سعدی

سعدی

قصیدهٔ شمارهٔ ۴۹ - در ستایش ملکه ترکان خاتون

۱

ای بیش از آنکه در قلم آید ثنای تو

واجب بر اهل مشرق و مغرب دعای تو

۲

درویش و پادشاه ندانم درین زمان

الا به زیر سایهٔ همچون همای تو

۳

نوشین روان و حاتم طایی که بوده‌اند

هرگز نبوده‌اند به عدل و سخای تو

۴

منشور در نواحی و مشهور در جهان

آوازهٔ تعبد و خوف و رجای تو

۵

اسلام در امان و ضمان سالمتست

از یمن همت و قدم پارسای تو

۶

گر آسمان بداند قدر تو بر زمین

در چشم آفتاب کشد خاک پای تو

۷

خلق از جزای خیر تو کردن مقصرند

پروردگار خلق تواند جزای تو

۸

شکر مسافران که به آفاق می‌رود

گر بر فلک رسد نرسد در عطای تو

۹

تیغ مبارزان نکند در دیار خصم

چندان اثر که همت کشور گشای تو

۱۰

بدبخت نیست در همه عالم به اتفاق

الا کسی که روی بتابد ز رای تو

۱۱

ای در بقای عمر تو خیر جهانیان

باقی مباد هر که نخواهد بقای تو

۱۲

خاص از برای مصلحت عام دیرسال

بنشین که مثل تو ننشیند به جای تو

۱۳

آن چیست در جهان که نداری تو آن مراد

تا سعدی از خدای بخواهد برای تو

۱۴

تا آفتاب می‌رود و صبح می‌دمد

عاید به خیر باد صباح و مسای تو

۱۵

یارب رضای او تو برآور به فضل خویش

کو روز و شب نمی‌طلبد جز رضای تو

تصاویر و صوت

کلیات سعدی به تصحیح محمدعلی فروغی، چاپخانهٔ بروخیم، ۱۳۲۰، تهران » تصویر 1112
کلیات سعدی مصور و مذهب نسخه‌برداری شده در ۹۳۴ هجری قمری شیراز » تصویر 409

