طغرای مشهدی

طغرای مشهدی

طغرای مشهدی (درگذشته در سال ۱۰۷۸ ق) شاعر، نویسنده، سخن‌سرا و از مترسلان برجستهٔ سبک هندی است که در سدهٔ یازدهم هجری می‌زیسته است. طغرا در مشهد زاده شد و در همانجا به تحصیل ادب پرداخت. در اواخر دوران جهانگیر گورکانی (حکومت: ۱۰۱۴–۱۰۳۷ قمری) به هند رفت. پس از مدتی، به‌عنوان منشی شاهزاده مرادبخش پسر شاه جهان (متوفی ۱۰۷۰ قمری) برگزیده شد و در کنار او به سیاحت در دکن و بخش‌های جنوبی هند پرداخت. مرادبخش در سال ۱۰۵۵ قمری به بلخ لشکر کشید و در سنهٔ ۱۰۵۷ قمری آن شهر را گشود. طغرا در این جنگ مرادبخش را همراهی می‌کرد و رسالهٔ مرآت الفتوح را دربارهٔ این واقعه نوشت. طغرا بیشتر وقت خود را صرف نویسندگی می‌کرد و شرکت در جنگ او را از نویسندگی باز می‌داشت خود دربارهٔ این سال‌ها می‌گوید: «در حالتی که تیغ جان‌خراش را قلم‌تراش شمردی و به‌جای قلم واسطی، دست به نیزهٔ خطی بردی، دوات را از مقولهٔ کلاه‌خود پنداشتی و مداد را از جملهٔ سیاهی‌لشکر انگاشتی.» طغرا مدتی از عمر خود را در پنجاب هند گذارند و رسالهٔ الهامیه را در آن شهر نوشت. احتمال می‌رود در آگره و گجرات نیز بوده است. برای مدتی هم به ایران آمد و ازدواج کرد، اما پس از فوت همسرش، دوباره به هند بازگشت. در سال‌های پایانی عمر به تشویق میرزا ابوالقاسم قاضی‌زاده، حاکم کشمیر، به کشمیر رفت و در آنجا عزلت اختیار کرد. وی در همان شهر درگذشت و در کنار قبر کلیم کاشانی به خاک سپرده شد.
آمار
ردیفوزنتعداد ابیاتدرصد از کل
۱فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)۴۲۷۱۶٫۵۱
۲فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)۳۳۱۱۲٫۸۰
۳مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)۳۰۹۱۱٫۹۵
۴فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)۲۹۲۱۱٫۲۹
۵مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)۱۸۵۷٫۱۵
۶مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف)۱۸۳۷٫۰۸
۷مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)۱۷۶۶٫۸۱
۸مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)۱۵۵۵٫۹۹
۹مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)۱۲۷۴٫۹۱
۱۰مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب)۱۱۸۴٫۵۶
۱۱مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی)۴۲۱٫۶۲
۱۲مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن (منسرح مطوی مکشوف)۲۶۱٫۰۱
۱۳مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن (رجز مثمن مطوی مخبون)۲۶۱٫۰۱
۱۴مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن (رجز مثمن سالم)۲۴۰٫۹۳
۱۵وزن‌یابی نشده۲۲۰٫۸۵
۱۶فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن (رمل مثمن مشکول)۲۲۰٫۸۵
۱۷فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)۲۱۰٫۸۱
۱۸فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)۱۲۰٫۴۶
۱۹مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن (مجتث مثمن مخبون)۱۱۰٫۴۳
۲۰فعولن فعولن فعولن فعولن (متقارب مثمن سالم)۱۱۰٫۴۳
۲۱فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن (رمل مثمن سالم)۱۱۰٫۴۳
۲۲مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب)۱۱۰٫۴۳
۲۳مستفعلن فع مستفعلن فع (متقارب مثمن اثلم)۱۰۰٫۳۹
۲۴فاعلن مفاعیلن فاعلن مفاعیلن (مقتضب مثمن مطوی مقطوع)۹۰٫۳۵
۲۵فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مسدس مخبون محذوف)۸۰٫۳۱
۲۶فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن (رمل مثمن مخبون)۴۰٫۱۵
۲۷مفتعلن مفتعلن فاعلن (سریع مطوی مکشوف)۳۰٫۱۲
۲۸مستفعلتن مستفعلتن۳۰٫۱۲
۲۹مفاعیل فعولن مفاعیل فعولن۳۰٫۱۲
۳۰مفعول مفاعلن مفاعیلن (هزج مسدس اخرب مقبوض)۲۰٫۰۸
۳۱مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور)۲۰٫۰۸
ردیفقالب شعریتعداد ابیاتدرصد از کل
۱غزل۱٬۷۲۵۶۶٫۷۱
۲مثنوی۳۸۷۱۴٫۹۷
۳ترکیب بند۲۷۹۱۰٫۷۹
۴قصیده۱۲۱۴٫۶۸
۵رباعی۴۲۱٫۶۲
۶غزل/قصیده/قطعه۳۲۱٫۲۴
منابع کاغذی