سلیم تهرانی
محمدقلی بیگ طرشتی تهرانی متخلص به سلیم (وفات ۱۰۵۷ قمری) شاعر ایرانی و از شاعران فارسی‌زبان دربار مغولان هند در نیمهٔ اول سدهٔ یازدهم هجری قمری بود.
محمدقلی طرشتی تهرانی در سالی نامعلوم در تهران زاده شد. او تحصیلات منظمی در مدرسه نگذارند «ولی چنان‌که از شعرش دریافته می‌شود، گذشته از استعداد فطری از دانش‌های زمان خود بی‌اطلاع نبود». نخستین دورهٔ شاعری او در لاهیجان گذشت، آنجا همراه ملا واصبا (واصب قندهاری) و ملا حسینا (متخلص به صبوحی) ملازم میرزاعبدالله وزیر بود.
سلیم در دههٔ ۱۰۲۰ق چندسالی در اصفهان بسر برد سپس به شیراز کوچید، آنجا مدتی در خدمت امام‌قلی‌خان ، والی فارس بود. سپس به روزگار شاه‌جهان پیرامون سال ۱۶۳۲م به هندوستان مهاجرت کرد و نزد او و میر عبدالسلام مشهدی جایگاهی یافت. به سبک هندی سرود و سلیم تخلص گرفته. «در سرودن اقسام شعر و آوردن مضامین بکر و تازه دستی داشته‌است.» در هند، نخست نزد اسلام خان وزیر اعظم خدمت نمود، «در مدح او شعر بسیار گفته، اگرچه شهرتی در اخذ معنی مردم دارد اما معانی غریب و لطیف هم زادهٔ طبع خود دارد». در وصف کشمیر یک مثنوی تمام سرود.
سلیم تهرانی در سال ۱۰۵۷ق/۱۶۴۷م در کشمیر درگذشت.
شعر او را به «نازکی خیال، خلق مضمون‌های دقیق تازه و سعی در ارسال مثل و تمثیل» وصف کرده‌اند. به دیدگاه ذبیح‌الله صفا، زبانش در شعر ساده و گاه (به‌ویژه در قصیده و مثنوی) تا حدی سست و نزدیک به زبان عامیانه است «و این بیشتر از آنجاست که سلیم تحصیل مدرسه‌ای کافی نداشت و گویا تتبع او هم در دیوان‌های استادان گذشته کم بود و بیشتر به نیروی استعداد شاعری می‌کرد.»
آثار وی از روی نسخهٔ آماده شده به همت مرکز تحقیقات رایانه‌ای حوزه علمیه اصفهان در گنجور در دسترس قرار گرفته است.
آمار
| ردیف | وزن | تعداد ابیات | درصد از کل |
| ۱ | مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف) | ۲٬۲۲۹ | ۲۳٫۱۲ |
| ۲ | فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف) | ۲٬۰۲۷ | ۲۱٫۰۳ |
| ۳ | مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی) | ۱٬۵۵۲ | ۱۶٫۱۰ |
| ۴ | فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف) | ۹۵۰ | ۹٫۸۵ |
| ۵ | مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف) | ۷۱۶ | ۷٫۴۳ |
| ۶ | فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون) | ۵۵۴ | ۵٫۷۵ |
| ۷ | مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم) | ۵۵۳ | ۵٫۷۴ |
| ۸ | مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف) | ۳۳۸ | ۳٫۵۱ |
| ۹ | مفتعلن مفتعلن فاعلن (سریع مطوی مکشوف) | ۱۹۰ | ۱٫۹۷ |
| ۱۰ | مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی) | ۱۸۸ | ۱٫۹۵ |
| ۱۱ | فعولن فعولن فعولن فعولن (متقارب مثمن سالم) | ۹۲ | ۰٫۹۵ |
| ۱۲ | مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف) | ۸۱ | ۰٫۸۴ |
| ۱۳ | مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب) | ۶۰ | ۰٫۶۲ |
| ۱۴ | فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه) | ۲۱ | ۰٫۲۲ |
| ۱۵ | فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی) | ۲۰ | ۰٫۲۱ |
| ۱۶ | مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب) | ۱۷ | ۰٫۱۸ |
| ۱۷ | مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن (مجتث مثمن مخبون) | ۱۲ | ۰٫۱۲ |
| ۱۸ | فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن (رمل مثمن مشکول) | ۱۱ | ۰٫۱۱ |
| ۱۹ | فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مسدس مخبون محذوف) | ۱۱ | ۰٫۱۱ |
| ۲۰ | مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن (رجز مثمن سالم) | ۱۱ | ۰٫۱۱ |
| ۲۱ | مفعول مفاعلن مفاعیلن (هزج مسدس اخرب مقبوض) | ۷ | ۰٫۰۷ |
| ردیف | قالب شعری | تعداد ابیات | درصد از کل |
| ۱ | غزل | ۵٬۹۹۸ | ۶۲٫۲۲ |
| ۲ | مثنوی | ۱٬۷۶۰ | ۱۸٫۲۶ |
| ۳ | قصیده | ۱٬۴۴۳ | ۱۴٫۹۷ |
| ۴ | قطعه | ۲۵۱ | ۲٫۶۰ |
| ۵ | رباعی | ۱۸۸ | ۱٫۹۵ |
منابع کاغذی
