات » تصویر 30
شرح گلستان دکتر محمد خزائلی » تصویر 287

نظرات

user_image
امید رضا محبی
۱۳۹۰/۰۸/۱۴ - ۰۱:۱۳:۰۹
این حکایت ناقص بوده و برخی از ابیات دیده نمی شود آیا بواسطه اشکال در سایت و دریافت متن می باشد یا درج نشده است؟لطفاً راهنمائی فرموده تا اگر اشکال در دریافت اینترنتی متن بصورت ناقص می باشد تذکر واضحات ندهم.با تشکر از سایت خوب شما
user_image
مهرداد
۱۳۹۱/۰۱/۱۱ - ۲۰:۲۸:۱۴
دادی به طرح : تحمیل کردن
user_image
سیاوش
۱۳۹۴/۰۳/۲۸ - ۱۹:۰۹:۴۰
{وز بستر نرمش به خاکستر گرم نشاند}همین میان متن زیبا مثل شده است
user_image
محمد رضا شیخی
۱۳۹۴/۰۷/۱۳ - ۰۵:۲۲:۲۱
به طرح دادن : فروختن جنسی به زور و به قیمت بالاتر به رعایا را به طرح دادن گفته اند اصطلاحی دیوانی است
user_image
شهروز
۱۳۹۴/۰۷/۱۳ - ۰۵:۳۳:۴۲
در تکمیل حاشیه ی نگاشته شده توسط استاد ارجمند جناب آقای محمدرضا شیخی اضافه می گردد: طرح در لغت به معنای زور و قهر غلبه است. چنانچه سعدی علیه الرحمه می فرماید: "خرمای به طرح داده بودند/ جرم بد، از این بتر نباشد. " متن کامل شعر جناب سعدی علیه الرحمه از این قرار است:هر چیز کزان بتر نباشد از مصلحتی به در نباشدشری که به خیر باز گردد آن خیر بود که شر نباشداحوال برادرم شنیدی فی الجمله تو را خبر نباشدخرمای به طرح داده بودند جرم بد از این بتر نباشداطفال و کسان و هم رفیقان خرما بخورند و زر نباشدآنگه چه محصلی فرستی آن را که از او بتر نباشدچندان بزنندش ای خداوند کز خانه رهش به در نباشدخرمای به طرح اگر ببخشد از اهل کرم هدر نباشدتا نوبت صبر بود کردیم دیگر چه کنیم اگر نباشدآیین وفا و مهربانی در شهر شما مگر نباشددر فارس چنین نمک ندیدم در مصر چنین شکر نباشدهر شب برود ز چشم سعدی صد قطره که جز گهر نباشدما از سر مهر با تو گفتیم باشد که کسی خبر نباشد
user_image
ساسانی
۱۳۹۶/۰۷/۱۳ - ۱۲:۵۷:۴۱
با سلام خدمت عزیزان و سعدی دوستان،بعد اولین بیتی که در این حکایت امده یعنیزورت ار پیش می‌رود با مابا خداوند غیب دان نرودیک بیت حذف شده است که به عرض می رسد. ان بیت چنین است:زورمندی مکن بر اهل زمینتا دعائی بر اسمان نرود
user_image
کاظم رمضانیان
۱۳۹۶/۱۰/۱۴ - ۰۰:۲۴:۱۴
قبل از بیت «به هم بر مکن تا توانی دلی ....»بیت «حذر کن ز درد درونهای ریش ..... که ریش درون عاقبت سر کند»جا افتاده است.
user_image
هیچامد
۱۳۹۷/۰۲/۲۲ - ۰۹:۲۲:۴۸
منظور از طرح یعنی کم فروشی یعنی از درویشان ارزان می خرید و و در فروش مقداری از آن کم می کرد
user_image
محمد طهماسبی دهنو(هانا دایی)
۱۳۹۷/۱۰/۲۵ - ۰۲:۲۶:۴۶
سلام..گلستان در گنجور خیلی جاهاش از متن اصلی دورهظالمی را حکایت کنند که هیزم درو یشان خر یدی به حیف و توانگران را دادی به طرح.صاحب دلی بر اوگذشت و گفتماری تو که هر که را ببینی،بزنی ؟یا بوم که هر کجا نشینی ، بکَنی ؟ زورت ار پیش می رود با مابا خداوند غیب دان نرودزورمندی مکن بر اهل زمینتادعایی بر آسمان نرودحاکم از این سخن برنجید و روی از نصیحت او در هم کشید و بر او التفاتی نکرد،اَخَذَتهُ العِزَّهُ بالاِثمِ تا شبی آتش مَطبَخ در انبار هیزمش افتاد و سایر املاکش بسوخت و از بستر نرمش، به خاکستر گرم نشاند اتّفاقاً، همان شخص ، در گذار بود و شنید که با یاران می گفت : ندانم این آتش ، از کجا در انبار هیزم افتاد.گفت از دود دل درویشان حذر کن ز دودِ درون های ریش که ریش‌درون عاقبت سر کندبه هم بر مکن تا توانی دلی که آهی جهانی به هم برکندبر تاج کیخسرو شنیدم که نبشته بودچه سال های فراوان و عـمر های درازکه خلق بر سرِ ما بر زمین بخواهد رفتچنان که دست به دست آمدست مُلک به مابــه دست های دگر همچنین بخواهد رفتمعانیدرویشان= فقیران و محرومین و مستضعفینبه حیف= با ستم و بی وجدانیاین جا=با قیمت کمطرح=نقشه کشیدن،خدعه،به زور به کسی تحمیل کردنبوم=جغدالتفات =توجهاخذته العزه بالاثم=خودخواهی اش او را به گناه کشاند(بقره 206)مطبخ=آشپزخانهدود دل=آه دلدرون های ریش=دل های زخمی و آزردهریش درون=زخم درون..جراحت دل
user_image
حمیدرضا
۱۳۹۸/۰۹/۰۴ - ۱۳:۱۹:۱۶
از سعدالدین تفتازانی مؤلف کتاب «مطول» در توصیف بلاغت کلام شیخ سعدی نقل شده که:کاش تمام مطول را از من می‌گرفتند و این سخن را به من می‌دادند که «از بستر نرمش به خاکستر گرمش نشاند»!
user_image
نورا کاور
۱۴۰۱/۰۴/۲۴ - ۰۹:۱۳:۵۰
به طرح دادن بمعنای بزور دادن به نظر درست نمی آید