صفایی جندقی

صفایی جندقی

یرزا احمد جندقى متخلص به «صفایی» دومین فرزند یغماى جندقى است که در سال ۱۲۳۶ ه.ق درخور، مرکز منطقهٔ جندق و بیابانک به دنیا آمد. مادر او هما سلطان از اهالى کاشان و از بستگان حاج ملا احمد نراقى (مجتهد مشهور شیعى) دومین همسر یغماى جندقى است. پدرش یغما، وی را به نام و تخلص ملا احمد نراقی که تخلص «صفایی» داشت «احمد» و «صفایی» نام گذاشت. میرزا احمد تحصیلات مقدماتى را در زادگاهش فراگرفت و سپس نزد پدر و برادرش (میرزا اسماعیل هنر) به تکمیل معلومات خود پرداخت. صفایى جندقى پس از سفرهایى به سمنان و تهران، روستاى جندق را براى اقامت برگزید و تا پایان عمر در همانجا از راه کشاورزى و دامدارى به امرار معاش پرداخت. صفایى جندقى در مدت حیات خود چهار همسر برگزید و از آنان داراى بیست فرزند شد که برخى از آنان اهل ادب و هنر بودند: محمدحسن کیوان ملقب به عمادالشعراء، میرزا محمدحسین متخلص به «فرهنگ» و متولد ۱۲۶۹ ه.ق، میرزا ابوالقاسم وفایى ادیب و خوشنویس و میرزا عبدالکریم که اغلب نسخه‌هاى دیوان صفایى جندقى به خط اوست. محمدحسن کیوان، فرزند ارشد صفایى جندقى از جانب ظل‌السلطان (حاکم اصفهان) به «عمادالشعراء» ملقب شده و در شعر از تخلص «خرد» استفاده مى‌کرده و منظومهٔ هزار و یکشب او حاوى داستان‌هاى نو و ابتکارى است و همو در شمار نخستین شاعرانى است که براى کودکان نیز شعر مى‌سروده‌است. فرزند او میرزا فتح‌الله مشهور به «کیوان ثانى» از شاعران منطقۀ بیابانک بوده و در شعر «پرویز» تخلص مى‌کرده‌است. دیوان چاپى صفایى جندقى شامل غزلیات، انابت‌نامه، رباعیات انابیه، رباعیات عاشقانه، ماده تاریخ‌ها، مراثى عاشورایى در ۱۱۴ بند، مثنوى «رقیه‌نامه» حاوى ۳۱۵ بیت، نوحه‌ها و ترجیع‌بند است که با تصحیح آقاى سید على آل داود توسط چاپ و انتشارات آفرینش در سال ۱۳۷۰ چاپ و منتشر شده‌است. آثار وی از روی نسخهٔ آماده شده به همت مرکز تحقیقات رایانه‌ای حوزه علمیه اصفهان در گنجور در دسترس قرار گرفته است.
آمار
ردیفوزنتعداد ابیاتدرصد از کل
۱مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)۲٬۱۱۴۲۶٫۵۰
۲مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)۱٬۰۷۸۱۳٫۵۱
۳فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)۷۱۹۹٫۰۱
۴مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)۵۹۶۷٫۴۷
۵فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)۴۹۵۶٫۲۰
۶مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)۳۲۶۴٫۰۹
۷فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)۳۱۵۳٫۹۵
۸فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)۲۷۲۳٫۴۱
۹مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)۲۷۰۳٫۳۸
۱۰مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف)۲۴۲۳٫۰۳
۱۱مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن (مجتث مثمن مخبون)۱۹۶۲٫۴۶
۱۲مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی)۱۸۲۲٫۲۸
۱۳فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن (رمل مثمن سالم)۱۷۰۲٫۱۳
۱۴مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن (رجز مثمن مطوی مخبون)۱۲۴۱٫۵۵
۱۵فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن (رمل مثمن مخبون)۱۰۲۱٫۲۸
۱۶مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن (رجز مثمن سالم)۹۶۱٫۲۰
۱۷مفتعلن مفتعلن فاعلن (سریع مطوی مکشوف)۷۵۰٫۹۴
۱۸مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور)۷۴۰٫۹۳
۱۹مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب)۶۹۰٫۸۶
۲۰وزن‌یابی نشده۶۵۰٫۸۱
۲۱فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)۶۳۰٫۷۹
۲۲فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن (رمل مثمن مشکول)۶۲۰٫۷۸
۲۳مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب)۵۰۰٫۶۳
۲۴فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مسدس مخبون محذوف)۴۹۰٫۶۱
۲۵فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن۴۹۰٫۶۱
۲۶فعولن فعولن فعولن فعولن (متقارب مثمن سالم)۳۵۰٫۴۴
۲۷متفاعلن متفاعلن متفاعلن متفاعلن۲۸۰٫۳۵
۲۸فاعلات فع فاعلات فع فاعلات فع فاعلات فع۱۶۰٫۲۰
۲۹مستفعلن مستفعلن مفعولن ۱۵۰٫۱۹
۳۰مفاعیلن مفاعیلن فعولن فعلاتن۱۴۰٫۱۸
۳۱مفاعیل فاعلات مفعول فاعلن۱۳۰٫۱۶
۳۲مستفعلتن مستفعلتن۲۰٫۰۳
۳۳مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن (منسرح مطوی مکشوف)۲۰٫۰۳
ردیفقالب شعریتعداد ابیاتدرصد از کل
۱غزل۴٬۰۴۰۵۰٫۶۴
۲ترکیب بند۱٬۶۵۳۲۰٫۷۲
۳مثنوی۶۰۳۷٫۵۶
۴قطعه۵۰۱۶٫۲۸
۵غزل/قصیده/قطعه۳۴۸۴٫۳۶
۶ترجیع بند۲۸۸۳٫۶۱
۷چند بندی۲۱۰۲٫۶۳
۸رباعی۱۸۲۲٫۲۸
۹مسمط مخمس۱۵۳۱٫۹۲
منابع کاغذی
صفایی جندقی