سعدی

از مترادفات کران:کرانگین = حدی = فرین

باز نویسی: سعدی می گفت فردی به جایگاه خوبی از مال و ثروت رسید. اسراف در پیش گرفت و شروع به فسق و فجور کرد. سعدی او را نصیحت کرد که دست از این کارها بردار که زمان نعمت کم است و نیاز به پس انداز هم داری. شاید بعدها به تکه نانی هم مجتاج گردی. نصیحت سعدی در گوشش نرفت. بعد از مدتی سعدی او را در حال بدبختی دید.نکات1- دوری از اسراف: قران در این مورد می فرماید: وَ کُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لا یُحِبُّ الْمُسْرِفینَ ؛ بخورید و بیاشامید ولی اسراف نکنید و خداوند اسراف کاران را دوست ندارد.(اعراف/31)اشاره زیبایی به مبحث اقتصاد مقاوتی دارد؛ اقتصادی که در آن باید پایه های اقتصادی محکم باشد تا فشارهای داخلی و خارجی را تحمل کند و براحتی نابود نگردد. 2- «مبذّری پیشه گرفت» قران در مورد واژه تبذیر می فرماید: وَ آتِ ذَا الْقُرْبی‏ حَقَّهُ وَ الْمِسْکینَ وَ ابْنَ السَّبیلِ وَ لا تُبَذِّرْ تَبْذیراً ؛ و به خویشاوند حقش را بپرداز و به مسکین و در ره مانده هم نیز، و هیچ‏گونه تبذیری مکن (اسرا/آیه26)" تبذیر" در اصل از ماده" بذر" و به معنی پاشیدن دانه می‏آید، منتها این کلمه مخصوص مواردی است که انسان اموال خود را به صورت غیر منطقی و فساد، مصرف می‏کند، و معادل آن در فارسی امروز" ریخت‏وپاش" است.و به تعبیر دیگر تبذیر آنست که مال در غیر موردش مصرف شود هر چند کم باشد، و اگر در موردش صرف شود تبذیر نیست هر چند زیاد باشد.چنان که در تفسیر عیاشی از امام صادق ع می‏خوانیم: که در ذیل این آیه در
پاسخ سؤال کننده‏ای فرمود:من انفق شیئا فی غیر طاعة اللَّه فهو مبذر و من انفق فی سبیل اللَّه فهو مقتصد:" کسی که در غیر راه اطاعت فرمان خدا مالی انفاق کند، تبذیر کننده است و کسی که در راه خدا انفاق کند میانه رو است" و نیز از آن حضرت نقل شده که روزی دستور داد رطب برای خوردن حاضران بیاورند، بعضی رطب را می‏خوردند و هسته آن را به دور می‏افکندند، فرمود:" این کار را نکنید که این تبذیر است و خدا فساد را دوست نمی‏دارد".دقت در مساله اسراف و تبذیر تا آن حد است که در حدیثی می‏خوانیم پیامبر ص از راهی عبور می‏کرد، یکی از یارانش بنام سعد مشغول وضوء گرفتن بود، و آب زیاد می‏ریخت، فرمود: چرا اسراف می‏کنی ای سعد! عرض کرد: آیا در آب وضو نیز اسراف است؟ فرمود:نعم و ان کنت علی نهر جار:" آری هر چند در کنار نهر جاری باشی".منبع: مکارم شیرازی ناصر، تفسیر نمونه، دار الکتب الإسلامیة - تهران، چاپ اول، 1374 ش، ج12، ص86.3- «خرج فراوان کردن مسلم کسی را باشد که دخل معین دارد.» افرادی هستند که کار بسیار می کنند ولی برنامه ریزی اقتصادی مناسبی برای آینده خود و خانواده خود ندارند. کار بسیار نیاز به برنامه مناسب برای مصرف کردن پول هم دارد. در اول ماه پول دارد آخر ماه به گدایی می افتد. افرادی هستند مقدار زیادی پول بدستشان می آید ولی در همان ابتدا به اسراف می افتند و در آخر از گرسنگی می میرند.4- قران درمورد سرکشی انسان در زمان ثروتمند شدن و غنی گردیدن می فرماید: کلاَّ إِنَّ الْانسَانَ لَیَطْغَی*أَن رَّءَاهُ اسْتَغْنیَ(آیات سوره علق5و6) چنین نیست که انسان حقشناس باشد مسلّما طغیان می‏کند. به خاطر این که خود را بی‏نیاز می‏بیند! آدمی سرکش است بهر خدا چون توانمند حس کند خود را 5- «عقل و ادب پیش گیر و لهو و لعب بگذار» سعدی به او گفت: از این فرصت استفاده کن علم و اخلاق نزد اساتید بیاموز و سرمایه ات را در یادگیری و آموختن نه در عیش و نوش کردن صرف کن. اما سخن او را نپذیرفت و فکر کرد که این رفاه باقی خواهد بود.6- آزمایش سخت الهی: گاه افراد دچار فقرند از خدا می خواهند که ما را به ثروت برسان و دعای آن ها اجابت می شود نه تنها طاعت خدا انجام نمی دهند بلکه بیشتر در معصیت او قدم برمی دارند. همین دلیل موجب آن شده که صدقه دادن به انسان فاجر و شرابخوار در اسلام درست نباشد. این فرد در امتحان الهی به راحتی مردود شد . می توانست به انفاق بپردازد تا خداوند به مال او بیفزاید در صورتی که دل در گرو کار ناصواب گذاشت.وَ إِذْ قالَ مُوسی‏ لِقَوْمِهِ اذْکُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ أَنْجاکُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ یَسُومُونَکُمْ سُوءَ الْعَذابِ وَ یُذَبِّحُونَ أَبْناءَکُمْ وَ یَسْتَحْیُونَ نِساءَکُمْ وَ فی‏ ذلِکُمْ بَلاءٌ مِنْ رَبِّکُمْ عَظیمٌ ؛ و [ای پیامبر! یاد آر] زمانی را که موسی به قوم خود گفت: «نعمت خداوند را بر خودتان یاد آرید، آن‏گاه که شما را از فرعونیان نجات داد که عذابی سخت به شما می‏چشانیدند و پسرانتان را سر می‏بریدند و زنانتان را [برای خدمت‏] زنده نگاه می‏داشتند، و در این [کار] برای شما آزمونی بزرگ از جانب پروردگارتان بود.» (ابراهیم/آیه6).

