ظهیر فاریابی
ظهیرالدین ابوالفضل طاهر بن محمد فاریابی (۵۵۰ - ۵۹۸ ه.ق) از قصیده‌سرایان بزرگ قرن ششم در فاریاب (در نزدیکی بلخ) زاده شد. مدتی را در نیشابور به سر برد و پس از وفات در مقبرة‌الشعرای تبریز به خاک سپرده شد.
وی از شاعران استاد و سخن‌سرایان بلیغ پایان قرن ششم و یکی از بزرگان قصیده و غزل است که در تحول غزل نقش مهمی را ایفا کرده است. سخن ظهیر روان و پر از معانی دقیق و در عین حال فصیح و دارای معانی و الفاظ صریح می باشد.
خواننده دیوان او جز در چند مورد معدود کمتر به موارد پیچیده و مبهم بر می خورد. او در عین این که به ردیفهای مشکل روی آورده، سخنی روان دارد و ردیفها مغلوب قدرت بیانش هستند. توانایی ظهیر در مدح بسیار است و در این مورد آفریننده معانی گوناگون و قادر بر مبالغه‌های شگفت‌انگیز و ایراد مضامین بدیع است.
او را در تحول غزل واسطه انوری و سعدی میدانند. زبان صاف و روان و هموارش در غزل که زبانی واسطه بین سبک خراسانی و عراقی است راه را برای ظهور سعدی هموار ساخت. در واقع ظهیر فاریابی با قصاید و غزلیات شیوا و روان خود یکی از مؤثرترین شاعران حد واسط سبک خراسانی و سبک عراقی در تحول سبک به شمار می‌آید.
اشعار این شاعر بزرگ ایرانی به همت آقای سیاوش جعفری در گنجور در دسترس قرار گرفته است.
آمار
| ردیف | وزن | تعداد ابیات | درصد از کل |
| ۱ | مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف) | ۱٬۴۱۴ | ۳۸٫۴۸ |
| ۲ | مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف) | ۷۲۸ | ۱۹٫۸۱ |
| ۳ | فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون) | ۵۰۶ | ۱۳٫۷۷ |
| ۴ | مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی) | ۲۳۰ | ۶٫۲۶ |
| ۵ | فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف) | ۲۰۲ | ۵٫۵۰ |
| ۶ | فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف) | ۱۸۶ | ۵٫۰۶ |
| ۷ | مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف) | ۸۳ | ۲٫۲۶ |
| ۸ | مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی) | ۷۹ | ۲٫۱۵ |
| ۹ | فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی) | ۶۱ | ۱٫۶۶ |
| ۱۰ | فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه) | ۴۰ | ۱٫۰۹ |
| ۱۱ | مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور) | ۳۶ | ۰٫۹۸ |
| ۱۲ | مستفعلن فعلن مستفعلن فعلن (بسیط مخبون) | ۳۱ | ۰٫۸۴ |
| ۱۳ | مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف) | ۲۷ | ۰٫۷۳ |
| ۱۴ | فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مسدس مخبون محذوف) | ۲۳ | ۰٫۶۳ |
| ۱۵ | مفعول مفاعلن مفاعیلن (هزج مسدس اخرب مقبوض) | ۱۶ | ۰٫۴۴ |
| ۱۶ | مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن (منسرح مطوی مکشوف) | ۷ | ۰٫۱۹ |
| ۱۷ | مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب) | ۴ | ۰٫۱۱ |
| ۱۸ | مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم) | ۲ | ۰٫۰۵ |
| ردیف | قالب شعری | تعداد ابیات | درصد از کل |
| ۱ | قصیده | ۲٬۲۹۲ | ۶۲٫۳۷ |
| ۲ | قطعه | ۸۵۳ | ۲۳٫۲۱ |
| ۳ | رباعی | ۲۰۰ | ۵٫۴۴ |
| ۴ | ترکیب بند | ۱۹۳ | ۵٫۲۵ |
| ۵ | غزل | ۷۵ | ۲٫۰۴ |
| ۶ | مثنوی | ۵۸ | ۱٫۵۸ |
| ۷ | غزل/قصیده/قطعه | ۴ | ۰٫۱۱ |
منابع کاغذی