نظرات

user_image
غلامرضا انصاری
۱۳۹۵/۰۸/۰۳ - ۰۰:۵۳:۴۱
در روزگار شاعر بلندآوازه ایرانی، سعدی شیرازی، زنی به نام «آبش خاتون» بر منطقه فارس حکمرانی می‌کرد که در تاریخ ایران به عنوان تنها فرمانروای زن این منطقه معرفی شده است. پس از قتل سلجوقشاه چون از دودمان سلغریان وارث ذکوری برای سلطنت نمانده بود، بزرگان شیراز بین دو دختر اتابک سعد بن ابوبکر، آبش خاتون را برای حکمرانی برگزیدند و وی سال‌ها در منطقه فارس حکمرانی می‌کرد.در میان کسانی که در شعر سعدی مدح و ستایش شده‌اند، خاندان اتابکان سعد زنگی جایگاه ویژه‌ای دارند و آبش خاتون نیز از کسانی بوده که سعدی وی را مدح گفته است.برخی از کارشناسان ادبیات قصیده سعدی با مطلع « ای بیش از آنکه در قلم آید ثنای تو/ واجب بر اهل مشرق و مغرب دعای تو» را مدح آبش خاتون می‌دانند.
user_image
محمود
۱۳۹۷/۱۰/۱۴ - ۰۰:۵۴:۵۹
سلامدر بیت " تا آفتاب می رود و ... " مبنای استفاده از لغت "عاید " را متوجه نمی شوم. چرا " آید " استفاده نشده است
user_image
nabavar
۱۳۹۷/۱۰/۱۴ - ۰۶:۲۵:۲۶
محمود آقاعاید به خیر بادِ صباح و مسای توگویا بر این ماناست:عبادت کنندگان صبح و شام برای تو دعای خیر کنند.عائد = عبادت کننده
user_image
بابک چندم
۱۳۹۷/۱۰/۱۴ - ۱۷:۲۱:۰۳
@ محمود و محسن 2آن عابداست که یعنی پرستنده، عبادت کنندهعاید:1-باز گردانیدن2-عیادت کننده (از بیمار)(به لطف و مرحمت فرهنگ معین)عاید به خیر، بادِ صباح و مسای تومعنی به گمانم:در حد فاصل غروب آفتاب و صبحدم بعدی، باز می گردد و عیادتِ خیر (از ما دردمندان) میکند نسیمِ (لطیفِ ) سحری و عصرانهء توبادِ صباح و مسا=نسیم سحری و عصرانه
user_image
nabavar
۱۳۹۷/۱۰/۱۴ - ۱۸:۵۱:۴۲
پوزش از اشتباه بنده
user_image
محمدامین
۱۳۹۸/۰۲/۲۸ - ۱۱:۴۰:۳۷
در بیت سوم آمده:نوشین روان و حاتم طایی که بوده‌اندهرگز نبوده‌اند به عدل و سخای توبجای کلمه‌ی "نوشین روان" باید از (نوشیروان) و حاتم طایی استفاده کرد،چرا که در مصرع دوم این بیت از عدل و سخا صحبت به میان آمده که اشاره دارد به عدل "انوشیروان" عادل ساسانی و در قسمت دوم به یخشندگی حاتم طایی معروف در قصص قدیمبنظر اینجانب "نوشین روان" باید به "نوشیروان" اصلاح شود
user_image
محسن ، ۲
۱۳۹۸/۰۲/۲۸ - ۱۵:۵۳:۰۴
محمد جان نوشین روان ، همان نوشیروان است ، هردو در ادبیات بکار می رود
user_image
محمدامین
۱۳۹۸/۰۲/۳۰ - ۰۱:۵۰:۵۸
☝️☝️☝️محسن جان متشکرم از
پاسخ شما ❤اما خب بنده کمتر دیدم که در متن یا شعری از "نوشین‌روان" بجای "نوشیرَوان" استفاده بشه؛ چرا که این جابجایی وزن شعر را هم تغییری نمیدهد که بنابر مصلحت بگذاریم.
user_image
محسن ، ۲
۱۳۹۸/۰۲/۳۰ - ۰۷:۳۱:۴۷
محمد امین گرامی نوشین روان نام اصلی ست و نوشیروان تعدیل شده ی آنچند نمونه از نام اصلی را می آورم که بسیار بیش هستندچو دانی که بر تو نماند جهانچه پیچی تو زان جای نوشین روان فردوسی بزرگمهر، به نوشین‌روان نوشت که خلقز شاه، خواهش امنیت و رفاه کنندپروین اعتصامیبدین عهد نوشین‌روان تازه شدهمه کار بر دیگر اندازه شدفردوسیورا نام کردند نوشین روانکه مهتر جوان بود و دولت جوانفردوسیچو نوشین‌روان این سخن برگرفتجهانی ازو مانده اندر شگفتفردوسیما را چه باک مزدک و بیم بزرجمهرچون کیقباد قادر و نوشین روان ماستخاقانیپایدار باشی
user_image
محمدامین
۱۳۹۸/۰۳/۰۷ - ۱۷:۰۵:۳۵
محسن جان ☝️☝️☝️
پاسخ حضرتعالی بسیار دقیق و کامل بود و باعث دانش‌اندوزی بنده شد.سپاسگزارم بابت نکات خوبی که مرقوم فرمودید.پاینده باشید. ❤❤
user_image
محمدحسین
۱۳۹۸/۰۳/۲۸ - ۲۲:۲۹:۵۹
@انصاری @محمود @محسن گویا چنین باشد: صباح و مساءِ تو عاید به‌خیر باشد بدین معنی که روز و شبِ تو به خیر و نیکی آید و رَوَد.
user_image
مهرداد ..
۱۴۰۳/۰۴/۱۹ - ۰۸:۲۱:۱۷
امکان نداره سعدی در مورد هیولای خون خواری مثل ترکان خاتون شعر مدح سروده باشه