سام میرزا صفوی
ابوالنصر سام میرزا صفوی (تولد ۹۲۳ قمری در مراغه، وفات ۹۷۵ قمری در قلعهٔ قهقهه در نزدیکی مشگین‌شهر) از فرزندان شاه اسماعیل یکم صفوی است که اهل هنر بوده و کتاب تذکرهٔ سامی یا تحفهٔ سامی را به سال ۹۵۷ قمری نوشته است. در زمینهٔ خوشنویسی هم از او آثار قابل توجهی باقی است.
سام میرزا به تحریک اطرافیانش یک بار به سرپیچی از برادرش پرداخت، ولی بعداً پشیمان شد و از شاه تهماسب یکم درخواست بخشش کرد. شاه تهماسب، سام میرزا را بخشید و او را از خراسان به قزوین آورد و نزد خود برد و مدت ۱۲ سال او را ملازم خود قرار داد.
در سال ۹۵۶ قمری سام میرزا از برادرش شاه تهماسب درخواست کرد که به او اجازه دهد که در محلی ساکن شود و به عبادت بپردازد. شاه تهماسب هم، تولیت آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی و فرمانداری اردبیل را به او داد. در این مدت که سام میرزا در اردبیل به سر می‌برد، محضر او محل رفت‌وآمد دانشمندان و فاضلان و شاعران و هنرمندان بود.
در سال ۹۶۹ قمری سام میرزا از شاه تهماسب خواست که او را به خراسان بفرستد؛ شاه نیز موافقت کرد، اما بعد به تحریک مغرضان پشیمان شد و سام میرزا را با دو پسر خردسالش که ده ساله و دوازده ساله بودند به قلعهٔ قهقهه که در آنجا اسماعیل میرزا و دو پسر القاسب میرزا محبوس بودند فرستاد. چون شاهزاده‌ها در قلعه با یکدیگر ملاقات نمی‌کردند سام میرزا قصیده‌ای برای اسماعیل میرزا فرستاد که مضمون آن این بود که چون نوبت سلطنت به تو رسد می‌خواهم گوشه‌ای جهت من تعیین نمایی که در آنجا باشم و رعایت من به واجبی نمایی. نگهبان قلعه تمامی کاغذهای اسماعیل میرزا را برداشته و نزد شاه تهماسب فرستاد و شاه تهماسب بعد از خواندن آن قصیده در ماه جمادی‌الثانی ۹۷۵ قمری دستور داد سام میرزا و پسرانش را پس از شش سال حبس به همراه پسران القاسب میرزا به قتل برسانند.
آمار
| ردیف | وزن | تعداد ابیات | درصد از کل |
| ۱ | وزن‌یابی نشده | ۱٬۳۸۶ | ۷۷٫۸۲ |
| ۲ | مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف) | ۸۴ | ۴٫۷۲ |
| ۳ | مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم) | ۶۲ | ۳٫۴۸ |
| ۴ | مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی) | ۴۸ | ۲٫۷۰ |
| ۵ | فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون) | ۴۷ | ۲٫۶۴ |
| ۶ | مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف) | ۳۴ | ۱٫۹۱ |
| ۷ | مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف) | ۲۴ | ۱٫۳۵ |
| ۸ | مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف) | ۲۲ | ۱٫۲۴ |
| ۹ | فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف) | ۲۰ | ۱٫۱۲ |
| ۱۰ | فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه) | ۲۰ | ۱٫۱۲ |
| ۱۱ | مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب) | ۸ | ۰٫۴۵ |
| ۱۲ | مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی) | ۵ | ۰٫۲۸ |
| ۱۳ | فاعلاتن مفاعلن فعلن | ۵ | ۰٫۲۸ |
| ۱۴ | مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن (مجتث مثمن مخبون) | ۵ | ۰٫۲۸ |
| ۱۵ | فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی) | ۵ | ۰٫۲۸ |
| ۱۶ | فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن (رمل مثمن مشکول) | ۲ | ۰٫۱۱ |
| ۱۷ | مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن (رجز مثمن مطوی مخبون) | ۲ | ۰٫۱۱ |
| ۱۸ | فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف) | ۱ | ۰٫۰۶ |
| ۱۹ | مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن (منسرح مطوی مکشوف) | ۱ | ۰٫۰۶ |
| ردیف | زبان | تعداد ابیات | درصد از کل |
| ۱ | فارسی | ۱٬۷۸۱ | ۹۸٫۶۷ |
| ۲ | ترکی | ۲۲ | ۱٫۲۲ |
| ۳ | عربی | ۲ | ۰٫۱۱ |
| ردیف | قالب شعری | تعداد ابیات | درصد از کل |
| ۱ | مثنوی | ۹۴۴ | ۵۲٫۳۰ |
| ۲ | غزل/قصیده/قطعه | ۸۴۷ | ۴۶٫۹۳ |
| ۳ | قصیده | ۹ | ۰٫۵۰ |
| ۴ | غزل | ۵ | ۰٫۲۸ |
منابع کاغذی
