شما اینجا هستید :
یغمای جندقی

یغمای جندقی

میرزا رحیم یغمای جَندَقی (۱۱۶۰ ـ ۱۲۳۸) فرزند حاج ابراهیم قلی متخلص به «یغما» از شعرای غزل‌سرای سده سیزدهم ایران در عهد محمد شاه قاجار است. وی در سال ۱۱۹۶ هجری قمری (۱۱۶۰ هجری شمسی) در دهکدهٔ خور و بیابانک، مرکز ولایت جندق به دنیا آمد. در هفت سالگی در بیرون ده شتر می‌چراند و معاش خانواده خود را تأمین می‌کرد. یغما در نوجوانی به سمت منشی حاکم جندق برگزیده شد و در این زمان اولین اشعار خود را با تخلّص مجنون آغاز کرد. در سال ۱۲۱۶ ه‍.ق حاکم مزبور سر به طغیان برداشت و در جنگ با سردار اعزامی از مرکز شکست خورد و فراری شد. با این حال یغما به سبب ادب و لیاقت خود به منشی‌گری سردار ذوالفقار خان حاکم سمنان و دامغان برگزیده شد و مدت شش سال در نزد وی بود. وی در سال ۱۲۲۲ ه‍.ق مورد خشم سردار ذوالفقار خان قرار گرفت و پس از فلک چند ماه به سیاهچال افتاد و کلیه اموالش نیز ضبط و توقیف شد. یغمای جندقی پس از آزادی نام و تخلص خود را به «ابوالحسن یغما» تغییر داد و جامهٔ درویشی پوشید و پس از چند ماه سیر و سیاحت در شهر ابرکوه اقامت گزید و سپس از راه یزد به تهران رفت. وی در تهران مورد توجه حاجی میرزا آقاسی صدراعظم محمد شاه قاجار که فردی صوفی‌مسلک بود، قرار گرفت و موقعیت بالایی در دربار یافت. یغما پس از چندی به حکومت کاشان منصوب شد و سپس به هرات نقل مکان کرد. او در سن هشتاد سالگی به زادگاهش بازگشت و در سال ۱۲۷۶ قمری یا ۱۲۳۸ شمسی در آنجا (در محلهٔ گودال دهکدهٔ خور) درگذشت و در بقعهٔ امامزاده داود در خور به خاک سپرده شد. سپهبد فرج‌الله آق‌اولی رئیس انجمن آثار ملّی دستور داد تا سنگی مرمرین نوشتند و از تهران به خور فرستادند و در محرم ۱۳۹۴ بعد از ۱۱۸ سال از درگذشت این شاعر آن را بر گور یغما نهادند. از وی اشعاری انتقادی باقی‌مانده که عمدتاً هجو ظالمان زمانه است. آثار وی ظلم و ستم زورمندان عصر را در ضمن هجو و هزل‌های تند و بی‌پروای خود برملا می‌کند. وی فساد آن روزگار را در کلمات رکیک و ناسزاهای خود به خوبی نشان می‌دهد. او علاوه بر هجویات، که جالب‌ترین بخش اشعار اوست، غزلیاتی به شیوهٔ معمول زمانه نیز دارد. از وی نامه‌هایی نیز به دوستان، بستگان و دانشمندان عصر باقی‌مانده‌است. مجموعه آثار وی به تصحیح سید علی آل داود در تهران به چاپ رسیده‌است.
دیوان اشعار
منشآت
آمار
ردیفوزنتعداد ابیاتدرصد از کل
۱فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)۹۷۹۱۶٫۶۸
۲فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)۸۶۷۱۴٫۷۷
۳مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)۸۶۵۱۴٫۷۴
۴فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)۷۳۳۱۲٫۴۹
۵مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی)۳۷۳۶٫۳۶
۶مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)۳۶۳۶٫۱۹
۷مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)۲۹۰۴٫۹۴
۸مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن (رجز مثمن مطوی مخبون)۱۶۹۲٫۸۸
۹مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب)۱۶۱۲٫۷۴
۱۰مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن (مجتث مثمن مخبون)۱۳۹۲٫۳۷
۱۱فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن (رمل مثمن مخبون)۱۰۱۱٫۷۲
۱۲مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)۹۲۱٫۵۷
۱۳مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)۸۵۱٫۴۵
۱۴فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مسدس مخبون محذوف)۸۳۱٫۴۱
۱۵مفتعلن مفتعلن فاعلن (سریع مطوی مکشوف)۷۴۱٫۲۶
۱۶مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف)۶۷۱٫۱۴
۱۷فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)۶۶۱٫۱۲
۱۸مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور)۵۹۱٫۰۱
۱۹مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن (رجز مثمن سالم)۵۳۰٫۹۰
۲۰فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)۴۴۰٫۷۵
۲۱فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن فعلاتن فعلن۳۸۰٫۶۵
۲۲فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن (رمل مثمن سالم)۳۸۰٫۶۵
۲۳مستفعلن فع مستفعلن فع (متقارب مثمن اثلم)۲۷۰٫۴۶
۲۴فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن (رمل مثمن مشکول)۲۴۰٫۴۱
۲۵مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب)۲۴۰٫۴۱
۲۶وزن‌یابی نشده۱۶۰٫۲۷
۲۷مستفعلن فع مستفعلن فاعلن۱۱۰٫۱۹
۲۸مفاعلن فع مفاعلن فع مفاعلن فع مفاعلن فع۹۰٫۱۵
۲۹مفعول فاعلات مفاعیل فاعلاتن۷۰٫۱۲
۳۰مفتعلن مفتعلن مفتعلن مفتعلن (رجز مثمن مطوی)۳۰٫۰۵
۳۱مفعول مفاعلن مفاعیلن (هزج مسدس اخرب مقبوض)۲۰٫۰۳
۳۲فاعلن مفاعیلن فاعلن مفاعیلن (مقتضب مثمن مطوی مقطوع)۲۰٫۰۳
۳۳مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن (منسرح مطوی مکشوف)۲۰٫۰۳
۳۴مستفعلتن مستفعلتن۲۰٫۰۳
۳۵مفاعیل فعولن مفاعیل فعولن۱۰٫۰۲
ردیفقالب شعریتعداد ابیاتدرصد از کل
۱غزل۲٬۰۱۳۳۴٫۳۰
۲مثنوی۱٬۵۸۹۲۷٫۰۷
۳غزل/قصیده/قطعه۸۶۴۱۴٫۷۲
۴چند بندی۷۲۷۱۲٫۳۹
۵رباعی۳۴۴۵٫۸۶
۶مستزاد۳۲۵۵٫۵۴
۷قطعه۷۰٫۱۲
منابع کاغذی