نشانه گذاری (punctuation) نادرست می تواند معنی نوشته را عوض کند. نمونه آن در متن این شعر رخ داده است.در این جا ویرگول (کاما) که پس از "گردد" گذاشته شده معنی را برعکس کرده است و یا باید آن را حذف کرد یا آن را به بعد از واژه ی "دجله" منتقل کرد."دجله، گردد خشک رودی" (چنان که باید نوشته می شد) یعنی دجله به رودی خشک تبدیل می شودو "دجله گردد، خشک رودی" (چنان که در زمان نگارش این متن مشاهده شده است) یعنی رودی خشک به دجله تبدیل می شود (که در این جا منظور شاعر نبوده است.)

این بخش از متن : گر چه دانی که نشوند، بگوی...باهر که نصیحت خودرای میکند، او خود به نصیحتگری محتاج است. ( که این جمله هم از خود سعدی است)در تضاد معنایی نیست؟

درود به همه اساتید و دوستان گرامی۱- اکثر نظرات را در خصوص نزاع "یکدیگرند" - "یک پیکرند" مطالعه کردم، دیدم به این مطلب توجهی نشده بود که عبارت "یک پیکرند"، لطافت شعر را از نظر آوایی از بین می‌برد.فرض کنید یک ویولونیست در حال تک‌نوازی است و شنوندگان از لطافت این صدا در لذت و آرامش هستند. ناگهان یک سنج نواخته می‌شود و عیش مستمعان را منغص می‌کند.بنی آدم اعضاء یک - تا اینجا صدای ویولن است.پیکرند- می‌شود صدای سنجدیگرند- ادامه رسیتال ویولن و شیخ اجل، اجل است از نواختن سنج در میان رسیتال ویولن خودش.هر چند شاید کسانی که تنها به معنی لغات و مفهوم شعر توجه دارند و به هنر موسیقایی و آوایی شعر کمتر توجه می‌کنند، چنین نسبتی را به جناب سعدی روا بدارند. با وجودی که سعدی همواره به ظاهر و موسیقی و زیبایی شعر متعهد بوده است. ۲- در شعر اصطلاحی داریم به نام ضرورت شعری. گاهی اوقات برای حفظ قالب و ظاهر شعر، به ناچار دقیقترین واژه استفاده نمی‌شود. بلکه نزدیکترین کلمه‌ای که مفهوم را برساند و وزن و عروض و آهنگ را بر هم نزند، به کار می‌رود. مثلاً مولوی می‌گوید:مست و پریشان تو ام، موقوف فرمان تو اماسحق قربان تو ام، کاین عید قربانیست این همه می‌دانیم آن کس که قربانی شد، اسمعیل (ع).پس چرا ملای رومی گفته اسحق قربان تو ام؟یعنی اطلاع نداشته؟یا سهو القلم شده؟ نمیشد که بگوید اسمعیل قربان تو ام.لذا به سراغ نزدیکترین واژه به اسمعیل رفته: اسحق.با این تدبیر، آیا قالب و ظاهر شعر را حفظ کرده؟بله.آیا مفهوم را رسانده؟بله. پس تمام. حال قیاس بفرمایید با اعضاء یکدیگرند.اصلا فرض کنیم که منظور سعدی اعضاء یک پیکر باشد.آیا با گفتن اعضاء یکدیگرند، ظاهر و قالب و آوا و لطافت و ظرافت شعر را حفظ کرده؟بله.آیا مفهوم را رسانده؟بله. پس تمام.اگر نثر بود، ولو نثر مسجع، مشکلی از "یک پیکرند" پیش نمی‌آمد. ولی در شعر، حاشا و کلا.(به آن غزل سعدی با مطلع شرف نفس به جود است و کرامت به سجود مراجعه بفرمایید تا یادآوری شود سعدی چه موسیقیدان بزرگی است) ۳- در ضمن چرا بنی آدم نمی‌توانند اعضاء یکدیگر باشند؟وقتی مادری به فرزندش می‌گوید تو قلب من هستی، تو جگرگوشه من هستی، نفس من هستی ( نفس من بید)، یا به فرد توانا و مورد اعتماد یک رئیس می‌گویند دست راست او است، یا چشم و گوش اوست، و نظایر این تعبیرات، پس بنی آدم می‌توانند اعضاء یکدیگر باشند.چرا که نه؟اتفاقا اگر جگرگوشه‌ای به درد آید، تمام وجود پدر و مادرش بی‌قرار می‌شود و به درد می‌آید. از طولانی شدن مطلب پوزش می‌خواهم. سپهر نواب زاده

درود خدا بر روان پاک و عزیز حضرت شیخ اجل که با خلق این شاهکار های ادبی بی نظیر و فوق‌العاده روح انسان را جلا می‌دهد و به شگفتی و تحیر می‌کشاند .