ظهیری سمرقندی

ظهیری سمرقندی

محمد بن علی بن محمد ظهیری سمرقندی از کاتبان و نویسندگان سرآمد و بنام اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم بود که در دربار قلج طمغاج خان ابراهیم آخرین پادشاه از سلسلهٔ آل افراسیاب (متوفی به حدود سال ۶۰۰ قمری) خدمت می‌کرد. کتاب «سِندبادنامه» یا کتاب «سندباد» بنا به گفتهٔ ظهیری سمرقندی در دیباچهٔ بازنویسی خود کتابی است «فراهم آورده حکمای عجم» که نخستین بار به فرمان نوح بن نصر سامانی در سال ۳۳۹ قمری به دست خواجه عمید ابوالفوارس فناروزی از پهلوی به فارسی سادهٔ دری برگردانده شد و  پس از آن سخن‌پردازانی همچون رودکی، ازرقی هروی و جلال عضد به نظم آن همت گماشتند. ظهیری سمرقندی این کتاب را به نثر فنی بازنویسی کرده و آن را با آیات قرآن، حدیث‌ها، سروده‌ها و زبانزدهای فارسی و عربی آراسته است.
آمار
ردیفوزنتعداد ابیاتدرصد از کل
۱مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی)۱۰۵۲۴٫۴۲
۲فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)۶۳۱۴٫۶۵
۳فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)۳۶۸٫۳۷
۴مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)۳۶۸٫۳۷
۵مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف)۲۲۵٫۱۲
۶مفعول مفاعلن مفاعیلن (هزج مسدس اخرب مقبوض)۱۸۴٫۱۹
۷مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)۱۶۳٫۷۲
۸وزن‌یابی نشده۱۶۳٫۷۲
۹مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)۱۲۲٫۷۹
۱۰مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)۱۱۲٫۵۶
۱۱فعلات فعلن فعلات فعلن۱۱۲٫۵۶
۱۲فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مسدس مخبون محذوف)۱۰۲٫۳۳
۱۳فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)۹۲٫۰۹
۱۴مفتعلن مفتعلن فاعلن (سریع مطوی مکشوف)۷۱٫۶۳
۱۵مفتعلن مفتعلن مفتعلن فع۶۱٫۴۰
۱۶فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)۶۱٫۴۰
۱۷مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن (رجز مثمن مطوی مخبون)۵۱٫۱۶
۱۸فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)۵۱٫۱۶
۱۹مستفعلتن مستفعلتن۵۱٫۱۶
۲۰مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور)۵۱٫۱۶
۲۱مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)۴۰٫۹۳
۲۲مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن (رجز مثمن سالم)۴۰٫۹۳
۲۳مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب)۴۰٫۹۳
۲۴فعولن فعولن فعولن فعولن (متقارب مثمن سالم)۴۰٫۹۳
۲۵مستفعلن فعلن مستفعلن فعلن (بسیط مخبون)۳۰٫۷۰
۲۶مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب)۲۰٫۴۷
۲۷مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن (منسرح مطوی مکشوف)۲۰٫۴۷
۲۸مفتعلن مفتعلن فع مفتعلن مفتعلن فع۱۰٫۲۳
۲۹مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن (مجتث مثمن مخبون)۱۰٫۲۳
۳۰مستفعلن مستفعلن مستفعلن فع۱۰٫۲۳
ردیفزبانتعداد ابیاتدرصد از کل
۱فارسی۴۳۰۶۱٫۹۶
۲عربی۲۶۳۳۷٫۹۰
ردیفقالب شعریتعداد ابیاتدرصد از کل
۱غزل/قصیده/قطعه۵۸۷۸۴٫۵۸
۲رباعی۴۶۶٫۶۳
۳مثنوی۳۹۵٫۶۲
۴چند بندی۱۹۲٫۷۴
۵قطعه۲۰٫۲۹
منابع کاغذی
ظهیری سمرقندی
ظهیری سمرقندی
ظهیری سمرقندی